Teresa Sulgostowska

Teresa Sulgostowska
Data i miejsce urodzenia

25 listopada 1930
Biała Krakowska

Data i miejsce śmierci

10 września 2015
Warszawa

Profesor nauk przyrodniczych
Specjalność: parazytologia,
pasożyty kręgowców, zoologia
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski,
Wydział Biologii

Doktorat

1977
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Profesura

1987

Praca naukowo-dydaktyczna
Uczelnia

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Wydział

Nauk o Zwierzętach; Katedra Biologii Środowiska Zwierząt

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal Komisji Edukacji Narodowej

Teresa Sulgostowska (ur. 25 listopada 1930 w Białej Krakowskiej, zm. 10 września 2015 w Warszawie[1]) – polska profesor nauk przyrodniczych, specjalistka w dziedzinie parazytologii, związana ze Szkołą Główną Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Eutroficzne jezioro Drużno
Cerkaria przywry Schistosoma, powiększenie 150 razy
Proglotydy i skoleksy tasiemców pasożytniczych człowieka

Urodziła się w roku 1930 w Białej Krakowskiej jako jedyne dziecko Józefa Duźniaka (handlowca) i jego żony Heleny (przy mężu). W tej miejscowości skończyła przed wybuchem II wojny światowej 3 klasy szkoły powszechnej. Po wojnie uczyła się w Bielsku-Białej. Po zdaniu matury w roku 1950 rozpoczęła studia przyrodnicze, początkowo na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Poznańskiego (od 1951 – Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), a od roku 1952 na Uniwersytecie Warszawskim (kierunek zoologia). Stopień magistra zoologii uzyskała w roku 1955 na podstawie pracy nt. Przywry ptaków jeziora Drużno, wykonanej pod opieką prof. W.L. Wiśniewskiego[2].

Przebieg pracy zawodowej

Już w roku 1954 (przed ukończeniem studiów) została zatrudniona w Zakładzie Parazytologii UW, kierowanym przez prof. Wiśniewskiego. W zakładzie realizowano – z udziałem studentów – długofalowy program badań krążenia pasożytów w biocenozach jezior o różnym typie limnologicznym[3]. Teresa Sulgostowska uczestniczyła m.in. w badaniach terenowych; część danych zgromadzonych nad jeziorem Drużno została wykorzystana w jej pracy magisterskiej[2].

Po śmierci prof. Wiśniewskiego w roku 1958, gdy jego zakład został zlikwidowany, Teresa Sulgostowska została zatrudniona w Katedrze Zoologii SGGW w Warszawie[2] (w następnych latach – Katedra Biologii Środowiska Zwierząt na Wydziale Nauk o Zwierzętach)[4]. Wraz z Katarzyną Niewiadomską i innymi członkami zespołu byłego przełożonego kontynuowała realizację jego programu[3]. Specjalizowała się w zakresie zoologii i parazytologii (pasożyty kręgowców). Zajmowała kolejne stanowiska służbowe, od starszego asystenta do profesora. Otrzymała w latach[2][4]:

W latach 1985–2000 była kierownikiem Katedry Zoologii[2]. Pełniła funkcję promotora w dwóch przewodach doktorskich i opiekuna naukowego ponad 30 studentów wykonujących prace dyplomowe (studenci SGGW, Uniwersytetu Gdańskiego i UMCS w Lublinie). Prowadziła zajęcia dydaktyczne z zoologii, zoologii stosowanej, biologii i parazytologii ze studentami różnych wydziałów SGGW (m.in. Wydział Rolniczy, Ogrodniczy, Ekonomiczno-Rolniczy i Zootechniczny) i na Międzywydziałowym Studium Ochrony Środowiska. Była opiekunką studenckiego Koła Naukowego Zootechników (studenci I roku)[2].

Działała w Polskim Towarzystwie Parazytologicznym i różnych organizacjach społecznych (ZHP, ZSP, ZNP). Siedmiokrotnie pełniła funkcję skarbnika Oddziału Warszawskiego PTP; w latach 1991–1998 była skarbnikiem Zarządu Głównego, a w latach 1998–2007 – przewodniczącą Komisji Rewizyjnej (w kolejnej kadencji – wiceprzewodniczącą)[2].

Po przejściu na emeryturę w roku 2001[2] pracowała w Katedrze Biologii Środowiska Zwierząt SGGW jako profesor emeritus[5]. Opracowywała publikacje naukowe i dydaktyczne. W latach 2010–2012 realizowała też finansowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego projekt badawczy, którego celem było zgromadzenie, uporządkowanie i opisanie rozproszonych zbiorów pasożytniczych helmintów – stworzenie zwartej kolekcji dla Muzeum Przyrodniczego we Wrocławiu[2].

Pochowana na starym cmentarzu na Służewie przy parafii św. Katarzyny, ul. Fosa (strona prawa, linia 34, grób 6)[6].

Zakres badań

W pierwszym okresie pracy naukowej Teresa Sulgostowska uczestniczyła w badaniach organizowanych przez Wincentego L. Wiśniewskiego, którego specjalnością były pasożyty występujące m.in. w organizmach ryb (tasiemce, przywry i kolcogłowy) – ich cykle rozwojowe oraz wpływ na kształtowanie się i przekształcanie struktury ekosystemów wodnych. W swoim długofalowym programie naukowym prof. Wiśniewski przewidywał szczegółowe badania zbiorników wodnych reprezentujących trzy ich typy: jezioro eutroficzne – Drużno, mezotroficzne – Gołdapiwo oraz jeziora z elementami oligotroficznymi – Święcajty i Mamry Północne. Przed nagłą śmiercią prof. Wiśniewski zdążył opracować materiały zebrane na jeziorze Drużno. Materiały z innych jezior zostały opracowane przez jego współpracowników, m.in. Teresę Sulgostowską i Katarzynę Niewiadomską[3].

W kolejnych latach Teresa Sulgostowska organizowała kolejne badania terenowe, w których uczestniczyli studenci. Opisała faunę m.in. pasożytniczą ptaków kilku jezior Warmii i Mazur, rezerwatu „Stawy Milickie” i rezerwatów k. Kostrzynia (Słońsk, zob. Rezerwat przyrody Dolina Postomii, Rezerwat przyrody Lemierzyce). Badała również pasożyty ptaków i ryb w okolicach Gdańska, m.in. koło Górek Wschodnich (zob. Rezerwat przyrody Ptasi Raj)[2]. Opisała cztery nieznane gatunki pasożytniczych płazińców i przeprowadziła rewizje taksonomiczne kilku przywr i tasiemców. Zarejestrowała występowanie w Polsce ponad 70 gatunków przywr, których wcześniej nie obserwowano. Zajmowała się mało poznanym procesem wczesnego rozwoju u dorosłych tasiemców struktur układu rozrodczego[2].

Publikacje

Teresa Sulgostowska jest autorką lub współautorką ponad 100 opracowań naukowych oraz licznych materiałów dydaktycznych[2], m.in.[7][8]:

  • Histologia i histogeneza układu rozrodczego u tasiemców obojnakich, z tendencja̜ do rozdzielnopłciowości i rozdzielnopłciowych, Akademia Rolnicza w Warszawie. Rozprawy naukowe nr 84, wyd. SGGW-AR 1976,
  • zeszyty w serii Katalog Fauny Pasożytniczej Polski (wsp. Bogdan Czapliński, Danuta Czaplińska), część IV. Pasożyty ptaków: zeszyt 1 - Pierwotniaki i przywry (1987), zeszyt 2A - Tasiemce (1992), zeszyt 2C - Kolcogłowy (1997), Wyd. Polskie Towarzystwo Parazytologiczne[9],
  • zeszyty w serii Monografie Parazytologiczne: tom 15: Pasożyty ryb Polski (Klucze do oznaczania); Przywry - Digenea; tom 18: Pasożytnicze helminty Polski. Gatunki, żywiciele, białe plamy[10],
  • Zoologia rolnicza (wsp. Henryk Sandner), wyd. SGGW 1989 (ISBN 83-00-02152-3, 9788300021529),
  • Zoologia rolnicza, Tom 1 (wsp. Andrzej Bednarek), wyd. SGGW 2001 (ISBN 83-7244-194-4, 9788372441942),
  • Zoologia rolnicza (wsp. Henryk Sandner), on-line Greenwood Publishing Group.

Odznaczenia i wyróżnienia

Prof. Teresa Sulgostowska została odznaczona[2]:

Otrzymała ponadto m.in.[2]:

  • Brązową Odznakę Wydziału Przyrodniczego Uniwersytetu w Brnie (1990),
  • Nagrodę Ministerstwa Edukacji Narodowej (1995),
  • Odznakę „Zasłużony dla SGGW” (1996),
  • Medal 50-lecia Polskiego Towarzystwa Parazytologicznego (1998),
  • Medal PTP im. Konstantego Janickiego Bene de Parasitologia Meritus (2001),
  • tytuł członka honorowego PTP (2010),
  • kilka nagród Rektora SGGW za działalność naukową i dydaktyczną.

Życie prywatne

Teresa Sulgostowska była zamężna w latach 1954–1969. Ma dwóch synów, dziewięcioro wnuków (Jakub, Jaromiła, Dobrochna, Lubomir, Ola, Daria, Dalibór, Borys i Anastazja) i dwoje prawnucząt (Kajetan i Idalka). Syn Jarosław (ur. 1954) jest dziennikarzem i pracownikiem Telewizji Polskiej, młodszy, Radosław (ur. 1957) – lekarzem weterynarii, lecz prowadzi firmę zajmującą się pokazami fajerwerków[2].

Przypisy

  1. ↑ prof. dr hab. Teresa Sulgostowska. [w:] Nekrolog [on-line]. wyborcza.pl/Nekrologi, 2015-09-15. [dostęp 2015-09-15].
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Barbara Grytner-Zięcina: Prof. dr hab. Teresa Sulgostowska – nestorka polskiej parazytologii. [w:] The Annals of Parasitology (Wiadomości Parazytologiczne).Chronicle [on-line]. PTP. s. 337–339. [dostęp 2013-06-21]. (pol.).
  3. ↑ a b c Anna Zakrzewska, Ewa Makarska i Jerzy Rokicki z Katedry Zoologii Bezkręgowców (Uniwersytet Gdański), Magdalena Rokicka (Stacja Biologiczna, Uniwersytet Gdański), Agnieszka Kijewska (Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk, Sopot): Kompleksowe badania Prof. Wincentego Wiśniewskiego nad krążeniem pasożytów w ekosystemie jeziora Drużno jako model działań Sekcji Ichtioparazytologicznej Studenckiego Koła Naukowego Biologów Uniwersytetu Gdańskiego. [w:] Wiadomości Parazytologiczne 2008, 54(4), 283–286 Copyright© 2008 [on-line]. Polskie Towarzystwo Parazytologiczne. [dostęp 2013-05-12]. (pol.).
  4. ↑ a b Prof. dr hab. Teresa Sulgostowska, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2013-06-22].
  5. ↑ Pracownicy > prof. dr hab. Teresa Sulgostowska emerytowany profesor SGGW. [w:] Strona internetowa Zakładu Zoologii SGGW [on-line]. [dostęp 2013-06-22]. (pol.).
  6. ↑ Teresa Sulgostowska, Polskie Towarzystwo Parazytologiczne. [dostęp 2020-06-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-24)].
  7. ↑ wyszukiwanie: Sulgostowska, Teresa : Sulgostowska, Teresa (1930- ). [w:] Katalog Bibliotek UW on-line [on-line]. [dostęp 2015-09-15]. (pol.).
  8. ↑ inauthor:"Teresa Sulgostowska”. [w:] Wyszukiwarka books.google.pl [on-line]. [dostęp 2013-06-21].
  9. ↑ Seria: Katalog Fauny Pasożytniczej Polski; Część IV. Pasożyty ptaków (zeszyty 1, 2a i 2c). [w:] Strona internetowa Polskiego Towarzystwa Parazytologicznego > Oferta wydawnicza [on-line]. PTP, 1992 i 1997. [dostęp 2013-06-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-02)]. (pol.).
  10. ↑ Seria: Monografie Parazytologiczne; tom 15: Pasożyty ryb Polski (Klucze do oznaczania); Przywry - Digenea; tom 18: Pasożytnicze helminty Polski. Gatunki, żywiciele, białe plamy. [w:] Strona internetowa Polskiego Towarzystwa Parazytologicznego > Oferta wydawnicza [on-line]. PTP, 2003 i 2007. [dostęp 2013-06-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-16)]. (pol.).

Media użyte na tej stronie

GravProglott Fig8.gif
Gravid Proglottids and Scoleces of Cestode Parasites of Humans
Jezero Drużno, rákosí III.JPG
Autor: Jeśli zamierzać użyć tego zdjęcia poza projektami Wikimedia, będę wdzięczny za informację mailową. Więcej zdjęć możesz znaleźć w mojej galerii., Licencja: CC BY 3.0
Ten plik powstał przy wsparciu finansowym Wikimedia Polska, w ramach realizacji Uchwał Zarządu nr UZ 2010-3 i UZ 2010-16. (Zgłoś swój projekt!)
Schistosomal cercaria.jpg
This historic 1942 photomicrograph revealed some of the morphologic details displayed by a schistosomal cercaria, which is the larval stage of a parasite that causes “swimmer’s itch”, and was magnified approximately 150x.
  • This was one of a series of instructional images used by the Minnesota Board of Health to train its state public health workers. The purpose of the images and the accompanying training was focused on protecting potable water supplies from contaminants including toxins, and pathogenic organisms, such as the parasite pictured here. This material was obtained from Professor William A. Riley, of the University of Minnesota. The sample itself was taken from Lake Owasso, Minnesota.