Tektonik

Tektonik
	Graueria vittata
	E. Hartert, 1908
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	trzciniaki
Rodzaj	Graueria; E. Hartert, 1908
Gatunek	tektonik
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski

Tektonik^[3] (Graueria vittata) – gatunek małego ptaka z rodziny trzciniaków (Acrocephalidae)^[3], zamieszkujący Afrykę.

Systematyka

Taksonomia

Gatunek i rodzaj po raz pierwszy opisany przez niemieckiego ornitologa Ernsta Harterta w 1908 roku w czasopiśmie „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. Jako miejsce typowe autor wskazał pierwotny las 90 kilometrów na zachód od Jeziora Alberta Edwarda (obecne Jezioro Edwarda) w Kongu Belgijskim (obecnie Demokratyczna Republika Konga), na wysokości 1600 m n.p.m. Holotyp (NHMT, nr 1987) pochodził z kolekcji austriackiego ornitologa Rudolfa Grauera^[4].

Takson monotypowy^[5] o niepewnej do niedawna pozycji systematycznej, bywał umieszczany w rodzinie pokrzewkowatych (Sylviidae)^[6], krótkosterków (Macrosphenidae)^[7] lub traktowany jako incertae sedis^[8]. W oparciu o pracę Oliveros et al. 2019^[9], Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) oraz autorzy Kompletnej listy ptaków świata umieszczają tektonika w rodzinie trzciniaków (Acrocephalidae)^[3]^[5].

Etymologia nazwy naukowej

Nazwa rodzajowa honoruje Rudolfa Grauera (1871–1927), austriackiego ornitologa, kolekcjonera w tropikalnej Afryce w latach 1904–1911^[10].

Epitet gatunkowy: łac. vittatus – ‘pręgowany’, ‘wstęgowany’; vitta – ‘pręga’, ‘wstęga’^[11].

Morfologia

Wygląd zewnętrzny: Mocny dziób, matowe upierzenie o zielonkawo-oliwkowej barwie, głowa i dolne części ciała blade. Czubek głowy jest ciemno zielonooliwkowy; górne części ciała, skrzydeł i ogon o barwie zielonkawo-oliwkowej; bok głowy do górnej części piersi czarniawy i bladobiały. Pozostałe dolne części ciała zielonooliwkowe z szerokimi szarawobiałymi paskami na całej środkowej powierzchni brzucha. Tęczówka czerwono-brązowa, górna część dzioba czarniawa, dolna niebieskawo-szara. Nogi koloru niebieskoszarego. Płcie podobne w wyglądzie. Młode ptaki nieopisane^[12].

Rozmiary: Długość ciała – 14 cm, masa – od 14 do 18 g^[12]. Wymiary podane przez Ernsta Harterta: długość skrzydła 60–62,5 mm, długość ogona 58–60 mm, długość skoku 28,5–29,5 mm^[4].

Występowanie

Tektonik występuje we wschodniej Demokratycznej Republice Konga (wyżyny na zachód od Jeziora Edwarda, na południe do gór Itombwe), południowo-zachodniej Ugandzie (Nieprzenikniony Las Bwindi), we wschodniej Rwandzie (Park Narodowy Lasu Nyungwe) oraz w północno-zachodnim Burundi^[2]^[5]^[12].

Gatunek osiadły, zamieszkujący gęstą roślinność (np. krzaczasty podszyt, pnącza winorośli i wysokie drzewa) w lasach galeriowych oraz pierwotnych, górskich lasach na wysokości od 1500 do 2500 m n.p.m.^[12]^[13]

Ekologia

Pożywienie: Tektonik poluje głównie na chrząszcze (w tym ryjkowcowate (Curculionidae)) oraz małe mrówki i gąsienice, a sporadycznie nawet małe pająki i ślimaki. Pożywnie zdobywa zazwyczaj w parach; czasami dołącza do innych gatunków ptaków. Pokarm zbiera z małych gałęzi i liści^[12].

Głos: Delikatnie wzrastające mruczenie „hrrrrrrrrrr”, trwający średnio 1,5 sekundy, powtarzane co 3–4 sekundy; również miękkie, niewyraźne alarmujące „fiiiu”^[12].

Lęgi: Ptaki w kondycji rozrodczej w Ugandzie spotykane w marcu. W Demokratycznej Republice Konga trele godowe zarejestrowane szczególnie podczas okresu od marca do maja. Brak informacji na temat ilości zniesionych jaj, okresu inkubacji i wychowu młodych^[12].

Status i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody nieprzerwanie od 1988 roku jest zaliczany do kategorii LC (ang. Least Concern, najmniejszej troski)^[2]^[14]. Globalna populacja wydaje się stabilna z powodu braku dowodów na spadek jej liczebności lub istotne zagrożenia^[2]. Ptak słabo poznany, ale dość powszechny w części swoich małych i ograniczonych siedlisk^[12].

Przypisy

↑ Graueria vittata, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d BirdLife International, Graueria vittata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016 [online], wersja 2015-4 [dostęp 2016-02-21] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Acrocephalidae Salvin, 1882 (1838) - trzciniaki - Brush, reed and swamp warblers (wersja: 2019-04-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-12-04].
↑ ^a ^b E. Hartert. Description of new species of birds from Africa, India, and South America. „Bulletin of the British Ornithologists' Club”. 23, s. 9–10, 1908. (ang.).
↑ ^a ^b ^c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Bushtits, leaf warblers, reed warblers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-10]. (ang.).
↑ F. Bairlein, P. Alström, R. Aymí, P. Clement, A. Dyrcz, G. Gargallo, F. Hawkins, S. Madge, D. Pearson, L. Svensson: Family Sylviidae (Old World Warblers). W: J. del Hoyo, A. Elliott, D. A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 11: Old World Flycatchers to Old World Warblers. Barcelona: Lynx Edicions, 2006. ISBN 84-96553-06-X. (ang.).
↑ John H. Boyd III: Macrosphenidae: Crombecs, African Warblers. [w:] Aves—A Taxonomy in Flux 3.05 Introduction [on-line]. John Boyd's Home Page. [dostęp 2015-11-26]. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker (red.): Wren-babblers, crombecs, bush warblers, Streaked Scrub Warbler, yellow flycatchers & hylias. IOC World Bird List: Version 7.1. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-28)]. (ang.).
↑ C.H. Oliveros et al. Earth history and the passerine superradiation. „Proceedings of the National Academy of Sciences”. 116 (16), s. 7916–7925, 2019. DOI: 10.1073/pnas.1813206116. (ang.).
↑ graueria, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).
↑ vittata, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h D. Pearson: Grauer's Forest-warbler (Graueria vittata). W: Handbook of the Birds of the World Alive. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, E. de Juana (redaktorzy). Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2016-02-21]. (ang.).
↑ B.P. Hall, R.E. Moreau. A study of the rare birds of Africa. „Bulletin of the British Museum (Natural History)”. 8, s. 343–344, 1961–1962. (ang.).
↑ J. Ekstrom, S. Butchart: Grauer's Warbler Graueria vittata. BirdLife International. [dostęp 2016-02-21].

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Graueria vittata, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[iucn-2] BirdLife International, Graueria vittata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016 [online], wersja 2015-4 [dostęp 2016-02-21] (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-3] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Acrocephalidae Salvin, 1882 (1838) - trzciniaki - Brush, reed and swamp warblers (wersja: 2019-04-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-12-04].

[Hartert-4] E. Hartert. Description of new species of birds from Africa, India, and South America. „Bulletin of the British Ornithologists' Club”. 23, s. 9–10, 1908. (ang.).

[ioc-5] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Bushtits, leaf warblers, reed warblers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-10]. (ang.).

[hbw11-6] F. Bairlein, P. Alström, R. Aymí, P. Clement, A. Dyrcz, G. Gargallo, F. Hawkins, S. Madge, D. Pearson, L. Svensson: Family Sylviidae (Old World Warblers). W: J. del Hoyo, A. Elliott, D. A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 11: Old World Flycatchers to Old World Warblers. Barcelona: Lynx Edicions, 2006. ISBN 84-96553-06-X. (ang.).

[Boyd-7] John H. Boyd III: Macrosphenidae: Crombecs, African Warblers. [w:] Aves—A Taxonomy in Flux 3.05 Introduction [on-line]. John Boyd's Home Page. [dostęp 2015-11-26]. (ang.).

[Gill&Donskerold-8] F. Gill, D. Donsker (red.): Wren-babblers, crombecs, bush warblers, Streaked Scrub Warbler, yellow flycatchers & hylias. IOC World Bird List: Version 7.1. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-28)]. (ang.).

[oliveros2019-9] C.H. Oliveros et al. Earth history and the passerine superradiation. „Proceedings of the National Academy of Sciences”. 116 (16), s. 7916–7925, 2019. DOI: 10.1073/pnas.1813206116. (ang.).

[hbwalive1-10] graueria, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).

[hbwalive2-11] vittata, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).

[hbwalive-12] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h D. Pearson: Grauer's Forest-warbler (Graueria vittata). W: Handbook of the Birds of the World Alive. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, E. de Juana (redaktorzy). Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2016-02-21]. (ang.).

[Hall&Moreau-13] B.P. Hall, R.E. Moreau. A study of the rare birds of Africa. „Bulletin of the British Museum (Natural History)”. 8, s. 343–344, 1961–1962. (ang.).

[birdlife-14] J. Ekstrom, S. Butchart: Grauer's Warbler Graueria vittata. BirdLife International. [dostęp 2016-02-21].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne