Terespol

Terespol
	miasto i gmina
	; Urząd Miasta w Terespolu
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	bialski
Burmistrz	Jacek Danieluk
Powierzchnia	10,11 km²
Populacja (31.12.2019); • liczba ludności; • gęstość	; 5560; 550 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 83
Kod pocztowy	21-550
Tablice rejestracyjne	LBI
	Położenie na mapie powiatu bialskiego Terespol
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Terespol
	Położenie na mapie województwa lubelskiego Terespol
	52°04′27″N 23°36′40″E/52,074167 23,611111
TERC (TERYT)	0601021
SIMC	0922343
	Urząd miejskiul. Czerwonego Krzyża 26; 21-550 Terespol
	Strona internetowa
	BIP

Terespol – miasto w województwie lubelskim, w powiecie bialskim.

Miejscowość położona jest na Polesiu, na terenie historycznej ekonomii brzeskiej^[2]. Przed 1566 Terespol należał do Podlasia, stanowił część wójtostwa brzeskiego^[3]. Miasto magnackie położone było w końcu XVIII wieku w powiecie brzeskolitewskim województwa brzeskolitewskiego^[4]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa bialskopodlaskiego.

Terespol jest miastem nadgranicznym położonym nad Bugiem, w polskiej części Polesia Brzeskiego. W Terespolu znajdują się kolejowe i drogowe przejścia graniczne z Białorusią.

Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto liczyło 5560 mieszkańców^[1].

Historia

Miasto powstało na bazie osiedla wiejskiego Błotków, wzmiankowanego w II połowie XIII w. Historycznie miasto związane jest z rodami: Flemingów, Słuszków i Czartoryskich. To kasztelan wileński Józef Bogusław Słuszka nadał nowo utworzonemu miastu dzisiejszą nazwę Terespol, dla uhonorowania swojej małżonki Teresy. W Terespolu także przyszła najprawdopodobniej na świat Izabella Czartoryska, pani Puław. Majątek Terespol jeszcze w XVIII w. był największą posiadłością Czartoryskich.

Terespol jest otoczony pocarskimi fortyfikacjami, położony pośród bagien. Podczas projektowania Twierdzy Brzeskiej centrum Terespola przesunięto o dwie wiorsty na zachód, a centrum Brześcia dwie wiorsty na wschód. Jednocześnie zmieniono nieco bieg Bugu.

28 lipca 1944 roku podczas walk o Terespol zginęło 64 żołnierzy radzieckich^[5].

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[6] Terespol ma obszar 10,2 km², w tym:

użytki rolne: 56%
użytki leśne: 4%

Miasto stanowi 0,37% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	6002	100	3090	51,5	2912	48,5
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²]	588,4		302,9		285,5

Piramida wieku mieszkańców Terespola w 2014 roku^[7]

Dzielnice

Błotków Duży

Błotków Mały

Mieszczany

Ogródki Łobaczewskie

Rogatka

Włóczki^[8]

Zabytki

Stare drewniane domy

podominikański kościół parafialny pw. Świętej Trójcy z 1863, następnie rozbudowany,
żeliwny obelisk z 1825 r., upamiętniający budowę drogi Warszawa – Siedlce – Brześć,
klasycystyczna prawosławna cerkiew parafialna św. Jana Teologa i dzwonnica z XVIII w.,
drewniana prawosławna kaplica cmentarna Zmartwychwstania Pańskiego z 1892 na cmentarzu z XIX w.,
przy granicy z Lebiedziewem carskie fortyfikacje.

Gospodarka

Miasto nie posiada przemysłu. Jedyny istniejący kiedyś spory zakład przetwórstwa owoców i warzyw (produkował m.in. sławne terespolskie ogórki) upadł pod koniec lat 90. XX w. Dziś mieszkańcy utrzymują się głównie z handlu i usług oraz z pracy w firmach i instytucjach związanych z obsługą przejść granicznych, z Białorusią, o dużym natężeniu ruchu (obsługują one także lądowy ruch tranzytowy z Rosją), i wykorzystuje fakt położenia na granicy z Unią Europejską, oraz na trasie międzynarodowej E30 Cork (Irlandia) – Omsk (Rosja).

Dworzec kolejowy w Terespolu

W mieście i najbliższej okolicy znajdują się:

przejście drogowe, z nowoczesnym, wyremontowanym terminalem
przejście drogowe w Kukurykach (tranzytowe dla ruchu towarowego) z nowoczesnym terminalem do obsługi drogowego transportu samochodowego oraz specjalnie zbudowaną drogą celną
przejście kolejowe (osobowe i towarowe)
wielki kolejowy węzeł przeładunkowy Małaszewicze, dziś największa stacja przeładunkowa w Europie (otwarta 14 grudnia 1949), zlokalizowany jest na olbrzymich terenach w sąsiedztwie niewielkiej miejscowości Małaszewicze i innych okolicznych wsi. Leży on w europejskim korytarzu nr 2, na linii kolejowej E-20 Paryż – Berlin – Warszawa – Moskwa, na styku torów o szerokości 1520 mm i 1435 mm. Przeładowuje między pociągami obu szerokości ponad 5 mln ton ładunków rocznie.

Ogólne informacje o Terespolu

Prawosławna kaplica cmentarna

W miasteczku znajdują się świątynie: kościół rzymskokatolicki Świętej Trójcy, prawosławna cerkiew św. Apostoła Jana Teologa, prawosławna kaplica cmentarna Zmartwychwstania Pańskiego oraz kościół zielonoświątkowy Źródło Życia. Działają również wspólnoty religijne baptystów i zbór Świadków Jehowy.

Pomnik Niepodległości

Żelazny obelisk z 1825 przy ul. Wojska Polskiego, upamiętniający budowę szosy brzeskiej (identyczny z warszawskim)

W Terespolu znajdują się dwie szkoły podstawowe przy ul. Sienkiewicza (nr 1) i przy Wojska Polskiego (nr 2). Ta druga mieści się w zespole szkół ogólnokształcących z liceami ogólnym i zawodowym. Są także dwa gimnazja. Przy zespole szkół stoi pamiątkowy obelisk żeliwny z 1825, ustawiony na pamiątkę budowy traktu Warszawa–Brześć (drugi identyczny monument znajduje się w Warszawie, przy ulicy Grochowskiej). W mieście jest jeszcze Pomnik Niepodległości, Pomnik Pamięci Żołnierzy Armii Czerwonej^[9], Pomnik poległych w ochronie granicy żołnierzy WOP (na terenie jednostki Straży Granicznej) oraz ustawiony na uboczu przy torach kolejowych pomnik poświęcony ofiarom transportów kolejowych do obozów koncentracyjnych w okresie II wojny światowej.

Terespol w okresie PRL był siedzibą miasta i gminy. Od kilkunastu lat wieś (gmina) i miasto rozdzieliły się i są osobnymi organizmami administracyjnymi.

W mieście i w okolicach przetrwały forty z kompleksu Twierdzy Brzeskiej – w Terespolu, Łobaczewie Małym, Kobylanach i w Lebiedziewie przy drodze na Kodeń. Z miasta widać zaś szpic pomnika w centrum twierdzy, w Brześciu, już po stronie białoruskiej.

Transport

W miejscowości znajdują się drogowe i kolejowe przejście graniczne z Białorusią.

2 Droga krajowa nr 2: granica państwa – Świecko – Poznań – Warszawa – Terespol – granica państwa
698 Droga wojewódzka nr 698: Siedlce – Łosice – Terespol
816 Droga wojewódzka nr 816: Terespol – Sławatycze – Włodawa – Berdyszcze – Zosin

Wspólnoty wyznaniowe

Cerkiew prawosławna św. Jana Teologa

Zabytkowa część kościoła parafialnego Świętej Trójcy w Terespolu

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

Kościół rzymskokatolicki – dekanat Terespol:
- parafia Świętej Trójcy
Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny – dekanat Terespol:
- parafia św. Jana Teologa
Kościół Zielonoświątkowy:
- zbór
Kościół Chrześcijan Baptystów:
- misja; podlegająca pod zbór w Rokitnie
Świadkowie Jehowy:
- zbór Terespol (Sala Królestwa ul. Wojska Polskiego 28 lok. 1)^[10]

Sport

W mieście działają kluby sportowe:

KP Granica - piłka nożna (w sezonie 2020/2021 gra w lidze okręgowej w grupie Biała Podlaska)^[11]
MULKS Terespol

Zobacz też

Cmentarz żydowski w Terespolu

Przypisy

↑ ^a ^b Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-19] .
↑ Antoni Józef Rolle: Wybór pism, oprac. Wacław Zawadzki. Wydawnictwo Literackie, Kraków 1966, s. 238.
↑ Grzegorz Rąkowski: Polska egzotyczna, część II, wydanie IV zaktualizowane. Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, Pruszków 2012, s. 95. ISBN 978-83-62460-26-7
↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 106.
↑ „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945” Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 58.
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Terespol w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ GUS. Rejestr TERYT.
↑ Zapal świeczkę w niedzielę na mogiłach Rosjan, Gazeta Wyborcza Lublin, 7 maja 2010.
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-15] .
↑ Portal 90minut.pl

Linki zewnętrzne

Oficjalna strona miasta
Terespol, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 307 .

[populacja2019-1] Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-19] .

[2] Antoni Józef Rolle: Wybór pism, oprac. Wacław Zawadzki. Wydawnictwo Literackie, Kraków 1966, s. 238.

[3] Grzegorz Rąkowski: Polska egzotyczna, część II, wydanie IV zaktualizowane. Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, Pruszków 2012, s. 95. ISBN 978-83-62460-26-7

[4] Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 106.

[5] „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945” Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 58.

[autonazwa1-6] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[populacja2016-7] Terespol w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[8] GUS. Rejestr TERYT.

[9] Zapal świeczkę w niedzielę na mogiłach Rosjan, Gazeta Wyborcza Lublin, 7 maja 2010.

[10] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-15] .

[11] Portal 90minut.pl

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Siedziba powiatu	Biała Podlaska
Miasta	Międzyrzec Podlaski Terespol
Gminy miejskie	Międzyrzec Podlaski Terespol
Gminy wiejskie	Biała Podlaska Drelów Janów Podlaski Kodeń Konstantynów Leśna Podlaska Łomazy Międzyrzec Podlaski Piszczac Rokitno Rossosz Sławatycze Sosnówka Terespol Tuczna Wisznice Zalesie

Przynależność wojewódzka	gubernia siedlecka (1867–1912) gubernia chełmska (1912–15) woj. lubelskie (II RP) (1919–39) woj. lubelskie (PRL) (1945–75)
Miasta	Biała Podlaska Janów Podlaski (←1932–40) Kodeń (do 1870) Łomazy (do 1870) Piszczac (do 1870) Rossosz (do 1870) Sławatycze (do 1870) Terespol (do 1940 i od 1944)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Biała Podlaska (od 1973) Bohukały (←1932–54) Dobryń (1867–1954) Dubów (1926–1954) Hołowczyce (←1932–54) Huszcza (1867–1874, 1926–43 i 1944–54) Janów Podlaski (1940–54) Kobylany (1867–1954) Kodeń (1870–1954) Konstantynów (od 1973) Kostomłoty (1867–1943) Kościeniewicze (1867–1954) Leśna Podlaska (od 1973) Lubienka (1867–? i 192?–26) Lubienka I (?–192?) Lubienka II (?–192?) Łomazy (1870–1954) Międzyleś (1867–1927) Opole (←1940–44→) Pawłów (←1932–39) Piszczac (1870–18??) Piszczac (19??–1954 i od 1973) Połoski (1867–19??) Rokitno (←1932–54 i od 1973) Rossosz (1870–43 i 1944–54) Sidorki (1867–1954) Sitnik (1867–1954) Sławatycze (1867–1922→ i ←1940–44→) Swory (←1923–54) Terespol (1940–44 i od 1973) Tuczna (1927–54 i od 1973) Wisznice (←1940–44→) Witulin (←1932–54) Zabłocie (1867–1954) Zakanale (←1932–54) Zalesie (od 1973)
Gromady (1954–72)	Berezówka (1954–68) Biała Podlaska (1960–72) Błonie (1954–61) Błotków Duży (1954–72) Bohukały (1969–72) Bubel Stary (1954–59) Burwin (1954–68) Cicibór Duży (1954–72) Dąbrowica Duża (1954–59) Dobratycze (1954–68) Dobrynka (1954–61) Dubów (1954–72) Hołowczyce (1954–55 →) Horoszki Duże (1954–55 →) Huszcza (1954–72) Jabłeczna (1954–59) Janów Podlaski (1954–72) Kijowiec (1954–59) Klonownica (1954–59) Kodeń (1954–72) Komarno (1954–59) Konstantynów nad Bugiem (1954–72) Kopytów (1954–59) Kościeniewicze (1954–68) Kownaty (1954–55 →) Kozły (← 1957) Krzywowólka (1954–72) Leśna Podlaska (1954–72) Litewniki Nowe (1954–55 →) Łobaczew Duży (1954–59) Łomazy (1954–72) Małaszewicze (1962–72) Mazanówka (1954–59) Olszyn (1954–59) Ortel Książęcy (1954–61) Pawłów Nowy (1954–59) Pawłów Stary (1960–68) Piszczac (1954–72) Połoski (1954–61) Pratulin (1954–68) Rokitno (1954–72) Rossosz (1954–72) Sidorki (1954–59) Sitnik (1954–61) Sławacinek Nowy (1962–72) Studzianka (1954–59) Styrzyniec (1954–61) Swory (1954–72) Tuczna (1954–72) Wilczyn (1954–59) Witulin (1954–59) Woskrzenice Duże (1954–61) Wólka Dobryńska (1954–61) Wólka Nosowska (1954–55 →) Zabłocie (1954–72) Zalesie (1954–72)

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne