Teodor Toeplitz (1875–1937)

Teodor Toeplitz
Data i miejsce urodzenia	3 lipca 1875 Szepetówka
Data i miejsce śmierci	25 kwietnia 1937 Otrębusy

Tablica z nazwą ulicy Teodora Toeplitza w Warszawie wraz z tablicą Miejskiego Systemu Informacji

Teodor Toeplitz (ur. 3 lipca 1875 w Szepetówce^[1], zm. 25 kwietnia 1937 w Otrębusach) – działacz spółdzielczy, radny miasta stołecznego Warszawy. Jeden z czołowych działaczy Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej.

Życiorys

Urodził się w żydowskiej rodzinie pochodzącej z Czech, dawniej osiadłej w Lesznie, która na przełomie XVIII i XIX wieku przeniosła się do Warszawy. Był jednym z jedenaściorga dzieci Bonawentury (1831–1905), bratem Zygmunta (1864–1934), wnukiem Teodora (1793–1838). W 1900 ożenił się z Heleną Odrzywolską, z którą miał czworo dzieci: Leona Kazimierza (ur. 1902), Jadwigę, Jerzego Bonawenturę (1909-1995) i Ewę (ur. 1917). Jego wnukiem był dziennikarz Krzysztof Teodor Toeplitz, syn Leona Kazimierza.

W 1893 wyjechał do Berlina i tam studiował na politechnice, gdzie zetknął się z działaczami socjalistycznymi współtworzącymi pod redakcją Ignacego Daszyńskiego „Gazetę Robotniczą”. Zakazana działalność została wykryta przez władze i jej członkowie zostali relegowani z uczelni. Teodor Toeplitz powrócił w rodzinne strony, aby wkrótce udać się na studia do Antwerpii. W czasie studiów podróżował po Francji, Anglii i Szwajcarii. Po ukończeniu nauki powrócił do Warszawy, skąd wyjechał do Charkowa, aby tam zarządzać należącą do rodziny fabryką. W wieku 25 lat ożenił się z polską szlachcianką Heleną Odrzywolską.

W 1914 powrócił do Warszawy i zaangażował się w sprawy społeczne i polityczne. Popierany przez Polską Partię Socjalistyczną został w 1916 członkiem Rady Miasta. Członek Centralnego Komitetu Narodowego w Warszawie (XI 1916 - II 1917)^[2]. Był pracownikiem Rady Departamentu Pracy Tymczasowej Rady Stanu^[3].

Od sierpnia do września 1920 był komisarzem sekcji kwaterunkowej działającej w ramach Rady Obrony Stolicy^{[potrzebny przypis]}.

Od 1925 był działaczem Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej i jej wieloletnim prezesem. 1 kwietnia 1928 wziął udział w zebraniu założycieli Gdyńskiej Spółdzielni Mieszkaniowej^[4], stając się tym samym jednym z członków jej zarządu. W 1928 współorganizował powstanie Społecznego Przedsiębiorstwa Budowlanego (od 1928 do 1934 pełnił funkcje jednoosobowego zarządu, a następnie przewodniczącego rady nadzorczej), a w 1937 był współorganizatorem Pierwszego Polskiego Kongresu Mieszkaniowego. W ramach zaangażowania spółdzielczego doprowadził do powstania Związku Miast Polskich, a także Towarzystwa Urbanistów Polskich. Wykładał politykę gruntową i prawo zabudowy w Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie^[5].

Imię Teodora Toeplitza nosi niewielka ulica w pobliżu placu Wilsona na warszawskim Żoliborzu (wcześniej ulica nazywała się Ustronie).

Przypisy

Bibliografia

• Kazimierz Reychman: Szkice genealogiczne, Serja I. Warszawa: Hoesick F., 1936, s. 187-191.
• Kieniewiczowa G., Sokołowska A., Od Agrykoli do Żywnego. Mały słownik patronów ulic warszawskich, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1968, s. 178.
• Domański P., Patroni żoliborskich ulic, Urząd Dzielnicy Żoliborz, Warszawa 2008, s. 88–89.

Linki zewnętrzne

• Teodor Toeplitz, Jaka powinna być nowa dzielnica robotnicza w miastach?, 1925
• Prace Teodora Toeplitza w serwisie Polona.pl