Terapia zajęciowa

Terapia zajęciowa – multidyscyplinarna, wspomagająca forma leczenia i rehabilitacji zaburzeń psychicznych lub sensorycznych, niepełnosprawności fizycznej, poznawczej lub poprawy ogólnego stanu zdrowia polegająca na uczestnictwie chorych w różnych formach celowej, produktywnej, zorganizowanej aktywności o charakterze odtwórczym, wytwórczym lub twórczym^[1]^[2]^[3]^[4] – zajęcie.

Stosowano nazwy ergoterapia, terapia aktywnością, leczenie pracą, terapia zajęcia. Nazwę „terapia zajęciowa” wprowadził George Edward Barton^[5].

Pierwszą książkę na temat terapii zajęciowej, czyli „Studies in Invalid Occupations” wydała Susan Tracy w 1910 roku^[6].

Cele

umożliwienie pacjentom uczestnictwa w codziennych zajęciach^[7];
przeciwdziałanie bierności chorych^[1];
porządkowanie dnia uczestników^[8];
zwiększenie poczucia własnej wartości osób biorących udział w zajęciach^[4].

Klasyfikacja

Terapię zajęciową można sklasyfikować na rodzaje, metody i techniki. Wyróżniane rodzaje to^[9]^[10]:

Wyróżniane formy to^[10]:

frontalna – uczestnicy wykonują jednocześnie tę samą pracę, lecz działają we właściwym sobie tempie;
grupowa – uczestnicy wykonują zdania o odmiennym poziomie trudności w grupach różnym stopniu usprawnienia;
indywidualna – uczestnik wykonuje zadania specjalnie dla niego przygotowane.

Klasyfikacja urzędowa i kształcenie

Terapeuta zajęciowy w Klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy ma symbol 325907^[11]. Oznacza to następujące miejsce w strukturze klasyfikacji zawodów:

grupa wielka: 3 – technicy i inny średni personel;
grupa duże: 32 – średni personel do spraw zdrowia;
grupa średnia: 325 – inny średni personel do spraw zdrowia.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 grudnia 2016 r.^[12] do terapeuty zajęciowego przypisany jest IV poziom PRK dla kwalifikacji pełnej, o której mowa w art. 8 pkt 3-6 ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji. Podano również że ministrem, na wniosek których wprowadzono zawód do klasyfikacji (czyli ministrem właściwym w zakresie danego zawodu, wyznaczonym ze względu na odpowiedni dział administracji rządowej, wskazanym w ustawie z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. z 2016 r. poz. 543, z późn. zm.), jest minister właściwy do spraw zdrowia). Zawód przypisano do medyczno-społecznego (Z) obszaru kształcenia. Oznaczono że typy szkół ponadgimnazjalnych, w których może odbywać się kształcenie to szkoła policealna (2 lata) z zaznaczeniem szczególnych uwarunkowań, czyli kształcenie w szkole dla młodzieży prowadzone wyłącznie w formie stacjonarnej. Kwalifikacje wyodrębnione w zawodzie to świadczenie usług w zakresie terapii zajęciowej (K1). Poziom PRK dla kwalifikacji cząstkowej (kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie) to 4

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 lutego 2019 r. w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego terapeuta zajęciowy w zawodzie wyodrębniono kwalifikację: MED.13. Świadczenie usług w zakresie terapii zajęciowej ^[13]

Kwalifikacja MED.13 została opisana w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 16 maja 2019 r. w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz dodatkowych umiejętności zawodowych w zakresie wybranych zawodów szkolnictwa branżowego ^[14] gdzie przypisano ją do branży opieki zdrowotnej (MED) opisanej w załączniku nr 20 do rozporządzenia.

Wg Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 16 maja 2019 r. Cele kształcenia w ramach kwalifikacji MED.13 to:

budowania relacji terapeutycznych z podopiecznym, jego rodziną, środowiskiem i zespołem wielodyscyplinarnym;
rozpoznawania i diagnozowania potrzeb biopsychospołecznych, stanu funkcjonalnego podopiecznego przez terapeutę zajęciowego we współpracy z zespołem wielodyscyplinarnym;
planowania indywidualnego i grupowego programu lub planu działań terapeutycznych na podstawie diagnozy terapeutycznej, uwzględniającej możliwości, potrzeby, zainteresowania i sposób funkcjonowania podopiecznego, jego środowisko i specyfikę placówki;
organizowania działań w zakresie terapii zajęciowej w celu poprawy funkcjonowania fizycznego, psychicznego i społecznego podopiecznego oraz jego integracji społecznej i zawodowej;
ewaluacji procesu terapeutycznego na podstawie dokumentacji i oceny prowadzonej terapii zajęciowej.

W ramach ICD-9-CM Volume 3 terapia zajęciowa ma przydzielony numer 93.83^[15]