Teresa Murak
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Narodowość | polska |
| Dziedzina sztuki | rzeźbiarstwo |
| Epoka | konceptualizm |
| Odznaczenia | |
 | |
Teresa Murak (ur. 5 lipca 1949 w Kiełczewicach) – polska rzeźbiarka, autorka instalacji, performerka.
Twórczość
.jpg)
Uważana za jedną z najważniejszych polskich artystek konceptualnych oraz za prekursorkę sztuki ziemi w Polsce[1]. Zaliczana również do artystek feministycznych (nie do końca zgodnie z intencją) ze względu na esencjalne znaczenia swoich prac. Choć podejmuje kwestie płci w swoich pracach, nie utożsamia się z ruchem kobiecym[2]. Najbardziej charakterystycznym dla niej tworzywem jest rzeżucha. W latach 70. wykonywała także monumentalne organiczne rzeźby w pejzażu oraz mniejsze formy z użyciem mułu rzecznego i rozczynu żytniego. Poprzez wprowadzenie do prac elementu procesu wzrostu roślin, artystka nadała swoim pracom wymiar performatywny[3].
Ważnym elementem instalacji i performance artystki jest tematyka ekologiczna – przyroda, łączność człowieka i natury, rośliny i ich związki z ludźmi. W 1974 r. jej pierwszy performance – spacer po Warszawie w sukni porośniętej rzeżuchą – wywołał sensację. Jak wspomina artystka, tylko przypadkowe spotkanie z Tadeuszem Nalepą podczas tej niekonwencjonalnej „wycieczki” po mieście uchroniło ją od poczucia kompletnego wyobcowania. Żaden z przechodniów nie utożsamiał się z jej pracą. W latach 70. XX wieku swoje prace wystawiała w Galerii Repassage.
Artystka współpracuje z grupami młodzieży w ramach niektórych zorientowanych ekologicznie Zasiewów i innych projektów. Zasiewy miały m.in. miejsce na pasie zieleni nieopodal warszawskiej Biblioteki Narodowej – artystka wysiewała zboże w okolicach przystanku tramwajowego, wykonując swój bezinteresowny gest w zasadzie bez publiczności. Teresa Murak jest osobą wierzącą i transcendencja ma olbrzymie znaczenie w wielu jej pracach. Do swojej twórczości włącza również elementy taoizmu i innych wyznań, z zapałem kolekcjonuje zioła.
W 2010 była wśród założycieli Stowarzyszenia Polska Jest Najważniejsza, w skład którego weszli niektórzy członkowie warszawskiego komitetu poparcia Jarosława Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich[4].
Nagrody i wyróżnienia
W 2005 roku otrzymała Nagrodę im. Katarzyny Kobro. W 2015 została odznaczona Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[5].
Bibliografia
- Sylwetka artystki w serwisie culture.pl
- Materiały z portalu "Obieg"
- Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny, edycja 3 (redaktorzy Lubomir Mackiewicz, Anna Żołna), Warszawa 1993, s. 483
Przypisy
- ↑ Feminizm ziemi. Powrót Teresy Murak | obieg.pl, archiwum-obieg.u-jazdowski.pl [dostęp 2021-04-21].
- ↑ Iwo Zmyślony: Zasiew. Rozmowa z Teresą Murak (pol.). dwutygodnik.com. [dostęp 2016-06-24].
- ↑ Wirtualne Muzea Małopolski, muzea.malopolska.pl [dostęp 2021-04-21] (pol.).
- ↑ Stowarzyszenie PJN istniało już wcześniej, gazetapolska.pl, 17 grudnia 2010.
- ↑ Medal Zasłużony Kulturze - Gloria Artis. www.mkidn.gov.pl. [dostęp 2020-07-05].
Media użyte na tej stronie
Baretka Srebrnego Medalu "Zasłużony Kulturze - Gloria Artis"
Autor:
„Popiersie” jest jednym z bardzo niewielu istniejących obiektów z niezwykle istotnego, intensywnego okresu w działalności twórczej Teresy Murak z połowy lat 70., kiedy wykształciła ona własny, oryginalny język wypowiedzi artystycznej. Artystka odnosiła się wówczas do krajobrazu miejskiego i podmiejskiego, relacji między naturą a ciałem ludzkim, odpowiedzialności za ekosystem (zwłaszcza w swych mniej spektakularnych formach: błocie, pyle, chwastach etc.), jednocześnie wpisując swą twórczość w konstelację duchowych referencji o fundamentach zarówno pogańskich jak i judeochrześcijańskich. „Popiersie” jest artystyczną próbą zatrzymania czasu – rzeźba z tkaniny i rzeżuchy została zakonserwowana w pleksiglasie (co wymagało licznych prób z materiałem, współpracy z laboratorium chemicznym etc.), stanowiąc surrealny obiekt odwołujący się do wzrostu i obumierania, ciała ludzkiego, jak i petryfikującej mocy sztuki oraz instytucji muzealnych. Rzeźba „Popiersie” była eksponowana podczas ważnych wystaw sztuki współczesnej np. „Figura w rzeźbie polskiej XIX i XX wieku” w Galerii Narodowej Zachęta (1999). Jest rzadkim dziełem sztuki o wysokiej wartości muzealnej, jednym z obiektów w których Murak splata tradycja sztuki o proweniencji ekologicznej, duchową refleksję i wątki feministyczne.
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
rzeźba Teresy Murak pt. Jestem, krzyż stworzony z 12 ton stali i węgla, prezentowany w Galerii Jednego Dzieła w Muzeum Śląskim