Teresa Tomsia

Teresa Tomsia

Teresa Tomsia w 2008
Data i miejsce urodzenia	20 grudnia 1951 Wołów
Zawód, zajęcie	poetka, eseistka

Teresa Tomsia (ur. 20 grudnia 1951 w Wołowie) – polska poetka, eseistka, animatorka kultury, autorka tekstów pieśni i scenariuszy.

Życiorys

Publikowała w pismach literackich: „Czas Kultury”, „W drodze”, paryska „Kultura”, „Arkusz”, „Zeszyty Literackie”, „Topos”, „Gazeta Malarzy i Poetów”, „Tygiel Kultury”, „Wyspa”, „Akcent”, „Panorama wielkopolskiej kultury”, „Arttak”, „Fraza”, w albumach: Jocz. In memoriam, (Paryż 2013) i Homo homini res sacra wydanym na 40-lecie paryskiego Centrum Dialogu (2016). Jej książki poetyckie ukazały się w tłumaczeniu na j. niemiecki: Konik z Polski – Ein Pferdchen aus Polen (1992); Wieczna rzeka – Der ewige Fluss (1996) oraz na j. niemiecki i francuski Schöner – Piękniejsze – C'est plus beau (2000). Wydała prozę dokumentalizowaną o deportacjach z ziemi nowogródzkiej Dom utracony, dom ocalony (2009) o zsyłce rodziny matki na Syberię. W szkicach literackich wydanych w WBPiCAK w Poznaniu: Z szarego notatnika (2015); Niedosyt poznawania (2018) odwołuje się do mistrzów poezji refleksyjnej, interesuje ją również „przepis na wiersz” poetów młodszego pokolenia.

Portrety Teresy Tomsi narysowali znani artyści, m.in. Franciszek Starowieyski i Paweł Jocz – rzeźbiarz i grafik osiadły we Francji, a jej postać wyrzeźbił Michał Milberger w paryskiej pracowni przy rue Borromée jako swoją ostatnią kreację w październiku 1997 roku („Figurka”). Tomiki wierszy z ostatnich lat wydane w serii Biblioteki „Toposu”: Gdyby to było proste (2015); Kobieta w kaplicy (2016) – nominowany do Nagrody im. ks. J. Twardowskiego – poruszają wątek tożsamości i kresowego rodowodu. Autorka wielokrotnie brała udział w pracach jury ogólnopolskich konkursów poetyckich, m.in. „O ludzką twarz człowieka” (Krośnice 1999, 2005, 2006), „Bliżej Nieskończonego” (Poznań 2006, 2007), w kapitule Nagrody Artystycznej im. ks. Józefa Sadzika (Paryż 2000-2008), w jury Nagrody Poetyckiej im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego „Orfeusz” (Pranie 2018) i Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego im. Michała Kajki (Ogródek 2019). Za osiągnięcia artystyczne, upowszechnianie prawdy historii i poezji śpiewanej w poznańskim Klubie Piosenki Literackiej „Szary Orfeusz” oraz realizację projektów literackich w Duszpasterstwie Środowisk Twórczych została uhonorowana, m.in. medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2007), Nagrodą Marszałka Województwa Wielkopolskiego (2011), Medalem Wojewody Wielkopolski im. Witolda Celichowskiego (2015). Pochodzi z ziemiańskiej rodziny Kresowian, urodzona w Wołowie na Dolnym Śląsku, wychowała się w pomorskim miasteczku przesiedleńców, co opisuje w książce Świdwin przypomniany (2018). Absolwentka polonistyki UAM i studium reżyserii, pracowała w domu kultury, w kabarecie „Tey”, uczyła j. polskiego w gimnazjum. Od 1981 roku mieszka z rodziną w Poznaniu. Należy do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Teresa Tomsia i Michał Milberger – Pracownia przy rue Borromée, Paryż 1997, fot. Marek Wittbrot

Poezja

• Czarne wino, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1981
• Białe tango, Czytelnik, Warszawa 1987
• Wieczna rzeka – Der ewige Fluss, w przekładzie Dorothei Müller-Ott, posłowie prof. Ryszard K. Przybylski, Wydawnictwo W drodze, Poznań 1996
• Konik z Polski – Ein Pferdchen aus Polen – wiersze dla dzieci, Omega, Poznań 1992
• Przed pamięcią, przedmowa Marek Wittbrot, Ars Nova, Poznań 2000
• Piękniejsze – Schöner – C’est plus beau, przekład: Krzysztof A. Jeżewski, Claude-Henry du Bord, Dorothea Müller-Ott , Verlag Im Wald, Rimbach 2000)
• Perswazje, piosenki literackie i kabaretowe, Rhytmos, Poznań 2002
• Skażona biel, z rysunkami prof. Piotra Szurka, posłowie Adriana Szymańska, seria poetycko-plastyczna SPP, Poznań 2004)
• Wątpiąc, idę, wybór wierszy z lat 1979-2005, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2005
• Kamyki. Elegie i krótkie żale, Wydawnictwo WBPiCAK, Poznań 2011
• Co było, co jest, Wydawnictwo Biblioteka Telgte, Poznań 2013
• Gdyby to było proste, Biblioteka „Toposu”, T. 109, Sopot 2015
• Kobieta w kaplicy, Biblioteka „Toposu”, T. 132, Sopot 2016
• W cieniu przelotnego trwania, WBPiCAK, Poznań 2021

Proza dokumentalizowana

• Dom utracony, dom ocalony, posłowie prof. Joanna Grądziel-Wójcik, Wyd. Poznańskie 2009
• Cztery Chryzantemy z Nowego Tomyśla, „Przegląd Nowotomyski”, 4/2010
• Świdwin przypomniany, Rhytmos, Poznań 2018

Eseje i szkice

• Rzeczywiste i wyobrażone – szkice, portrety, spotkania, Biblioteka Mistrzów Krytyki Literackiej, Oficyna Wydawnicza Łośgraf, Warszawa 2013
• Z szarego notatnika, WBPiCAK, Poznań 2015
• Niedosyt poznawania, WBPiCAK, Poznań 2018

Opracowania

• Zbigniew Krupowies, Zanim zaczniesz mówić, KTSK, Koszalin 1992
• Ballada o poetach, śpiewnik z nutami Klubu Piosenki Literackiej „Szary Orfeusz”, Księgarnia Św. Wojciecha, Poznań 2001
• Henryk Smuczek, Nalewki na latach, Rhytmos, Poznań 2014

Publikacje wierszy w wydaniach zbiorowych

• Stuttgarter Schriftstellerhaus. Almanach 1983-2003, Stuttgart 2003
• Kaléidoscope, poesie et prose, Expression Culturelle Éditeur, Cognac, Novembre 2003
• Ślady świętości, Jan Paweł II w Poznaniu i Wielkopolsce, Kronika Miasta Poznania 2005
• Liberté Politique, Hommages à Jean-Paul II, juillet 2005
• Poznań poetów (1989-2010), WBPiCAK, Poznań 2011
• Ojciec Honoriusz (1935-1983), BONAMI, Poznań 2008
• Wykonano w Polsce, wiek XX, wybrał i przełożył na j. rosyjski Andrej Bazylewski, Wahazar, Moskwa 2009
• Ten który był trudem światła (Hommage des poètes à Jean-Paul II), Polska Misja Katolicka we Francji 2014
• Modlitewnik poetycki pod red. ks. prof. Jana Sochonia, Fronda, Warszawa 2017
• Teksty pieśni i piosenek w śpiewniku Wielkopolska w naszych sercach, AKO, Poznań 2018

Przegląd krytyki o twórczości autorki

• Tygodnik Kulturalny 39/1988, Zbigniew Bieńkowski: Protest
• Rzeczpospolita 220 (4474), 1996, Krzysztof Masłoń: Ogród porośnięty ostami
• Nowe Książki 11/1996, Adriana Szymańska: Jak chleb powszedni
• Nowe Książki 2/2001, Wojciech Kaliszewski: Poezja prawdy
• Poésie Premiére 21/Nov 2001 – Feb 2002, Paryż 2002, Odile Caradi: Piękniejsze
• Gazeta Malarzy i Poetów 1/2003, Andrzej Ogrodowczyk: Dwie epifanie w ogrodzie
• Przegląd Powszechny 11/2004, Adriana Szymańska: Wspólnota wędrowania
• Topos 1-2/2005, Paweł Mackiewicz: Po stokroć być – w swym czasie
• Tygiel Kultury 1-3/2006, Krystyna Stołecka: Nachtkastlik
• Topos 4/2006, Wiesław Setlak: Koniec znaczy początek
• Tygiel Kultury 4-6/2006, Danuta Przybylska: Wyznanie ironiczne
• Latarnia Morska 2 (10) 2008, Marek Czuku: Ta podróż ma sens
• Pogranicza 5/2009, Urszula Bielas-Gołubowska: Dom pamięci
• Tygiel Kultury 1-3/2010, Sława Cichowska: Jak opowiadać trudną historię
• Recogito 68/2012, Piotr Bednarski: Jesteśmy dziećmi Mowy
• Kurier Szczeciński 22XI2012, Bogdan Twardochleb: Nie tylko kresowe nostalgie
• Przegląd Powszechny 5/2012, Adriana Szymańska: Wznosząc się ku sobie
• Topos 5/2012, Piotr W. Lorkowski: Oswajanie kamyków albo wiersze dla zdezorientowanych
• Sylwetka autorki w: Wielkopolski alfabet pisarek, WBPiCAK, Poznań 2012
• Sylwetka autorki w: Poznański Przewodnik Literacki (Media Rodzina, Poznań 2013)
• Nowe Książki 11/2013, Przemysław Pieniążek: Przestrzeń pomiędzy
• Migotania 3/2013, Janusz Kobierski: W lustrze teraźniejszego
• Nowe Książki 1/2014, Karol Wojewoda: Niweczyć piórem ciemność
• Topos 1-2/2014, Tomasz Pyzik: Dualizm scalony
• Topos 5/2014, Tomasz Pyzik: Niweczyć piórem ciemność
• Latarnia Morska IV/2015 (www.latarnia-morska.eu), Agnieszka Kołwzan: Ocalić od zapomnienia
• Do Rzeczy 13/2015, Krzysztof Masłoń: Chrońmy ścieżki poetów
• Wyspa 1/2015, Janusz A. Kobierski: Ocalone ślady
• Nowe Książki 6/2015, Adriana Szymańska: Pasja uczestnictwa
• Fraza 3/2015, Tomasz Pyzik: Dopełnić się dotykiem niewidzialnego
• Topos 6/2015, Aleksandra Francuz: "Rzucić się w korzenie" – poetyckie glossarium Teresy Tomsi
• Topos 2/2016, Jacek Podgórski: Kresy Teresy Tomsi – tożsamość, pamięć, literatura
• Nowe Książki 4/2016, Zbigniew Chojnowski: Tęsknoty za ciągłością
• Nowe Książki 6/2017, Jarosław Petrowicz: Poetycka formacja duchowa
• Topos 3/2017, Tomasz Pyzik: Portret kobiety w kaplicy
• www.latarnia-morska.eu 11.04.2019, Irmina Kosmala: Prawda pamięci, czyli dopełnianie świata
• Nowe Książki 1/2019, Karol Płatek: Niejednoznaczność pojednania
• Topos 3/2019, Jan Jastrzębski: Ogród duchowy Teresy Tomsi
• Nowe Książki 5/2019, Kamila Dzika-Jurek: Biorąc na warsztat kruchość
• Fraza 1-2/2019, Jerzy Ł. Kaczmarek: Niedosyt czytania

Nagrody

Za pracę twórczą oraz upowszechnianie polskiej poezji, pieśni i piosenki poetyckiej:

• Tytuł "Zasłużony dla Miasta Świdwina", 1996
• Wyróżnienie Marszałka Wielkopolski, 2001
• Medal MKiDN "Zasłużony Kulturze Gloria Artis", 2007
• Nagroda Marszałka Województwa Wielkopolskiego w dziedzinie kultury, 2011
• Medal im. Witolda Celichowskiego nadany przez Wojewodę Wielkopolski, 2015

Notki encyklopedyczne

• Sylwetka z grafiką w: Wielkopolski alfabet pisarek, WBPiCAK, Poznań 2012
• Sylwetka autorska w: Poznański Przewodnik Literacki (Media Rodzina, Poznań 2013)

Rozmowy z autorką

• Marek Wittbrot: Poszukując miary (Recogito, 2006/42)
• N. Wójciak, J. Czerniuk: Co jest najtrudniejsze... (Recogito, 2007/47)

Linki zewnętrzne

• Teresa Tomsia – strona autorska. [dostęp 2010-09-25].
• Teresa Tomsia w Wielkopolskim Słowniku Pisarek. [dostęp 2010-09-25].