Teheran

Teheran
‏تهران‎
ilustracja
Flaga
Flaga
Państwo

 Iran

Ostan

Teheran

Burmistrz

Mohammad Ali Nadżafi

Powierzchnia

716,9 km²

Wysokość

1100–1800 m n.p.m.

Populacja (2012)
• liczba ludności
• gęstość


12 223 598
18 023 os./km²

Nr kierunkowy

021

Kod pocztowy

13xxx-15xxx

Tablice rejestracyjne

dwie jednakowe cyfry na końcu nr rej.

Położenie na mapie Iranu
Mapa konturowa Iranu, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Teheran”
Ziemia35°42′N 51°25′E/35,700000 51,416667
Strona internetowa

Teheran (pers. ‏تهران‎ Tehran) – stolica i największe miasto Iranu, będące również centrum administracyjnym prowincji o tej samej nazwie. Teheran leży u stóp masywu górskiego Elburs i rozciąga się na wysokości od około 1100 m n.p.m. do 1800 m n.p.m., zajmując obszar 658 kilometrów kwadratowych. Teheran jest największym miastem Bliskiego Wschodu i liczy 12,2 mln mieszkańców (2012), zaś aglomeracja – 16,1 mln mieszkańców (2012). Posiada też gęstą sieć dróg i autostrad, znaczący dla kraju węzeł kolejowy oraz dwa porty lotnicze. Na terenie miasta ulokowane są liczne muzea, centra sztuki, kompleksy pałacowe i centra kulturalne, a w promieniu kilkudziesięciu kilometrów – znane ośrodki narciarskie.

Ponad połowa irańskiego przemysłu znajduje się w Teheranie. Stanowią go fabryki samochodów, podzespołów elektronicznych, urządzeń elektrycznych, przemysłu zbrojeniowego, włókienniczego, cukrowego, cementowego i chemicznego. Jest to również centrum sprzedaży dywanów i mebli. W pobliżu Teheranu znajduje się także rafineria[1].

Na terenie miasta leży najdłuższa ulica Bliskiego WschoduWaliasr – ciągnąca się z centrum Teheranu na północ przez ok. 20 km. Na jej trasie znajduje się wiele dużych placów takich jak: plac Waliasr, plac Wanak, plac Tadżrisz – pełnią one rolę punktów odniesienia.

W XX wieku Teheran przyjął wielką emigrację ludzi z terenu całego Iranu zróżnicowanych zarówno etnicznie, jak i religijnie. Miasto jest wypełnione historycznymi meczetami, kościołami, synagogami i zoroastriańskimi świątyniami ognia.

Historia

Początki historii Teheranu nie są znane. Przez długi czas miasto rozwijało się w cieniu dużo większego ośrodka miejskiego Rej, ważnego ośrodka na Jedwabnym Szlaku, zniszczonego w XIII wieku przez Mongołów[2].

Prawdopodobnie pierwszym Europejczykiem odwiedzającym Teheran był Ruy Gonzáles de Clavijo, kastylijski ambasador podróżujący do Samarkandy, ówczesnej stolicy Timurydów[3].

Teheran został stolicą Persji w dniu koronacji Aghi Mohammada w 1795 roku i pozostaje nią nieprzerwanie do dziś.

W czasie II wojny światowej Teheran został zajęty przez wojska brytyjskie i sowieckie. W dniach 28 listopada – 1 grudnia 1943 roku w mieście odbyła się tzw. konferencja teherańska, w której udział brali m.in. Franklin Delano Roosevelt, Winston Churchill i Józef Stalin.

Na terenie miasta znajduje się m.in. cmentarz polskich żołnierzy, zmarłych w czasie II wojny światowej, w czasie marszu armii gen. Władysława Andersa.

11 marca 1946 islamiści zabili w Teheranie intelektualistę Ahmeda Kasrawiego. Była to pierwsza ofiara 10-letniej serii zamachów terrorystycznych[4].

W 1968 ogłoszona została Proklamacja teherańska.

Mohammad Reza Pahlawi, rządzący Iranem w latach 1953–1979, systematycznie niszczył teherańskie zabytki, uznając je za element niepasujący do wizji nowoczesnego miasta. W ich miejscu wybudowano nowoczesne budynki, a zabytki które przetrwały do dziś, są często zasłonięte przez nowe konstrukcje.

Podczas wojny z Irakiem Teheran stał się celem ataków przy użyciu rakiet Scud. Zniszczenia zostały szybko odbudowane, a Teheran stał się celem imigracji ludności z terenów objętych wojną. W połączeniu z gwałtownym wzrostem urodzeń w ostatnich dwóch dekadach XX wieku spowodowało to masową budowę bloków mieszkalnych, które dziś stanowią dominujący element architektury miasta.

Zabytki

  • Pałac Golestan
  • Zespół pałacowy Sa’adabad
  • Katedra św. Sarkisa

Klimat

Północny Teheran ze szczytem Toczal w oddali
Klimatogram dla Mehrabad, Teheran
IIIIIIIVVVIVIIVIIIIXXXIXII
 
 
34
 
8
-1
 
 
32
 
10
1
 
 
40
 
15
5
 
 
31
 
22
11
 
 
15
 
28
16
 
 
3
 
34
21
 
 
2
 
37
24
 
 
2
 
36
23
 
 
1
 
32
19
 
 
11
 
24
13
 
 
26
 
16
7
 
 
34
 
10
2
Temperatury w °C
Opad całkowity w mm
Źródło: Iran Meteorological Organization

Teheran na północy osłonięty jest górami Elburs, sięgającymi 4000 m n.p.m., zaś na południu sąsiaduje z pustynią. Sprawia to, że w granicach miasta zauważalne są różnice w klimacie.

Wiosny w Teheranie są łagodne, choć temperatury rosną szybko i w trakcie suchego i gorącego lata często przekraczają 35 °C. Zima zaczyna się zazwyczaj w grudniu i trwa około 4 miesięcy. Sporadycznie towarzyszą jej opady śniegu i lekkie mrozy, szczególnie w nocy.

W styczniu 2008 Teheran nawiedziły wyjątkowo obfite opady śniegu, powodując przerwy w ruchu samochodowym i lotniczym. Zamknięte tymczasowo były również szkoły i urzędy[5].

Najgorętszym miesiącem jest lipiec (średnio od 24 °C w nocy do 37 °C w dzień), najzimniejszym styczeń (średnio –0,5 °C w nocy do 8 °C w dzień).

Demografia

Choć większość mieszkańców stanowią Persowie, potężny napływ ludności w XX wieku sprawił, że Teheran stał się miastem wielonarodowym. Najliczniejszą mniejszością są Azerowie. Inne mniejszości to Ormianie, Kurdowie, Beludżowie, Bachtiarowie, Asyryjczycy, Tałyszowie i Mazandaranie. Wojny w Iraku i Afganistanie spowodowały też znaczny wzrost liczby imigrantów arabskich i afgańskich.

Mimo że oficjalną religią Iranu jest islam szyicki, Teheran stanowi dom dla wielu wyznawców innych wyznań. Mieszkają w nim chrześcijanie, żydzi perscy, zaratusztrianie oraz wyznawcy prześladowanej przez państwo religii – bahaizmu.

Transport

Teheran posiada bogatą sieć dróg i autostrad oraz sześć linii metra. Jest też ważnym węzłem kolejowym, ze stacją Teheran.

Lotnictwo cywilne Teheranu obsługują 2 lotniska:

  • Mehrabad, zlokalizowane w centrum miasta, obsługujące głównie przeloty w granicach kraju oraz pielgrzymki do Mekki,
  • Lotnisko Imama Chomeiniego, zlokalizowane 30 km na południe od granicy miasta, obsługujące prawie wszystkie połączenia międzynarodowe.

Galeria

Miasta partnerskie

Przypisy

  1. Tehran Oil Refining Company. [dostęp 2009-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-16)].
  2. Tehran, history. Tehran municipality. (ang.).
  3. Ruy González de Clavijo, Clements Robert Markham: Narrative of the Embassy of Ruy Gonzales de Clavijo. Hakluyt Society, 1859, s. 98. (ang.).
  4. Norbert Malec, Ewelina Wojtera, Agnieszka Zarębska, Lista zamachód terorrystycznych w latach 1945–2011, [w:] Brunon Hołyst, Mieczysław Goc (red.), Terroryzm w poglądach społeczeństwa polskiego, Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Menedżerskiej, 2011, s. 812, ISBN 978-83-7520-073-7, OCLC 911237966.
  5. Heavy snow blankets Iran, air travel hit. AFP, 6 stycznia 2008. [dostęp 2009-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-06-09)].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
North of tehran.jpg
Autor: Amir Pashaei , Licencja: CC BY-SA 4.0
North part of Tehran photographed from the top of Milad tower in a clean air. On Nature Day people leave the city to go out into the countryside and the number of cars decreases. Because of that, favorable wind and after three days of rain, it was possible to photograph Tehran in its cleanest condition.
Flag of Tehran.svg
The flag of Tehran
Tochal-Tehran.jpg
Autor: Oryginalnym przesyłającym był Siamax z angielskiej Wikipedii, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Author: en:User:Siamax

Source:Trek Earth website

Tag: en:tehran city and en:Alborz mountain
Pasdaran Street Tehran.jpg
Pasdaran Street in Tehran, seen from the top of Borj-e Sefid, taken by Mani Parsa in 2004.
Polish cemetery Tehran Barry Kent.jpg
Autor: Robert Wielgórski, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Polski cmentarz wojskowy w Teheranie.
Iran location map.svg
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Iran.

Equirectangular projection. Stretched by 118.0%. Geographic limits of the map:

* N: 40.0° N
* S: 24.5° N
* W: 43.5° E
* E: 64.0° E
Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.