Teresa Roszkowska

Teresa Roszkowska
Ilustracja
Teresa Roszkowska (1933)
Data i miejsce urodzenia

23 listopada 1904
Kijów

Data i miejsce śmierci

25 października 1992
Warszawa

Dziedzina sztuki

malarstwo, scenografia

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Medal 10-lecia Polski Ludowej

Teresa Roszkowska (ur. 23 listopada 1904 w Kijowie[1], zm. 25 października 1992 w Warszawie) – polska scenograf i malarka.

Życiorys

Urodziła się w Kijowie, w rodzinie Adama i Dorothey z d. Leischke (1882–1977)[2][3]. Miała młodszego brata Aleksandra (1906–1978)[3][4]. W latach 1929–1930 studiowała w warszawskim Konserwatorium Muzycznym[1] (w klasie fortepianu) i jednocześnie w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych w latach 1924–1930[1] (u Tadeusza Pruszkowskiego), między 1923-1931 była zawodniczką Polonii Warszawa - reprezentowała klub w hazenie i lekkiej atletyce[5]. Od 1930 organizowała wystawy indywidualne własnych prac, które miały miejsce m.in. w Paryżu (1930), Genui (1931), Brukseli (1935), Bostonie, ponownie w Paryżu w 1937 (gdzie zdobyła Grand Prix sztuki dekoratorskiej), brała też udział w licznych wystawach w kraju.

W latach 1934–1936[6] studiowała w scenografię w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej. Jako scenograf współpracowała m.in. z Leonem Schillerem, Aleksandrem Zelwerowiczem i Edmundem Wiercińskim. Początkowo pracowała w Teatrze Ateneum w Warszawie, w 1936 związała się z Teatrem Polskim w Warszawie. W sezonie 1938–1939 została etatowym scenografem w tej placówce. Od 1938 roku pracowała sporadycznie przy produkcji filmów[6].

W okresie okupacji współpracowała z podziemiem artystycznym, m.in. zorganizowała w swoim mieszkaniu zebranie ludzi teatru z udziałem Jarosława Iwaszkiewicza. Po wojnie kontynuowała współpracę z Edmundem Wiercińskim, w tym w 1946 przy sztuce Elektra wystawionej w Teatrze Wojska Polskiego w Łodzi. W 1978 opracowała Zemstę reżyserowaną przez Kazimierza Dejmka.

Wystawiała także ponownie swoje prace malarskie, głównie w latach 60. i 70. Po 1978 roku poświęciła się wyłącznie malarstwu[6].

Mieszkała w Warszawie przy ul. Obrońców 15[1] na Saskiej Kępie. W 1992 została zamordowana w swoim domu. Na domu tym znajduje się tablica upamiętniająca Teresę Roszkowską, uważaną za jedną z najbardziej charakterystycznych mieszkanek Saskiej Kępy[7]. Sprawców zabójstwa nie ujęto[8]. Pochowana na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 272-3-30)[3].

Ważniejsze wystawy

POL Teresa Roszkowska plaque, Warsaw 01.jpg

Indywidualne

Zbiorowe

  • 1930–1939 Wystawy Stowarzyszenia Plastyków „Szkoła Warszawska” - Warszawa IPS, TZSP, Galeria w Parku Sienkiewicza, TPSP, Genewa Musee Rath, Lwów TPSP, Rapperswil, Nowy Jork, Ottawa, Sztokholm
  • 1936–1939 Wystawy „Bloku” Zawodowych Artystów Plastyków - Warszawa IPS, Rapperswil, Genewa Grand Musee, Sztokholm Liljevachs Konsthall, Londyn New Berlington Gallery
  • 1932–1947 w Salonach Wiosennych i Zimowych - Warszawa IPS, Muzeum Narodowe
  • 1937– Wystawa - Grand Prix, srebrny medal za scenografię do baletu Baśń Krakowska
  • 1948– Wystawa Grupy Artystów Plastyków - Warszawa, Muzeum Narodowe
  • 1950–1954 Ogólnopolskie wystawy plastyki- Warszawa, Muzeum Narodowe
  • 1964–1979 w wystawach scenografii polskiej i światowej - Wenecja, Berlin CiiKP, Budapeszt, Nancy, Royan, Praga, La Rochelle, Amiens, Saint Denis, Mediolan Museo Teatralle alla Scala, Moskwa, Tallin, Oslo Muzeum Sztuki Stosowanej, Londyn Muzeum Wiktorii i Alberta, Birmingham Forum, Neuchatel Muzeum Etnograficzne, Budapeszt Torteneti Muzeum
  • 1968– Wystawa W Pruszkowskiego - Warszawa, Muzeum Narodowe
  • 1971– w wystawach rocznicowych i tematycznych organizowanych przez Muzeum Teatralne w Warszawie
  • 1983– 70 lat Teatru Polskiego w Warszawie - Warszawa, Teatr Polski[4]

Ordery i odznaczenia

Nagrody

  • Nagroda Państwowa II stopnia w dziedzinie sztuki (1955)[11]
  • Nagroda II stopnia Ministra Kultury i Sztuki za osiągnięcia w dziedzinie scenografii (1969)[11]

Upamiętnienie

Od 1997 roku Fundacja im. Leona Schillera oraz Polski Ośrodek Międzynarodowego Instytutu Teatralnego przyznają co dwa lata Nagrodę im. Teresy Roszkowskiej dla najlepszych młodych scenografów[12].

Przypisy

  1. ↑ a b c d Roszkowska Teresa. W: Słownik artystów plastyków. Artyści plastycy Okręgu Warszawskiego ZPAP 1945–1970. Słownik biograficzny. Maria Serafińska (kierownik redakcji). Warszawa: Okręg Warszawski ZPAP, 1972, s. 478.
  2. ↑ Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 259. [dostęp 2021-09-22].
  3. ↑ a b c Cmentarz Stare Powązki: DOROTHEA ROSZKOWSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2020-03-07].
  4. ↑ a b c d Teresa Roszkowska - w 85 rocznicę urodzin (23 XI 1904 - 23 XI 1989)
  5. ↑ Joanna Stacewicz-Podlipska: Joanna Stacewicz-Podlipska: Ja byłam wolny ptak...O życiu i sztuce Teresy Roszkowskiej. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2012, s. 78. ISBN 978-83-63877-21-7.
  6. ↑ a b c Teresa Roszkowska w bazie filmpolski.pl
  7. ↑ Hanna Faryna-Paszkiewicza: Kilka wspomnień o Teresie Roszkowskiej. W: Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa w listach, opisach, wspomnieniach... Warszawa: Kowalska/Stiasny, 2004, s. 167–170. ISBN 83-918151-5-3.
  8. ↑ Serial dokumentalny TVP Listy gończe, odc. 9 Cisza po zbrodni
  9. ↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  10. ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
  11. ↑ a b Teresa Roszkowska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-09-22].
  12. ↑ Warszawa. Anna Chadaj laureatką Nagrody im. Teresy Roszkowskiej, www.e-teatr.pl [dostęp 2020-04-13].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Teresa Roszkowska.jpg
Teresa Roszkowska - warszawska malarka i scenograf.
POL Teresa Roszkowska plaque, Warsaw 01.jpg
Autor: Tadeusz Rudzki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tablica upamiętniająca Teresę Roszkowską. Warszawa, Saska Kępa, ul. Obrońców 15.