Teberdyński Park Narodowy

Teberdyński Park Narodowy
Национальный парк «Тебердинский»
Ilustracja
park narodowy
Państwo

 Rosja

Republika

 Karaczajo-Czerkiesja

Położenie

Pasmo Główne Wielkiego Kaukazu

Siedziba

Teberda

Data utworzenia

16 sierpnia 2021 roku

Powierzchnia

1126,07 km²

Ochrona

kategoria IUCN – II (park narodowy)

Położenie na mapie Karaczajo-Czerkiesji
Mapa konturowa Karaczajo-Czerkiesji, na dole znajduje się punkt z opisem „Teberdyński Park Narodowy”
Położenie na mapie Rosji
Mapa konturowa Rosji, blisko lewej krawiędzi nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Teberdyński Park Narodowy”
Ziemia43°21′00″N 41°42′00″E/43,350000 41,700000
Strona internetowa

Teberdyński Park Narodowy (ros. Национальный парк «Тебердинский», Nacyonalnyj park „Tiebierdinskij”) – park narodowy w republice Karaczajo-Czerkiesja w Rosji. Znajduje się w rejonach karaczajewskim, zielenczukskim i urupskim, a jego obszar wynosi 1126,07 km². Dekretem rządu Federacji Rosyjskiej z dnia 16 sierpnia 2021 roku dotychczasowy zapowiednik – Teberdyński Rezerwat Biosfery otrzymał status parku narodowego. Siedziba administracji znajduje się w miejscowości Teberda[1][2][3].

Od 1997 roku dotychczasowy rezerwat, a obecnie park narodowy, stanowi rezerwat biosfery UNESCO[4].

Szczyt Dombaj-Ulgen

Opis

Park leży na północnych stokach Pasma Głównego Wielkiego Kaukazu, w górnym biegu rzeki Teberda. Północną granicę parku wyznaczają rzeki Dżamagat i Muchu, natomiast południową – główny grzbiet wododziałowy Kaukazu. Tereny parku leżą na wysokościach od 1260 m n.p.m. (dolina Teberdy u ujścia do niej potoku Dżamagat) do 4046 m n.p.m. (szczyt Dombai Ulgeni). 85% powierzchni parku leży na wysokościach przekraczających 2000 m n.p.m. Znajdują się tu również takie szczyty, jak Bu-Ulgen (3917 m), Dżałowczat (3884 m) czy Dżuguturłuczat (3896 m)[5][6][7].

Rzeka Teberda

Park składa się z dwóch części: rejonu teberdyńskiego (66 059 ha) i rejonu archyzskiego (19 270 ha), a także „poligonu biosfery” (ros. биосферный полигон, 27 277 ha), który łączy obydwie wymienione wyżej części między sobą oraz z obszarem Kaukaskiego Rezerwatu Biosfery[5].

Flora i fauna

Roślinność na terenie parku jest ściśle związana z wysokością nad poziomem morza. Niższe piętro (od 1260 do 2400 m n.p.m.) zajmują lasy. Wyżej ustępują one miejsca łąkom subalpejskim. Najwyższe piętro zajmują pozbawione roślinności krajobrazy utworzone przez skały, pola śnieżne i lodowce, których jest 109 o łącznej powierzchni 74,3 km². Przez teren parku przepływa łącznie 30 rzek. Płynąc po stromych zboczach często tworzą potężne wodospady. Znajduje się tu też 157 jezior o łącznej powierzchni 1,6 km²[5][6].

Na terenie parku rośnie 1207 gatunków roślin naczyniowych, 470 gatunków mchów i ponad 300 gatunków porostów. Mieszka tu 46 gatunków ssaków, 225 gatunków ptaków, 10 gatunków gadów, 7 gatunków płazów, 3 gatunki ryb i ponad 3000 gatunków owadów. Żyje tu m.in. koziorożec kaukaski (godło parku), żubr europejski, kozica północna, sokół wędrowny, wilk szary, wydra europejska, orłosęp i niedźwiedź brunatny[5][7].

Historia

Pierwszy rezerwat w górnej części doliny Teberdy utworzono decyzją lokalnych władz w styczniu 1935 r. na powierzchni 85 064 ha. 5 marca 1936 r. postanowieniem naczelnych władz RFSRR utworzono na jego bazie teberdyński wysokogórski aklimatyzacyjny państwowy rezerwat ścisły (ros. Тебердинский высокогорный акклиматизационный государственный полный заповедник). Zgodnie z postanowieniem na całym terenie rezerwatu zabroniona została jakakolwiek eksploatacja lasów, myślistwo i rybołówstwo, natomiast dozwolone zostały tradycyjne formy pasterstwa oraz działalność turystyczno-uzdrowiskowa. W związku ze zmianami struktury władz RFSRR wielokrotnie zmieniały się instytucje zarządzające rezerwatem. Kilkakrotnie też zmieniały się granice i powierzchnia rezerwatu. M. in. w 1979 roku z jego terenu wyłączono 112,5 ha, zajmowanych przez dombajski kompleks turystyczny[7][8].

Przypisy

  1. ↑ Главная страница, Тебердинский заповедник [dostęp 2021-08-25] (ros.).
  2. ↑ Тебердинский | ООПТ России, oopt.aari.ru [dostęp 2021-08-25].
  3. ↑ Постановление правительства Российской Федерации от 16.08.2021 №1350 | ООПТ России, oopt.aari.ru [dostęp 2021-08-25].
  4. ↑ Russian Federation | United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, www.unesco.org [dostęp 2021-08-25].
  5. ↑ a b c d Тебердинский заповедник, Тебердинский заповедник [dostęp 2021-08-25] (ros.).
  6. ↑ a b Тебердинский заповедник | Достопримечательности Домбая, trip-kavkaz.com [dostęp 2021-08-25].
  7. ↑ a b c https://naturerussia.travel/oopt/teberdinskiy-zapovednik/
  8. ↑ История, Тебердинский заповедник [dostęp 2021-08-25] (ros.).

Bibliografia

  • Marek A. Karolewski: Teberda, w: „Poznaj Świat” R. XXVIII, nr 5 (330), maj 1980, s. 17-19
Parki narodowe w Rosji

Media użyte na tej stronie

Russia edcp relief location map.jpg
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Russia.

EquiDistantConicProjection : Central parallel : 

* N: 54.0° N

Central meridian : 

* E: 100.0° E

Standard parallels: 

* 1: 49.0° N
* 2: 59.0° N
Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.
Green pog.svg
Shiny green button/marker widget.
Dombai-Ulgen gorge in the south-east direction.jpg
Autor: Александр Байдуков, Licencja: CC BY-SA 4.0
Teberdinsky reserve: within the Main Caucasus Range, in Zelenchuk and Karachay districts, Zelenchuk and Karachay districts, Karachay-Cherkessia
IMG 8051 web.jpg
Autor: Drevotochets (Малафеева Елена), Licencja: CC BY-SA 4.0
Тебердинский заповедник: Расположен заповедник на юге Карачаево-Черкесской Республики (КЧР), в пределах Главного Кавказского хребта, Зеленчукский район, Карачаево-Черкесия
2016-Teberda-river.jpg
Autor: Ivtorov, Licencja: CC BY-SA 4.0
Teberda river, Caucasus.
Relief Map of Karachay-Cherkessia.jpg
Autor: Виктор В, Licencja: CC BY-SA 2.0
Физическая карта Карачаево-Черкесской Республики
  • Проекция — равноугольная.
  • Стандартная параллель — 43°48′00″с.ш.
  • Параметры шаблона (координаты краёв):
|top    = 44.6
|bottom = 43.1
|left   = 40.6
|right  = 42.8