Teodor Goździkiewicz

Grób Teodora Goździkiewicza na cmentarzu komunalnym Północnym

Teodor Goździkiewicz (ur. 16 kwietnia 1903 w Dąbrowie Wielkiej na Sieradczyźnie, zm. 13 listopada 1984 w Warszawie) – pisarz, autor książek głównie o tematyce przyrodniczej, zwany „piewcą Sieradczyzny”, ojciec Ludomira Goździkiewicza.

Życiorys

Ukończył seminarium nauczycielskie w Łowiczu, w latach 1924-1944 pracował jako wiejski nauczyciel w powiecie łowickim (w Kompinie i Bocheniu). Działał w wielu organizacjach zajmujących się szerzeniem kultury i aktywizacją polityczną młodzieży wiejskiej. W okresie okupacji niemieckiej działał w konspiracji; był członkiem AK ps. „Głóg”; ukończył podziemną podchorążówkę; prowadził tajne komplety gimnazjalne. W 1944 został zdekonspirowany i musiał się ukrywać do końca okupacji^[1]. Po wojnie przez krótki czas mieszkał w Łodzi (gdzie był członkiem redakcji tygodnika „Wieś”), następnie w Warszawie (członek redakcji „Tygodnika Kulturalnego”). Debiutował w 1923 na łamach czasopisma „Łowiczanin”.

Twórczość

Problematyka wiejska pojawia się w utworach autobiograficznych Goździkiewicza – powieściach Głosy z daleka (1938 – wyróżnienie w konkursie „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” w Krakowie), Lipnicki świat (1949), nawiązujących do okresu dwudziestolecia międzywojennego. Wsi powojennej poświęcił m.in. powieść Tarcza samotnika (1960) oraz opowiadania Loty nad porębą (1976), Barwni ludzie szarej okolicy (1979). Książka Sprawy Łuki Bakowicza (1960), opisująca powstanie styczniowe na ziemi sieradzkiej, stała się inspiracją rajdu „Śladami Łuki Bakowicza” (od 1975). Rolę wsi w kształtowaniu wybitnych artystów Goździkiewicz przedstawił w beletryzowanych biografiach Chopina Fryckowe lato (1960, pierwsze wydanie z 1949 pod tytułem Fryckowe czasy otrzymało wyróżnienie na międzynarodowym konkursie na scenariusz z życia Fryderyka Chopina) i Chełmońskiego Kolory (1965).

Jako autor dla młodzieży zajmował się przede wszystkim problematyką przyrodniczą (zbiory opowiadań Okruchy przyrody, 1956; Wiatr gałązkę niesie, 1970; Pokłon zieleni, 1982; powieści Kniejówka, 1956; Drapieżcy, 1957). Nawiązywał także do wydarzeń II wojny światowej (opowiadania Znaki czasu, 1948; Cienie lasu, 1958), ponadto był autorem zbioru reportaży z radzieckich republik Azji Środkowej Step i róże (1967).

W 1975 pisarza wyróżniono nagrodą prezesa Rady Ministrów za twórczość dla młodzieży.

Pochowany na warszawskim cmentarzu komunalnym Północnym (kwatera E-IX-2-1-12)^[2].

Wybrane publikacje

• Głosy z daleka (1938)
• Wyżynka (1946)
• Znaki czasu (1948)
• Rusznica królewska. Dramat w 3 odsłonach (1948)
• Lipnicki świat (1949)
• Fryckowe czasy. Legenda (1950)
• W starej chałupie. Obrazek sceniczny z przeszłości (1953)
• Jezioro i niespodzianki (1954)
• W lesie i pod lasem (1955)
• Okruchy przyrody (1956)
• Kniejówka (1956)
• Drapieżcy (1957)
• Cienie lasu (1958)
• Zapisane ptasią łapką (1959)
• Sprawy Łuki Bakowicza (1960)
• Gniade, kare, kasztanki (1960)
• Reksy, Smyki i Zagraje (1961)
• Tarcza samotnika (1963)
• Kronika zielonych zdarzeń (1963)
• Fryckowe lato (1965)
• Kolory. Chłopięce lata Józefa Chełmońskiego (1965)
• Step i róże (1967)
• Znajomą ścieżką (1967)
• Źrenice dziecka (1967)
• Wiatr gałązkę niesie (1970)
• Uśmiech na co dzień (1972)
• Wspomnienia ze starej gajówki (1973)
• Buraski, czarnuchy ... (1975)
• Zdobycze (1976)
• Loty nad porębą (1976)
• Trop w trop (1977)
• Opowieści krajobrazu (1978)
• Wśród pożogi (1979, ISBN 83-205-3117-9)
• Barwni ludzie szarej okolicy (1979, ISBN 83-207-0056-6)
• Piękne przymorze (1979, ISBN 83-205-3126-8)
• Bractwo starego dębu (1982, ISBN 83-205-3404-6)
• Zapalają się dni. Rękopis znaleziony po latach (1982, ISBN 83-10-08137-5)
• Pokłon zieleni (1982, ISBN 83-217-2373-X)
• O koniach, psach i kotach (1983, ISBN 83-205-3469-0)

Przypisy

Bibliografia

• Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 1984
• Lesław Bartelski, Polscy pisarze współcześni 1944-1970, Warszawa 1972