Telsze

Telsze

Telšiai

Herb Flaga
Państwo	Litwa
Okręg	telszański
Burmistrz	Valdemaras Ramšas
Populacja (2007) • liczba ludności • gęstość	30 170 1862 os./km²
Nr kierunkowy	444
Kod pocztowy	LT-87133
Położenie na mapie Litwy (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Telsze
55°59′N 22°15′E/55,983333 22,250000
Strona internetowa
Portal Litwa, Łotwa i Estonia

Telsze (lit. Telšiai, żmudz. Telšē) – miasto na Wysoczyźnie Żmudzkiej w północno-zachodniej Litwie położone na zachód od Szawli. Siedziba władz okręgu telszańskiego. Miejsce urodzin Gabriela Narutowicza i Rolandasa Paksasa. W mieście rozwinął się przemysł skórzany oraz dziewiarski^[1].

Historia

Telsze były stolicą jednego z traktów (powiatów) Księstwa Żmudzkiego. Pierwszy kościół drewniany ufundował w 1612 król Zygmunt III Waza (inne źródła podają datę 1547). Natomiast w roku 1626 dzierżawca królewszczyzny Paweł Sapieha, ufundował klasztor bernardynów, który władze carskie zamknęły w 1832. W czasie powstania listopadowego silny ośrodek partyzantki polskiej dowodzonej przez Józefa Jana Giedroycia^[2]

Od 1926 kościół jest katedrą. Na jej dziedzińcu znajdują się groby księży rozstrzelanych przez Kozaków za udział w powstaniu styczniowym. W 1926 utworzona została diecezja telszańska; powołano też seminarium diecezjalne, zamknięte w 1946 i ponownie otwarte w 1989. W pobliżu katedry położony jest pałac biskupów z lat trzydziestych XX wieku. W 1932 powstało w Telszach muzeum z cennymi zbiorami malarstwa, mebli i sprzętu z siedzib ziemiańskich.

W 1940 roku Telsze wraz z całą Litwą znalazły się pod sowiecką okupacją. 25 czerwca 1941 roku, kilka dni po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej, funkcjonariusze NKWD i żołnierze Armii Czerwonej zabrali z miejscowego więzienia 76 więźniów, których następnie zamordowali w lesie Rainiai^[3]. W lipcu tegoż roku kolaborujący z Niemcami litewscy nacjonaliści zamordowali około 700 telszańskich Żydów^[4].

W 1982 otwarto skansen budownictwa żmudzkiego.

W Telszach, w 1865 urodził się Gabriel Narutowicz, późniejszy prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, w tym samym roku Michał Wojnicz, odkrywca słynnego manuskryptu, a w 1878 Władysław Tryliński – polski inżynier komunikacji, wynalazca, twórca „trylinki”, współtwórca mostu w Maurzycach.

Zabytki

• klasztor bernardynów z XVII w.
• katedra z XVIII w.

Sport

• Džiugas Telsze – klub piłkarski.

Galeria

• 

  (c) AdisX, CC-BY-SA-3.0

  Telsze nocą

• 

  Telsze o zachodzie słońca

• 

  Katedra i klasztor

• 

  Kościół

Miasta partnerskie

• Krnov
• Mińsk Mazowiecki

Zobacz też

• Synagoga w Telszach

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Telsiai.info (lit.)
• Telsze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 285 .
• Archiwalne widoki miasta w bibliotece Polona