Teleskop kosmiczny Comptona

Teleskop kosmiczny Comptona
Ilustracja
Teleskop Comptona na orbicie – wizja artysty (źródło: NASA)
Inne nazwy

Compton Gamma-Ray Observatory, CGRO

Indeks COSPAR

1991-027B

Indeks NORAD

21225

Zaangażowani

NASA

Rakieta nośna

Atlantis (STS-37)

Miejsce startu

Centrum Kosmiczne Johna F. Kennedy’ego, Stany Zjednoczone

Orbita (docelowa, początkowa)
Perygeum

362 km

Apogeum

457 km

Okres obiegu

90 min

Nachylenie

28,5°

Mimośród

0,007

Czas trwania
Początek misji

5 kwietnia 1991 14:23 UTC

Powrót do atmosfery

4 czerwca 2000

Wymiary
Masa całkowita

16 329 kg

Mapa nieba wykonana za pomocą detektora EGRET przedstawiająca rozkład promieniowania gamma powyżej 100 MeV, jasna linia to Droga Mleczna

Teleskop kosmiczny Comptona (ang. Compton Gamma Ray Observatory, CGRO) – teleskop kosmiczny wyniesiony na orbitę 5 kwietnia 1991 na pokładzie promu Atlantis w misji STS-37. Teleskop prowadził obserwacje w zakresie promieniowania gamma. Nosił imię Arthura Comptona, amerykańskiego fizyka, który odkrył nazwany jego imieniem efekt, polegający na rozpraszaniu promieniowania gamma na swobodnych lub słabo związanych w atomach elektronach.

Przez 9 lat teleskop kosmiczny Comptona obserwował źródła promieniowania gamma w odległej przestrzeni. Kiedy awarii uległ jeden z jego żyroskopów, NASA podjęła decyzję o zniszczeniu teleskopu. 4 czerwca 2000 uruchomiono silniki hamujące, powodując spadanie satelity, który w końcu częściowo spłonął w atmosferze, a jego resztki spadły do Pacyfiku.

Teleskop Comptona był wyposażony w zestaw czterech instrumentów pokrywających sześć zakresów promieniowania gamma o energii fotonów od 20 keV do 30 GeV.
Detektory na pokładzie satelity:

  • BATSE (ang. Burst and Transient Source Experiment) przeszukujący niebo w poszukiwaniu krótkich rozbłysków gamma o energii od 20 do 600 keV oraz wyszukujący długotrwałych źródeł, zawierał osiem detektorów, zarządzany przez Centrum Kosmiczne Marshalla (ang. Marshall Space Flight Center)
  • OSSE (ang. Oriented Scintillation Spectrometer Experiment) składający się z czterech niezależnie kierowanych, kierunkowych detektorów promieniowania gamma w zakresie od 0,05 do 10 MeV, zarządzany przez Laboratorium Badawcze Marynarki (ang. Naval Research Laboratory).
  • COMPTEL (ang. Imaging Compton Telescope) pozwalał na wykrywanie fotonów w paśmie od 1 do 30 MeV oraz określanie ich kierunku w 5% zakresie przy wysokich energiach, zarządzany przez Instytut Maxa Plancka (ang. Max Planck Institute) oraz Uniwersytet New Hampshire (ang. University of New Hampshire)
  • EGRET (ang. Energetic Gamma Ray Experiment Telescope) pracujący w zakresie od 20 do 30 GeV, określał kierunek, z którego pochodziło promieniowanie z dokładnością do ułamka stopnia oraz zakres energii z precyzją 15%, zarządzany przez będące częścią NASA Centrum Lotów Kosmicznych Goddarda (ang. Goddard Space Flight Center), Instytut Maxa Plancka oraz Uniwersytet Stanforda (ang. Stanford University).

Jednym z największych odkryć dokonanych z użyciem teleskopu Comptona było wykrycie w roku 1994 rozbłysków promieniowania gamma na powierzchni naszej planety. Dalsze badania wykazały, że ich źródłem są wyładowania atmosferyczne.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Cartoon CGRO.jpg
Compton Gamma Ray Observatory (NASA image).
Egret allsky above100Mev.png
Gamma ray spectroscopy: EGRET All-Sky Gamma Ray Survey above 100 MEv. The bright line is the Milkyway