Terry Gilliam

Treść tego artykułu może nie być zgodna z zasadami neutralnego punktu widzenia. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Terry Gilliam

(c) Natasha Baucas, CC BY 2.0 Terry Gilliam (2009)
Prawdziwe imię i nazwisko	Terrence Vance Gilliam
Data i miejsce urodzenia	22 listopada 1940 Minneapolis
Zawód	reżyser scenarzysta animator aktor scenograf
Współmałżonek	Maggie Weston (od 1973)
Lata aktywności	od 1968

Terence Vance „Terry” Gilliam^[1] (ur. 22 listopada 1940 w Minneapolis) – amerykańsko-brytyjski scenarzysta, reżyser filmowy, animator, aktor, członek zespołu komediowego Monty Python. Laureat BAFTA Fellowship (2009)^[2]. Nominowany do Oscara za najlepszy scenariusz oryginalny i Złotego Globu dla najlepszego reżysera.

Początek kariery Terry’ego Gilliama łączy się z twórczością w Latającym cyrku Monty Pythona, gdzie tworzył krótkie animacje będące kolażem różnego typu dzieł malarskich, fotografii i własnych prostych grafik. Okazjonalnie brał także udział w skeczach Monty Pythona jako aktor. Wraz z członkami Monty Pythona podejmował się także reżyserowania filmów fabularnych.

Później wyreżyserował m.in. filmy: Bandyci czasu (1981), Brazil (1985), Fisher King (1991), 12 małp (1995) oraz Las Vegas Parano (1998). Jako jedyny z grupy Monty Python nie urodził się w Anglii, jednak otrzymał obywatelstwo brytyjskie w 1968.

Życiorys

Urodził się w Minneapolis w Minnesocie, jako syn Beatrice (z domu Vance) i Jamesa Halla Gilliama, stolarza^[3], który był podróżnym sprzedawcą kawy Folgers. Dzieciństwo spędził w pobliskim Medicine Lake. Jego talent do rysowania został po raz pierwszy zauważony po szkolnej wycieczce do zoo^[4]. Cała rodzina przeniosła się do Panorama City w Kalifornii w 1952 z powodu zapalenia płuc siostry Gilliama. W 1958 ukończył Birmingham High School w Van Nuys^[5], gdzie został wybrany przewodniczącym klasy. Podczas studiów odkrył magazyn „Mad”, wydawany przez Harveya Kurtzmana, co wpłynęło na jego późniejszą twórczość. Uczęszczał do Occidental College w Eagle Rock w hrabstwie Los Angeles, początkowo studiując fizykę, później zastępując ją sztukami pięknymi, kończąc jednak politologię w 1962. Współtworzył uczelniany magazyn „Fang” (stał się jego wydawcą) będący hołdem dla Kurtzmana, któremu zresztą wysyłał kopie magazynu. Będąc wciąż w college’u stał się członkiem bractwa Sigma Alpha Epsilon. Po ukończeniu szkoły pracował w agencji reklamowej zanim Kurtzman nie zaoferował mu pracy w magazynie „Help!”^[6].

W 1973 ożenił się z brytyjską charakteryzatorką i projektantką Maggie Weston, która pracowała nad odcinkami Latającego Cyrku Monthy Pythona, w wielu filmach Pythona i produkcjach Gilliama aż do filmu Przygody barona Munchausena (1988)^[7].

W 1968 otrzymał obywatelstwo brytyjskie posiadał je wraz z amerykańskim przez następne 38 lat. W styczniu 2006 zrzekł się obywatelstwa amerykańskiego^[8]. W wywiadzie dla „Der Tagesspiegel” opisał to jako protest przeciwko prezydentowi George’owi W. Bushowi, a we wcześniejszym wywiadzie dla Onion AV Club, oznajmił że było to również spowodowane zamiarem odciążenia rodziny z dodatkowej odpowiedzialności podatkowej.

W 2009 wraz z Emilią Fox i Gretą Scacchi wziął udział w akcji Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody - ochrony ryb w wodach europejskich^[9].

Kariera artystyczna

Animacja

Terry Gilliam rozpoczął karierę jako animator i rysownik komiksów. W jednym z jego wczesnych opowiadań komiksowych dla Help! wystąpił członek grupy Python, John Cleese. Po upadku Help! wyjechał do Europy, co żartobliwie oznajmił na łamach ostatniego numeru „przenoszę się do europejskiej filii” magazynu, która oczywiście nie istniała. Będąc już w Anglii zaanimował Prosimy nie regulować odbiorników, w którym wystąpili członkowie grupy Monty Python: Eric Idle, Terry Jones i Michael Palin.

Monty Python

Gilliam uczestniczył w Latającym Cyrku Monty Pythona od momentu jego powstania, początkowo wyłącznie jako animator (w napisach końcowych wymieniany był poza pozostałą piątką), lecz później jako stuprocentowy członek grupy. Jego animacje łączyły skecze w całość oraz definiowały język wizualny grupy. Surrealistyczne animacje Gilliama miały charakterystyczny, chwytliwy styl, miksujący jego własną twórczość, charakteryzującą się miękkim gradientem oraz dziwnymi, okrągłymi kształtami, w otoczeniu ruchomych antycznych wycinanek fotografii, prawdopodobnie z ery wiktoriańskiej^[10].

Poza tworzeniem animacji, występował również w kilku skeczach, rzadko dostając główne role i godząc się na swój mniejszy udział^[11]. Jednak ma na swoim koncie wystąpienia w takich rolach, jak Cardinal Fang z Hiszpańskiej Inkwizycji i Krzycząca Królowa w narzucie i masce śpiewająca „Ding dong merrily on high”. Często grał role, których nikt nie chciał przyjąć (głównie z powodu mocnej charakteryzacji lub konieczności noszenia niewygodnych kostiumów) takich, jak powtarzający się rycerz w zbroi, który kończy skecz, wchodząc i uderzając jednego z pozostałych postaci w głowę gumowym kurczakiem i kilka małych ról w filmach takich, jak Patsy w Świętym Graalu (który wyreżyserował z Terrym Jonesem, gdzie odpowiedzialny był za fotografię, a Jones nadzorował wystąpienia aktorów) oraz więźniem w Żywocie Briana^[12].

Reżyseria

Wraz ze stopniowym zrywaniem z grupą Pythona pomiędzy Żywotem Briana w 1979 i Sensem życia w 1982, Gilliam zaczął zajmować się reżyserią i pisaniem scenariuszy filmowych, opierając to na swoim doświadczeniu wyniesionym z uczestnictwa przy kręceniu Świętego Graala. Gilliam myślał o swoich filmach jako o trylogiach, począwszy od Bandytów czasu w 1981 r.

Lata 80. to czas kiedy powstała „Trilogy of Imagination” o „dziejach człowieka”: Bandyci czasu (1981), Brazil (1985) i Przygody barona Munchausena (1988)). Była to trylogia o „szaleństwie naszego niezdarnie zarządzanego społeczeństwa i pragnieniu ucieczki, nie zważając na żadne przeciwności” (craziness of our awkwardly ordered society and the desire to escape it though whatever means possible). Wszystkie trzy filmy skupiają się na tych zmaganiach i próbach ucieczki dzięki wyobraźni: Bandyci czasu - oczami dziecka, Brazil - oczami trzydziestokilkuletniego mężczyzny, Munchausen - oczami starego człowieka.

W latach 90. wyreżyserował „Trylogy of Americana”. Składają się na nią The Fisher King (1991), 12 małp (1995) i Las Vegas Parano (1998) powstałe na bazie scenariusza innej osoby, odegrane na północnoamerykańskiej ziemi, wciąż będące surrealistycznymi, jednak posiadającymi mniej fantastycznych wątków niż jego poprzednia trylogia.

Zasiadał w jury konkursu głównego na 54. MFF w Cannes (2001).

Filmografia

Nagrody

• Nagroda BAFTA
  • 2009: Całokształt twórczości:
  • Nagroda Specjalna za animacje: 1969: Latający Cyrk Monty Pythona
• Nagroda na MFF w Berlinie Nagroda Czytelników „Berliner Morgenpost” (3 miejsce): 1995: 12 małp
• Nagroda na MFF w Wenecji Srebrny Lew: 1991: Fisher King

Przypisy

Bibliografia

• Terry Gilliam w bazie IMDb (ang.)
• Terry Gilliam w bazie Filmweb
• Terry Gilliam w bazie Notable Names Database (ang.)

Linki zewnętrzne

• Dreams: The Terry Gilliam Fanzine
• The Terry Gilliam Files. members.aol.com. [zarchiwizowane z tego adresu (1998-12-06)].