Teofil Ciesielski

Teofil Ciesielski
Ilustracja
Teofil Ciesielski (przed 1906)
Data i miejsce urodzenia

13 listopada 1847
Grabów nad Prosną

Data śmierci

8 maja 1916

Narodowość

polska

Grób Teofila Ciesielskiego

Teofil Ludwik Józef Ciesielski (ur. 13 listopada 1847[1] w Grabowie nad Prosną, zm. 8 maja 1916 we Lwowie) – polski botanik, pszczelarz, wydawca i redaktor „Bartnika Postępowego”, encyklopedysta.

Życiorys

Syn Józefa Ciesielskiego i Anny z domu Strybel. Uczeń Królewskiego Katolickiego Gimnazjum w Ostrowie Wielkopolskim i absolwent gimnazjum w Śremie[2]. Brał udział w powstaniu styczniowym 1863 walcząc w oddziale Kazimierza Unruga[3]. Tuż po przekroczeniu granicy, został zaatakowany przez kozaków na wedecie i zraniony, po czym powrócił w rodzinne strony[3]. Następnie odbył studia na uniwersytetach w Berlinie i Wrocławiu, gdzie w 1871 uzyskał stopień doktora filozofii na podstawie rozprawy pt. Untersuchungen iiber die Abwiirtskriimmung der Wurzel[2]. Po studiach pracował jako asystent w katedrze fizyki a następnie kustosz Muzeum Botanicznego przy Uniwersytecie Wrocławskim[2].Od 1872 profesor nadzwyczajny botaniki Uniwersytetu Lwowskiego. Objął także po Adolfie Weisie dyrekcję ogrodu botanicznego we Lwowie i funkcję tę sprawował do śmierci. Placówka ta wyposażona była ówcześnie w cztery szklarnie (w tym jedną wysoką) oraz w laboratorium i bibliotekę podręczną[4]. Założył w nim pole doświadczalne dla różnych nawozów, tak naturalnych, jak i sztucznych, na których uprawiano przez szereg lat różne rośliny ogrodowe i polne. Dzięki niemu założono basen o 3 kręgach dla roślin łąkowych, błotnych i wodnych oraz wzmocniono konstrukcję szklarni. Ciesielski założył także na terenie ogrodu specjalny sektor dla przeszło 1000 roślin rosnących w okolicy Lwowa[4].

Rozpoczął pracę naukową od badań nad geotropizmem korzeni roślin. Przyczyny tego zjawiska wyjaśnił w rozprawie doktorskiej pt. „Badania nad zakrzywianiem się korzenia ku dołowi”[5]. Na jego doświadczeniach nad odcinaniem korzeni roślin oparł się Karol Darwin. Pracując na uniwersytecie lwowskim w swej działalności naukowej i praktycznej zasadniczą uwagę poświęcił ogrodnictwu i pszczelnictwu. Skonstruował doskonały na owe czasy ul (tzw. ul słowiański, ul Ciesielskiego) oraz wyjaśnił wiele zagadnień z biologii pszczół. Na podstawie żmudnych badań stwierdził, że pszczoły umieją utrzymywać w ulu temperaturę niezależną od otoczenia. Określił rodzaj i masę spożywanego przez czerw pokarmu oraz pierwszy na świecie stwierdził, że zgnilec jest wywoływany przez bakterie. Zbadał przeobrażenie poszczególnych osobników rodziny pszczelej. Wyniki swych badań opublikował w dwutomowej książce Bartnictwo czyli hodowla pszczół dla zysku oparta na nauce i wielostronnym doświadczeniu. Wydał też inne książki poświęcone tematyce pszczelarskiej (zob. niżej).

Założyciel (w 1875), wydawca oraz przez 40 lat redaktor "Bartnika Postępowego"[2]. Na jego łamach publikował liczne artykuły poświęcone chorobom pszczół (zob. niżej). Z jego inicjatywy w 1875 powstało we Lwowie Towarzystwo Ogrodniczo-Pszczelniczego, w którym pełnił najpierw funkcję wiceprezesa, a następnie przez szesnaście lat prezesa[6]. Celem rozpowszechnienia znajomości ogrodnictwa i pszczelnictwa wśród ludu wydawał "Kalendarz pszczelniczo-ogrodniczy"[2].

Był również encyklopedystą oraz edytorem Encyklopedii zbiór wiadomości z wszystkich gałęzi wiedzy - polskiej encyklopedii wydanej w latach 1898-1907 przez Macierz Polska, Opisał w niej zagadnienia z zakresu pszczelnictwa[7]. Na łamach "Bartnika Postępowego" opublikował liczne artykuły, m.in. o powstawaniu, rozwoju i leczeniu gnilca (]875), o najnowszych doświadczeniach nad gnilcem u pszczół (1878) lub o zasadach dobrej zimowli pszczół (1896)[2].

Był wieloletnim radnym miasta Lwowa i członkiem C. K. Rady Szkolnej Krajowej[2]. Członek i działacz Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego, członek jego Komitetu (18 czerwca 1875 - 12 czerwca 1880)[8]. Był jednym z inicjatorów i założycieli Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika[9][10]. Był także członkiem Zarządu Towarzystwa Pedagogicznego we Lwowie. Wydawca ilustrowanego "Ogniska Domowego" (1886-1888) a także przez pewien czas współredagował "Miesięcznik Galicyjskiego Towarzystwa Ochrony Zwierząt"[2].

W 1881 ożenił się w Ostrowie Wielkopolskim z Kazimierą z Zawrowskich. Mieli syna, znanego chemika i nauczyciela lwowskiego Kazimierza (1882-1935)[11][12]. Został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.

Niektóre prace

  • Ober die Einwirkung der Schwerkratt im positiven und negativen Sinne aut Ptlanzente ile w: "Botanische Zeitung" 1875, T. 33, s. 71-73,
  • Miodostytnictwo, Sztuka przerabiania miodu i owoców na napoje, Lwów 1890
  • Bartnictwo czyli hodowla pszczół dla zysku oparta na nauce i wielostronnym doświadczeniu, t. 1-2, Lwów 1888
  • [wraz z Tadeuszem Czajkowskim] Wiadomości z zakresu nauk przyrodniczych dla dopełniających kursów rolniczych, Lwów 1898
  • Zarys botaniki, Lwów 1899
  • Gospodarstwo w pasiece Lwów 1899,
  • [wraz z Antonim Hergetem] Warzywnictwo, 1901
  • Od czego zależy tworzenie się osobników tak męskich jak żeńskich u roślin, zwierząt i ludzi, Lwów 1911

Przypisy

  1. ↑ W starszych opracowaniach a także niektórych nowszych podawana jest błędna data urodzin Teofila Ciesielskiego – 17 listopada 1846 - Jak wynika jednak z ustaleń Jerzego Gnerowicza na podstawie Księgi Chrztów kościoła parafialnego w Grabowie właściwą datą jest 13 listopada 1847 - zob. Jerzy Gnerowicz, Teofil Ciesielski (1847-1916) dokładna data urodzin, "Kurier Pszczelarski" 05-04-2018 - online [27.04.2020]
  2. ↑ a b c d e f g h Seweryn Krzemieniewski, Ciesielski Teofil (1846-1916), Polski Słownik Biograficzny, t. 4, Kraków 1938, s. 60-61
  3. ↑ a b Nieco szczegółów biograficznych dotyczących uczestników organizacyi i partyzantki r. 1863/64. W: Józef Białynia Chołodecki: Księga pamiątkowa opracowana staraniem Komitetu Obywatelskiego w czterdziestą rocznicę powstania r. 1863/1864. Lwów: 1904, s. 189.
  4. ↑ a b Józef Wiczkowski, Lwów jego rozwój i stan kulturalny oraz przewodnik po mieście, Lwów 1907, s. 246
  5. ↑ Magdalena Mularczyk. Botanik pszczelarzem. „Ogród wita”, s. 3, czerwiec 2008. [zarchiwizowane z adresu]. 
  6. ↑ Jubileusz Tow. ogrodniczo-pszczelniczego. „Nowości Ilustrowane”. Nr 40, s. 7, 6 października 1906. 
  7. ↑ Finkel 1898 ↓.
  8. ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1875, s. 564; 1876, s. 574; 1877, s. 549; 1878, s. 537; 1879, s. 533; 1880, s. 541.
  9. ↑ Gnerowicz J., Skoczylas M.M., Profesor Teofil Ciesielski – współzałożyciel Galicyjskiego Towarzystwa dla Ogrodnictwa i Pszczelnictwa oraz Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika we Lwowie, „Wrzechświat” 2017, nr 10-12 (118), s. 311-320
  10. ↑ Eugeniusz Romer, 1875-1899. Dwudziestopięciolecie Polskiego Towarzystwa imienia Kopernika, "Kosmos" 1900, R. 25, s. 268
  11. ↑ Teofil Ludwik Józef Ciesielski - M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego - online [27.04.2020]
  12. ↑ Jerzy Gnerowicz, Profesor Teofil Ciesielski. Pszczelarz, działacz i uczony.Kalisz 2016. s. 33-34. ISBN 978-83-62689-43-9.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Надгробок на могилі Т. Цісельського..jpg
Autor: Igor Monchuk, Licencja: CC BY-SA 4.0
Надгробок на могилі Т. Цісельського.Личаківський цвинтар , поле № 5.
Teofil Ciesielski (-1906).jpg
Teofil Ciesielski (-1906)