Teofil Zalewski

Teofil Zalewski
Data i miejsce urodzenia

20 października 1872
Gąbin

Data i miejsce śmierci

20 października 1954
Kraków

Senator III kadencji (II RP)
Okres

od 1930
do 1935

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Zasługi (II RP) Złoty Krzyż Zasługi Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921

Teofil Zalewski (ur. 20 października 1872 w Gąbinie, zm. 20 października 1954 w Krakowie) – polski lekarz, profesor otolaryngologii, pułkownik Wojska Polskiego, senator w II RP.

Życiorys

Wykształcenie

W 1890 ukończył gimnazjum w Płocku i podjął studia na Wydziale Lekarskim Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Po aresztowaniu i ucieczce do Krakowa kontynuował studia na Uniwersytecie Jagiellońskim i tam 20 lipca 1896 uzyskał dyplom lekarza. Podczas studiów pracował w Zakładzie Fizjologii UJ u prof. Napoleona Cybulskiego. W 1898 wyjechał na studia w dziedzinie otologii do Wiednia, gdzie pracował w klinikach otiatrycznych profesorów: A. Pulitzera, V. Urbantschitscha i O. Chiariego[1]. Studiował również w Jenie[2].

Działalność niepodległościowa

Będąc studentem IV roku na Uniwersytecie Warszawskim wziął udział w patriotycznej manifestacji ulicznej, zorganizowanej 17 kwietnia 1894, w setną rocznicę insurekcji kościuszkowskiej. Został aresztowany, był więziony w Arsenale i skazany na 3-letnie zesłanie do północnych guberni Rosji. Przed wywiezieniem skorzystał z zezwolenia na pożegnanie się z rodziną i zbiegł do Krakowa[1].

W 1897 w Krakowie również został aresztowany za działalność niepodległościową[2].

Podczas I wojny światowej (będąc już docentem) służył w stopniu kapitana w armii austriackiej i kierował oddziałami otolaryngologicznymi w szpitalach wojskowych w Opawie, Ołomuńcu i Lwowie. Od listopada 1918 służył w Wojsku Polskim i kierował oddziałem chirurgicznym dla postrzałów głowy i szyi w szpitalu wojskowym we Lwowie. Uczestniczył w obronie Lwowa w 1919[2]. Służbę zakończył 30 września 1921 w stopniu pułkownika[1].

Praca lekarza

Portret prof. Ludwika Rydygiera z asystentami, namalowany przez Leona Wyczółkowskiego w 1897 roku, wtedy gdy jednym z asystentów profesora był Teofil Zalewski, może jedna z postaci w tle

W 1896 rozpoczął pracę w Klinice Chirurgicznej UJ jako asystent prof. Ludwika Rydygiera. W 1897 wraz z profesorem Rydygierem przeniósł się do Kliniki Chirurgicznej Uniwersytetu we Lwowie.

Po studiach w Wiedniu powrócił w końcu 1899 do kliniki chirurgicznej we Lwowie, gdzie zaczął specjalizować się w chirurgii otolaryngologicznej.

W 1900 wyjechał na parę miesięcy do pracy w klinice otiatrycznej prof. J. Luca i w poliklinice zaburzeń mowy dr. A. Gutzmanna w Berlinie. W latach 1900–1908 prowadził utworzone przy lwowskiej klinice ambulatorium chorób uszu, nosa i gardła.

W 1907 habilitował się na podstawie pracy: „Badania doświadczalne nad wytrzymałością błony bębenkowej” i jako drugi w kraju uzyskał veniam legendi z otiatrii. Minister Oświaty i Wychowania reskryptem z 25 października 1907 zatwierdził akt habilitacyjny na docenta prywatnego chorób uszu. Odtąd Zalewski wykładał metody badania narządu słuchu oraz patologię i leczenie chorób uszu.

W 1917 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego tytularnego, a 1 października 1919 został nominowany na profesora nadzwyczajnego i kierownika Katedry i Kliniki Otolaryngologii UJK we Lwowie. W 1923 został mianowany profesorem zwyczajnym. W przydzielonym przez Ministerstwo Spraw Wojskowych osobnym budynku po koszarach austriackich przy ul. Pijarów 6 utworzył 16 maja 1924 klinikę na 40 łóżek, z 5 łóżkami dla dzieci, laboratoriami i innymi gabinetami. 10 lutego 1927 uruchomił ambulatorium foniatryczne przy klinice. W latach 1934–1935 urządził oddział dla chorych na gruźlicę górnych dróg oddechowych. W klinice stworzył nowoczesne warunki pracy, zaopatrzył ją w najnowsze urządzenia, szkolił odpowiednie siły naukowe i pomocnicze. Habilitował trzech docentów: A. Dobrzańskiego (1929), W. Jankowskiego (1939) i T. Ceypka (1939).

W roku akademickim 1927/1928 był dziekanem, a w 1930 – prodziekanem Wydziału Lekarskiego[1].

W 1930 został wybrany senatorem RP III kadencji (1930–1935)[3].

II wojna światowa

Podczas okupacji sowieckiej kierował kliniką w Lwowskim Państwowym Instytucie Medycznym, a podczas okupacji niemieckiej był kierownikiem oddziału otolaryngologicznego w szpitalu lwowskim[1].

Po II wojnie światowej

W październiku 1945 przesiedlił się do Wrocławia, gdzie 1 marca 1946 został mianowany kierownikiem Katedry i Kliniki Otolaryngologii Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu i Politechniki Wrocławskiej. W tym samym miesiącu otworzył ambulatorium otolaryngologiczne, a od 1 maja – oddział laryngologiczny w Szpitalu oo. Bonifratrów (50 łóżek) i prowadził go razem z docentem W. Jankowskim.

W grudniu 1948 otworzył kolejną klinikę (72 łóżka, w tym 16 łóżek dla dzieci). Od tego roku prowadził też wykłady dla studentów medycyny. Uruchomił ambulatorium przykliniczne dla młodzieży szkolnej i akademickiej oraz ośrodek badawczo-leczniczy chorób zawodowych. Habilitował jeszcze jednego docenta (S. Kossowskiego w 1951) i wyszkolił kolejnych 10 lekarzy otolaryngologów[1].

Dorobek

Był w Polsce jednym z pionierów chirurgii ucha. Opublikował 68 prac naukowych o kierunku doświadczalnym i klinicznym. Badania doświadczalne opublikował w 8 pracach. W swej pracy habilitacyjnej pierwszy na świecie wyjaśniał mechanizm powstawania pośrednich pęknięć błony bębenkowej. Wprowadził nowe metody postępowania w operacji doszczętnej ucha, otwierania komórek wyrostka sutkowatego za pomocą wiertła przy rozcięciu tchawicy, modyfikację plastycznego zamknięcia ubytków po operacji wyrostka sutkowatego i leczenia operacyjnego torbieli szczęki górnej. Zaproponował i wprowadził do praktyki klinicznej tzw. wskaźnik Zalewskiego, stosowany w rozpoznawaniu zapalenia wyrostka sutkowatego i ustalaniu wskazań do zabiegu operacyjnego na wyrostku.

Od 1926 prowadził badania nad twardzielą na terenie Małopolski Wschodniej. Prace o epidemiologii twardzieli stanowią jedyne w piśmiennictwie polskim opracowania naukowe rejestrowanych przypadków twardzieli. Kilka prac dotyczyło tematyki społeczno-lekarskiej i historycznej. Ocenił 8 podręczników otolaryngologii. Przełożył z języka niemieckiego książkę H. Neumayera Higiena nosa, gardła i krtani (1909)[1].

Działalność w środowisku lekarskim

W Towarzystwie Lekarskim Lwowskim pełnił w latach 1920–1922 funkcję skarbnika, w 1923 – wiceprezesa i prezesa (1924–1925).

Należał do Towarzystwa Otolaryngologicznego Lwowskiego. W latach 1923–1925 był prezesem Polskiego Towarzystwa Otolaryngologicznego i od 1929 był jego członkiem honorowym. W 1923 utworzył Sekcję Lwowską Polskiego Towarzystwa Otolaryngologicznego i był jej przewodniczącym do wybuchu wojny.

Na I Międzynarodowym Zjeździe Otolaryngologów w Kopenhadze w 1928 został wybrany do utworzonego wówczas Komitetu Międzynarodowego do wszechstronnego opracowania zagadnienia twardzieli.

Organizował 8. 10. i 12. Zjazd Otolaryngologów Polskich we Lwowie (1931, 1934 i 1937). Po II wojnie światowej przewodniczył 2. powojennemu Zjazdowi Otolaryngologów Polskich we Wrocławiu w 1948. Był przewodniczącym Oddziału Wrocławskiego Polskiego Towarzystwa Otolaryngologicznego.

W 1924 był redaktorem naczelnym, a od 1925 – członkiem komitetu redakcyjnego „Polskiego Przeglądu Otolaryngologicznego”, od 1947 – „Otolaryngologii Polskiej”.

Od 1927 był kuratorem i honorowym filistrem korporacji akademickiej Obotritii. W 1930 zrzekł się tej godności jako członek sanacyjnego „Zespołu Stu” po sprawie uwięzienia posłów opozycji w twierdzy brzeskiej. W latach 30. był kuratorem korporacji akademickiej K! Leopolia we Lwowie.

Był również członkiem Towarzystwa Lekarzy Galicyjskich i Towarzystwa Lekarzy Polskich byłej Galicji i Madryckiego Towarzystwa Otolaryngologicznego oraz prezesem Związku Oficerów Rezerwy we Lwowie[2][1].

Odznaczenia

Życie prywatne

Był synem Aleksandra i Wiktorii z domu Lendzion.

Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h Stanisław Zabłocki. Teofil Zalewski (1872–1953). „Magazyn Otolaryngologiczny”. 22, IV–VI 2007. [dostęp 2012-06-12]. 
  2. ↑ a b c d Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 833. reprint Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa, 1984
  3. ↑ Biblioteka sejmowa – Parlamentarzyści RP: Teofil Zalewski. [dostęp 2012-06-12].
  4. ↑ Odznaczenia. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 260 z 16 listopada 1938. 
  5. ↑ M.P. z 1930 r. nr 12, poz. 18 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
  6. ↑ M.P. z 1951 r. nr 79, poz. 1082 „za zasługi w pracy zawodowej”.

Media użyte na tej stronie