Teofil Wiśniowski (powstaniec)

Teofil Wiśniowski
Ilustracja
Data urodzenia28 grudnia 1805 lub 1806
Data i miejsce śmierci31 lipca 1847
Kleparów
Pomnik T. Wiśniowskiego i Józefa Kapuścińskiego na Górze Stracenia we Lwowie

Teofil Wiśniowski (ur. 28 grudnia 1805 lub 1806, zm. 31 lipca 1847 w Kleparowie) – uczestnik powstania listopadowego i organizator związków węglarskich w Galicji.

Życiorys

Pochodził z Jazłowca[1].

Od 1838 członek Towarzystwa Demokratycznego Polskiego, sekretarz jego Centralizacji i redaktor naczelny Demokraty Polskiego. Od 1844 ponownie w konspiracji powstańczej w Galicji, prezes trybunału powstańczego w Galicji, w 1846 dowódca oddziału powstańczego. Odniósł zwycięstwo w potyczce ze szwadronem huzarów austriackich w Narajowie (cyrkuł brzeżański) 21 lutego 1846 r.[2]. Po bitwie rozpuścił swój oddział.

Teofil Wiśniowski ukrywał się w okręgu złoczowskim aż do 3 marca 1846 roku. Tego dnia został jednak wykryty przez rusińskich chłopów w Manajowie i wydany w ręce Austriaków. Od marca do sierpnia 1846 r. trwało śledztwo policyjne, a następnie do 10 września 1846 proces, który zakończył się wyrokiem śmierci[3] dla Wiśniowskiego. 31 lipca 1847 Teofil Wiśniowski został powieszony wraz z Józefem Kapuścińskim[4] na Górze Stracenia (Hyclowskiej) we Lwowie[5].

Góra Stracenia stała się od tego czasu aż do końca rządów austriackich miejscem manifestacyjnego kultu obu przywódców powstańczych. W 1894 społeczeństwo Lwowa ufundowało i postawiło tam pamiątkowy obelisk, który przetrwał do czasów obecnych. Autorem monumentu był Julian Markowski.

Przypisy

  1. ↑ Jan Sas Zubrzycki: Różaniec wspomnień rodzinnych. Lwów, 1930, s. 65.
  2. ↑ Tadeusz Łepkowski, Słownik historii Polski, Warszawa 1973, s. 534.
  3. ↑ Wyrok śmierci w c.k. Sądzie karzącym Lwowskim, przeciw Teofilowi Wiśniowskiemu (...), Odbitka z "Gazety Narodowej" z nr. 211, 1847 r., polona.pl [dostęp 2018-10-06].
  4. ↑ Dwa wyroki śmierci w C. K. Sądzie Karzącym Lwowskim wydane przeciw Teofilowi Wiśniowskiemu i Józefowi Kapuścińskiemu, polona.pl [dostęp 2018-10-06].
  5. ↑ Listopad 1831 – Lipiec 1847 Styczeń – 1863. II: Na górze stracenia. „Głos Narodu Ilustrowany”. 11, s. 1-2, 30 listopada 1901. 

Literatura

  • S. Nicieja, M. Patelski, Rok 1846 we Lwowie. Stracenie Kapuścińskiego i Wiśniowskiego i ich kult we Lwowie, (w:) Rok 1846 w Galicji. Ludzie wydarzenia tradycje. Zbiór studiów pod red. Michała Śliwy, Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków 1997, s. 77-100.

Media użyte na tej stronie

WisniowskiUS.jpg
Teofil Wiśniowski (1806–1847)
Obelisk Gora Stracenia 1936.jpg
Monument in memory of Teofil Wiśniowski and Józef Kapuściński executed 1847 in Lwów at Góra Stracenia hill