Tetraboran sodu

Tetraboran sodu
Struktura kryształu dekahydratu

Struktura kryształu pentahydratu
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

Na
2B
4O
7

Inne wzory

Na
2B
4O
7·10H
2O

Masa molowa

201,22 g/mol

Wygląd

bezbarwne, szkliste, higroskopijne ciało stałe[1]

Minerały

kernit (tetrahydrat)[2]
tinkalkonit (pentahydrat)[2]
boraks rodzimy (dekahydrat)

Identyfikacja
Numer CAS

1303-96-4 (bezwodny)
1303-96-4 (dekahydrat)
12045-88-4 (pentahydrat)
12045-87-3 (tetrahydrat)

PubChem

10219853

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC

S01AX07

Tetraboran sodu, pot. boraks, Na
2B
4O
7 – nieorganiczny związek chemiczny, sól sodowa kwasu borowego. Tworzy bezbarwne kryształy Na
2B
4O
7·10H
2O rozpuszczalne w wodzie. Powoli ogrzewany traci wodę krystaliczną, w temperaturze 300–400 °C przechodzi w sól bezwodną. Barwi płomień na zielono. Występuje w przyrodzie jako minerał boraks rodzimy (Na
2B
4O
7·10H
2O) oraz częściowo odwodnione tinkalkonit i kernit[2].

  • Minerały tetraboranu sodu
  • boraks rodzimy (Na 2B 4O 7·10H 2O)

    boraks rodzimy (Na
    2    B
    4    O
    7    ·10H
    2    O    )

  • tinkalkonit (Na 2B 4O 7·5H 2O)

    tinkalkonit (Na
    2    B
    4    O
    7    ·5H
    2    O    )

  • kernit (Na 2B 4O 7·4H 2O)

    kernit (Na
    2    B
    4    O
    7    ·4H
    2    O    )

Zastosowania

Stosowany jako odczynnik, np. do wytwarzania pereł boraksowych, jako środek ułatwiający lutowanie.

Najważniejszym zastosowaniem przemysłowym boraksu jest produkcja szkła, szkliw, ceramiki i wełny szklanej[4][5] oraz wytwarzania nadboranu sodu (NaBO
3), wykorzystywanego w dużych ilościach, zwłaszcza w Europie, jako wybielacz w detergentach. Ponadto jest stosowany m.in. jako topnik do spawania i lutowania oraz składnik nawozów[4]. W gospodarstwach domowych jest wykorzystywany np. do zwalczania insektów, środek czyszczący, dezynfekujący i odwaniający[6].

Sproszkowanego boraksu używa się również w taksydermii poprzez wcieranie go w skórę i kości wypychanego zwierzęcia celem zakonserwowania ich[7][8][9]. W przeciwieństwie do arszeniku, używanego niegdyś do konserwacji wypchanych zwierząt, boraks nie jest drażniący dla skóry[7].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 4-87, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).
  2. ↑ a b c CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R. Lide (red.), wyd. 88, Boca Raton: CRC Press, 2007, s. 4-63, ISBN 978-0-8493-0488-0 (ang.).
  3. ↑ Tetraboran sodu (nr 229946) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2019-06-17]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  4. ↑ a b Metals and their Compounds. W: Karl Heinz Büchel, Hans-Heinrich Moretto, Peter Woditsch: Industrial Inorganic Chemistry. Wyd. 2. Wiley-VCH, 2000, s. 225–227. DOI: 10.1002/9783527613328.ch03. ISBN 978-3-527-61332-8.
  5. ↑ Adam Bielański: Podstawy chemii nieorganicznej. Wyd. 5. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 779–780. ISBN 83-01-13654-5.
  6. ↑ Domowe zastosowanie boraksu. «wTwoimDomu.com», 2015. [dostęp 2016-01-26].
  7. ↑ a b Gerald J. Grantz: Home Book of Taxidermy and Tanning. Stackpole Books, 1985, s. 15.
  8. ↑ Victoria Woollaston: The science of TAXIDERMY: Expert reveals the gruesome ins and outs of mounting and preserving dead creatures. DailyMail, 31 grudnia 2014. [dostęp 2017-06-19].
  9. ↑ Industrial Minerals and Extractive Industry Geology. Geological Society of London, 2002, s. 89.

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Substancja lecznicza w klasyfikacji anatomiczno-terapeutyczno-chemicznej (ATC)
S01: Leki oftalmologiczne
S01A – Leki stosowane w zakażeniach oczu
S01AA – Antybiotyki
S01AB – Sulfonamidy
  • sulfametizol
  • sulfafurazol
  • sulfadikramid
  • sulfacetamid
  • sulfafenazol
S01AD – Preparaty przeciwwirusowe
S01AX – Inne
S01AX – Inne
S01B – Leki przeciwzapalne
S01BA – Kortykosteroidy
S01BB – Kortykosteroidy w połączeniach
z lekami rozszerzającymi źrenice
S01BC – Niesteroidowe leki przeciwzapalne
S01C – Połączenia leków
przeciwzapalnych z przeciwinfekcyjnymi
S01CA – Połączenia kortykosteroidów
z lekami przeciwinfekcyjnymi
S01CB – Połączenia kortykosteroidów,
leków przeciwinfekcyjnych
i leków rozszerzających źrenice
S01CC – Niesteroidowe leki
przeciwzapalne w połączeniach
z lekami przeciwinfekcyjnymi
S01E – Leki stosowane
w jaskrze i zwężające źrenicę
S01EA – Sympatykomimetyki
stosowane w jaskrze
S01EB – Parasympatykomimetyki
S01EC – Inhibitory
anhydrazy węglanowej
S01ED – Leki β-adrenolityczne
S01EE – Analogi prostaglandyn
S01EX – Inne
S01F – Leki rozszerzające źrenicę
S01FA – Preparaty przeciwcholinergiczne
S01FB – Preparaty sympatykomimetyczne
(bez preparatów stosowanych w jaskrze)
S01G – Leki zmniejszające
przekrwienie oraz przeciwalergiczne
S01GA – Sympatykomimetyki stosowane
jako leki zmniejszające przekrwienie
S01GX – Inne
S01H – Środki znieczulające miejscowo
S01HA – Środki znieczulające miejscowo
S01J – Preparaty diagnostyczne
S01JA – Środki barwiące
S01K – Preparaty pomocnicze w chirurgii oka
S01KA – Substancje wiskoelastyczne
S01KX – Inne
S01L – Leki stosowane w leczeniu
zaburzeń naczyniowych oka
S01LA – Leki przeciwneowaskularyzacyjne
S01X – Pozostałe leki oftalmologiczne
S01XA – Inne preparaty oftalmologiczne

Media użyte na tej stronie

GHS-pictogram-silhouete.svg
Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS) pictogram for substances hazardous to human health.
NFPA 704.svg
The "fire diamond" as defined by NFPA 704. It is a blank template, so as to facilitate populating it using CSS.
Star of life.svg

The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.

Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.
TincalconiteUSGOV.jpg
Tincalconite (after borax) - Locality: Boron, California - Bureau of Mines, Mineral Specimens C\01733
Kernite - USGS Mineral Specimens 692.jpg
Kernite
Locality: U.S. Borax and Chemical Corporation, Boron, California
Original description: Kernite. Collected by Kenneth C. Bullock, May, 1981, from U.S. Borax and Chemical Corporation, Boron, California. Mineral collection of Brigham Young University Department of Geology, Provo, Utah. Photograph by Andrew Silver. BYU index 8-1002b, Na2B4O7 x 4H2O.
GHS-pictogram-silhouette.svg
Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS) pictogram for substances hazardous to human health.
Borax crystals.jpg
Borax crystals from Kramer, California, USA. Photograph taken at the Natural History Museum, London.
Tincalconite-unit-cell-3D-balls.png

Ball-and-stick model of the unit cell of tincalconite, Na2[B4O5(OH)4]·3H2O.

Crystal structure data from Luck R L, Wang G (2002). "On the nature of tincalconite". American Mineralogist 87: 350-354.

Image generated in Accelrys DS Visualizer.
Borax-unit-cell-3D-balls.png

Ball-and-stick model of the unit cell of borax ("sodium tetraborate decahydrate"), Na2B4O7·10H2O, better described as Na2[B4O5(OH)4]·8H2O. Boron is pink, oxygen is red, hydrogen is white, and sodium is lilac. The structure includes 8 water molecules for each tetraborate anion (not shown, for clarity).

Neutron diffraction data from H. A. Levy and G. C. Lisensky (December 1978). "Crystal structures of sodium sulfate decahydrate (Glauber's salt) and sodium tetraborate decahydrate (borax). Redetermination by neutron diffraction". Acta. Cryst. B 34 (12): 3502-3510. DOI:10.1107/S0567740878011504.

The anion's formula is [ B4O5(OH)42- ]. A refined structure was published in

G. J. Gainsford, T. Kemmitt and C. Higham (2008): "Redetermination of the borax structure from laboratory X-ray data at 145 K". Acta Crystallographica Series E (Inorganic Compounds), volume E64, pages i24-i25. doi:10.1107/S1600536808010441

According to this source, each sodium ion is surrounded by 6 water molecules, 4 of which are shared with 4 other sodium cations, forming zigzag chains.