Teodor Konstanty Orzechowski

Teodor Konstanty Orzechowski Biberstein
	; Rogala
Rodzina	Orzechowscy herbu Rogala
Data i miejsce śmierci	1730 ; Wojciechów koło Nałęczowa
Ojciec	Paweł Bogusław Orzechowski
Żona	Marianna Zielińska z Zielonki
Dzieci	syn Paweł (ur. 1702) i trzy córki: Teodora, Anna i Maria Joanna

Teodor Konstanty Orzechowski Biberstein^[1] herbu Rogala (zm. 1730) – działacz kalwiński i parlamentarny, prawnik, podstoli lubelski, kasztelan małogoski.

Rodzina

Był synem Pawła Bogusława (zm. 1694). Miał dwóch braci Jana Karola, chorążego lubelskiego (zm. 1699) i Krzysztofa Władysława. Do Orzechowskich należały Bełżyce wraz z okolicznymi wsiami^[2]. Teodor Konstanty Orzechowski był prawnukiem marszałka sejmu elekcyjnego i patrona braci polskich Pawła Orzechowskiego, co można zobrazować następująco:

Jan Orzechowski, kasztelan chełmski, kalwinista, zm. 1567
- Paweł Orzechowski, ur. ok. 1550, podkomorzy chełmski, starosta suraski, arianin, patron braci polskich, zm. 1612^[3]
  - Paweł Orzechowski (młodszy), arianin, kalwin^[4], poseł na Sejm, zm. 1632
    - Paweł Bogusław Orzechowski^[5], był wielokrotnie posłem lubelskim na sejm, chorąży lubelski, działacz kalwiński, zm. 1694
      - Teodor Konstanty Orzechowski zm. 1730

Renesansowy zamek bastionowy w Krupem, własność Orzechowskich do roku 1644

Kariera

1673 - studiuje na Uniwersytecie Viadrina we Frankfurcie nad Odrą^[6]
1690 – ożenił się z Marianną z Zielińskich. Ze związku tego urodził się syn Paweł.
3 kwietnia 1694 – w wyniku podziału majątku otrzymuje 6 wsi pełnych i 1 częściową położonych wokół Bełżyc, otrzymuje też bibliotekę bełżycką
1699 – był deputatem do sądów kapturowych województwa lubelskiego, w roku następnym był elektorem z tegoż województwa,

Wieża Ariańska w Wojciechowie (obecnie siedziba jedynego w Polsce Muzeum Kowalstwa)

w styczniu 1702 roku podpisał akt pacyfikacji Wielkiego Księstwa Litewskiego^[7].
1701 – jako podstoli lubelski był posłem na sejm 1701/1702^[8]
wraz z Janem Gałęzowskim, pisarzem ziemskim lubelskim wykupił w czasie wojny północnej od Szwedów księgi grodzkie lubelskie i Trybunału Lubelskiego i ulokował je w twierdzy zamojskiej; otrzymał za to nagrodę od sejmu lubelskiego.
kontynuował tradycje rodu i był protektorem zborów kalwińskich, obwiniany i nękany różnymi pozwami sądowymi,
ma liczne procesy o dziesięcinę, prowadzi spór majątkowy z Felicjanem Gałęzowskim, który w roku 1713 kupił Bełżyce, spór ten z czasem przekształcił się w konflikt na tle wyznaniowym
1725 - jest fundatorem późnobarokowego kościoła drewnianego pw. św. Teodora w Wojciechowie^[9], prowadzi korespondencję z franciszkaninem ks. Łapczyńskim, postanawia przejść na katolicyzm,
1726 – dekretem trybunalskim zobowiązany zostaje do spalenia swej biblioteki, dekretowi temu się nie podporządkowuje^[10],
1727- przechodzi na katolicyzm^[11], wcześniej uczynił to jego syn Paweł (1726) i zięć. Przy kalwinizmie pozostają jego żona, córki i synowa, które dalej patronują zborowi kalwińskiemu.
15 czerwca 1729 - otrzymuje kasztelanię małogoską,
umiera w roku 1730, pochowany zostaje w Wojciechowie^[12].

Zobacz też

Przypisy

↑ Bibersteinowie pochodzili ze Szwajcarii. Ich praprzodek w 938 otrzymał ziemię w hrabstwie Argowia od cesarza Ottona I. Pierwszy z Bibersteinów, który znalazł się na ziemiach polskich, uratował na polowaniu Bolesława Śmiałego z łap niedźwiedzia. Herbem rodu był czerwony róg jeleni o czterech lub pięciu porożach, wyrastających w lewą stronę, na złotym polu, do którego w Polsce z czasem dodano drugi róg - bawoli, czarny w polu czerwonym. Stąd powstała odmiana, herb zwany Rogalą. Według legendy herbowej Rogalitów książę Bolesław Krzywousty podróżujący z niewielkim pocztem rycerzy, miał niespodziewanie natknąć się na stado turów, rycerz Biberstein gołymi rękami złapał tura za rogi i bez niczyjej pomocy wyłamał zwierzęciu róg. Tur uciekł a Biberstein oddał róg księciu
↑ Podczas reformacji, w XVI i XVII wieku zbór w Bełżycach należał do ważniejszych ośrodków małopolskiego kalwinizmu, był miejscem zjazdów i synodów, aż do połowy XVII w.
↑ był właścicielem 3 miast (Bełżyce, Piaski i Rejowiec) i posiadał 23 wsie pełne, 4 wsie częściowe oraz 2 kamienice w Lublinie; w posiadłości Krupe ufundował zbór ariański oraz okazały zamek, którego ruiny zachowały się do dziś; zmarł w Krupem koło Chełma i został pochowany w piramidalnym grobowcu pod wsią Krynica, wśród okolicznych mieszkańców krąży legenda o tajemniczej postaci szlachcica w kontuszu, który nocą do dziś błąka się po kaplicy grobowej zwanej Grobiskiem, nieopodal zamku w Krupem. Czy to Paweł Orzechowski ?
↑ Ufundował zbór kalwiński w Bełżycach, opiekował się szkołą kalwińską w tym mieście i został jej scholarem, Zbudował pałace w Wojciechowie i w Gardzienicach koło Piask Luterskich
↑ w czasie „potopu szwedzkiego” przeszedł na stronę wroga, miał ujawniać tajemnice, informować o drogach i przejściach, urządzał zajazdy na okoliczne wsie, w 1662 r. przeżył wypędzenie arian z Bełżyc
↑ Alma Mater Viadrina we Frankfurcie nad Odrą została założona w 1506 r., Orzechowski zapewne studiował prawo
↑ Diariusz Sejmu Walnego Warszawskiego 1701-1702, Warszawa 1962, s. 306.
↑ Wiesław Bondyra, Tarłowie i szlachta województw lubelskiego w pierwszej połowie XVIII wieku, w: Tarłowie. Rola i znaczenie rodziny w dziejach ogólnonarodowych i lokalnych XVI-XIX wieku, Janowiec nad Wisłą 2006, s. 74.
↑ Kościół wykonany jest w całości z drewna modrzewiowego, ma we wnętrzu barokowy ołtarz główny i rokokowe ołtarze boczne. Znajdują się w nich bezcenne kurdybany – tłoczone skóry, dekorowane bogatym ornamentem, malowane i złocone. Wraz z kościołem wzniesiono, zachowaną do dziś drewnianą dzwonnicę
↑ W roku 1727 August II wyrok uchylił, gdyż orzeczenie specjalnej komisji nie stwierdziło faktu istnienia w bibliotece książek przeciwnych religii katolickiej
↑ O jego nawrócenie zabiegał biskup krakowski Konstanty Felicjan Szaniawski
↑ W Wieży Ariańskiej w Wojciechowie znajduje się jedyne w Polsce Muzeum Kowalstwa, w którym można jeszcze zobaczyć odchodzącą w przeszłość sztukę podkuwania konia. W 1778 roku Orzechowscy sprzedali Wojciechów

Bibliografia

Polski Słownik Biograficzny, t. 24, s. 295-296

Linki zewnętrzne

Kościół Ewangelicko-Reformowany (kalwinizm) w Polsce
Bełżyce
Sejm dawnej Polski
Krupe. zamkipolski.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-01-26)].
Ci wielcy Polacy to nasza rodzina

[1] Bibersteinowie pochodzili ze Szwajcarii. Ich praprzodek w 938 otrzymał ziemię w hrabstwie Argowia od cesarza Ottona I. Pierwszy z Bibersteinów, który znalazł się na ziemiach polskich, uratował na polowaniu Bolesława Śmiałego z łap niedźwiedzia. Herbem rodu był czerwony róg jeleni o czterech lub pięciu porożach, wyrastających w lewą stronę, na złotym polu, do którego w Polsce z czasem dodano drugi róg - bawoli, czarny w polu czerwonym. Stąd powstała odmiana, herb zwany Rogalą. Według legendy herbowej Rogalitów książę Bolesław Krzywousty podróżujący z niewielkim pocztem rycerzy, miał niespodziewanie natknąć się na stado turów, rycerz Biberstein gołymi rękami złapał tura za rogi i bez niczyjej pomocy wyłamał zwierzęciu róg. Tur uciekł a Biberstein oddał róg księciu

[2] Podczas reformacji, w XVI i XVII wieku zbór w Bełżycach należał do ważniejszych ośrodków małopolskiego kalwinizmu, był miejscem zjazdów i synodów, aż do połowy XVII w.

[3] ył właścicielem 3 miast (Bełżyce, Piaski i Rejowiec) i posiadał 23 wsie pełne, 4 wsie częściowe oraz 2 kamienice w Lublinie; w posiadłości Krupe ufundował zbór ariański oraz okazały zamek, którego ruiny zachowały się do dziś; zmarł w Krupem koło Chełma i został pochowany w piramidalnym grobowcu pod wsią Krynica, wśród okolicznych mieszkańców krąży legenda o tajemniczej postaci szlachcica w kontuszu, który nocą do dziś błąka się po kaplicy grobowej zwanej Grobiskiem, nieopodal zamku w Krupem. Czy to Paweł Orzechowski ?

[4] Ufundował zbór kalwiński w Bełżycach, opiekował się szkołą kalwińską w tym mieście i został jej scholarem, Zbudował pałace w Wojciechowie i w Gardzienicach koło Piask Luterskich

[5] w czasie „potopu szwedzkiego” przeszedł na stronę wroga, miał ujawniać tajemnice, informować o drogach i przejściach, urządzał zajazdy na okoliczne wsie, w 1662 r. przeżył wypędzenie arian z Bełżyc

[6] Alma Mater Viadrina we Frankfurcie nad Odrą została założona w 1506 r., Orzechowski zapewne studiował prawo

[7] Diariusz Sejmu Walnego Warszawskiego 1701-1702, Warszawa 1962, s. 306.

[8] Wiesław Bondyra, Tarłowie i szlachta województw lubelskiego w pierwszej połowie XVIII wieku, w: Tarłowie. Rola i znaczenie rodziny w dziejach ogólnonarodowych i lokalnych XVI-XIX wieku, Janowiec nad Wisłą 2006, s. 74.

[9] Kościół wykonany jest w całości z drewna modrzewiowego, ma we wnętrzu barokowy ołtarz główny i rokokowe ołtarze boczne. Znajdują się w nich bezcenne kurdybany – tłoczone skóry, dekorowane bogatym ornamentem, malowane i złocone. Wraz z kościołem wzniesiono, zachowaną do dziś drewnianą dzwonnicę

[10] W roku 1727 August II wyrok uchylił, gdyż orzeczenie specjalnej komisji nie stwierdziło faktu istnienia w bibliotece książek przeciwnych religii katolickiej

[11] O jego nawrócenie zabiegał biskup krakowski Konstanty Felicjan Szaniawski

[12] W Wieży Ariańskiej w Wojciechowie znajduje się jedyne w Polsce Muzeum Kowalstwa, w którym można jeszcze zobaczyć odchodzącą w przeszłość sztukę podkuwania konia. W 1778 roku Orzechowscy sprzedali Wojciechów

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne