Thames Maru

SS „Thames Maru” – japoński statek towarowy oddany do służby w 1920 roku

W okresie międzywojennym pływał pod flagą linii żeglugowych K Line. W 1941 roku, na krótko przed wybuchem wojny na Pacyfiku, został zarekwirowany przez Cesarską Armię Japońską. W czasie działań wojennych był wykorzystywany do przewozu żołnierzy i materiałów wojennych. Późną wiosną 1943 roku przetransportował z Singapuru na archipelag Palau ponad 2 tys. indyjskich jeńców i azjatyckich robotników przymusowych, przy czym około dwustu zmarło w czasie rejsu. 25 lipca 1943 roku został zatopiony w pobliżu atolu Turk przez amerykański okręt podwodny USS „Pompon”.

„Thames Maru” jest zaliczany do grona tzw. piekielnych statków.

Dane techniczne

„Thames Maru” był statkiem towarowym o długości 117,34 metrów, szerokości 15,54 metrów i zanurzeniu 10,97 metrów. Jego pojemność wynosiła 5871 BRT^[1].

Napęd zapewniała maszyna parowa potrójnego rozprężania o mocy 440 NHP.

Historia

Przebieg służby

Budowę statku rozpoczęto 3 kwietnia 1920 roku w stoczni Kawasaki Dockyard Company w Kobe. Wodowanie miało miejsce 2 czerwca tegoż roku, wtedy też jednostce nadano nazwę „Thames Maru”^[2]. Do służby weszła w sierpniu tegoż roku^[1].

W latach 1920–1941 statek pływał pod flagą linii żeglugowych Kawasaki Kisen Kabushiki Kaisha (K Line). Rejsy odbywał na trasach wiodących z Wysp Japońskich przez porty europejskie do Ameryki Północnej. Pływał także do portów na zachodnim wybrzeżu Kanady^[2].

Pod koniec września 1941 roku, na krótko przed wybuchem wojny na Pacyfiku, został zarekwirowany przez Cesarską Armię Japońską i przystosowany do przewozu wojska. W grudniu tegoż roku wziął udział w japońskiej inwazji na Malaje^[2].

Pod koniec kwietnia 1942 roku został zwrócony macierzystym liniom. 17 maja tegoż roku został uszkodzony w pobliżu Shimonoseki przez amerykański okręt podwodny USS „Silversides”. Kapitan zdołał wyrzucić uszkodzoną jednostkę na brzeg, dzięki czemu uniknęła zatopienia. Przez nieustalony okres statek przechodził remont^[2].

W marcu 1943 roku „Thames Maru” został ponownie zarekwirowany przez Cesarską Armię. Jeszcze w tym samym miesiącu udał się w rejs z Mako do Cap St. Jacques w ramach konwoju nr 376^[2].

„Piekielny statek”

Przebieg rejsu

5 maja 1943 roku „Thames Maru” wypłynął z Singapuru. W swych ładowniach przewoził około 2 tys. pasażerów. Było wśród nich 522 jeńców wojennych – żołnierzy British Indian Army, którzy odmówili wstąpienia w szeregi kolaboracyjnej Indyjskiej Armii Narodowej^[a]. Na statku znalazło się ponadto około 1,5 tys. robotników przymusowych (Rōmusha): Chińczyków, Malajów, Indonezyjczyków^[3][b].

7 maja statek zatrzymał się na postój w porcie Tanjung Priok w Batawii. Drugi postój również miał miejsce na Jawie – w porcie w Surabai^[2]. Na statek zaokrętowano wtedy kontyngent japońskich żołnierzy^[4].

Warunki, w których transportowano jeńców i robotników, były bardzo ciężkie. Ładownie, w których ich umieszczono, były tak zatłoczone, że z trudem znajdowali miejsce by usiąść. Racje wody i żywności były niewystarczające. Ta ostatnia zazwyczaj była przy tym zepsuta i zarobaczona. Do dyspozycji blisko 2 tys. osób, pozostawały zaledwie dwie latryny. Na skutek złych warunków sanitarnych w ładowniach wybuchła epidemia dyzenterii. Japończycy nie wydali jednak jeńcom i robotnikom żadnych lekarstw^[5][6].

30 maja „Thames Maru” dopłynął do archipelagu Palau. 8 czerwca zakotwiczył przy brzegu wyspy Babeldaob, gdzie jeńców i robotników wyokrętowano, a następnie skierowano do pracy przy budowie lotniska wojskowego. Podczas trwającego 34 dni rejsu zmarło około 200 jeńców i Rōmusha^[3].

Epilog

Kapitan Sadaichi Gozawa (pierwszy w lewej) i inni japońscy oskarżeni podczas procesu przed brytyjskim trybunałem wojskowym w Singapurze

„Thames Maru” jest zaliczany do grona japońskich „piekielnych statków” (ang. Hellships)^[7].

W styczniu 1946 roku przed brytyjskim trybunałem wojskowym w Singapurze stanęło dziesięciu japońskich oficerów i żołnierzy. Postawione im zarzuty dotyczyły przede wszystkim złego traktowania i mordowania indyjskich żołnierzy w obozie jenieckim na Babeldaob. Niemniej w trakcie procesu poruszono także kwestię złych warunków, które panowały na „Thames Maru”^[8][9]. Kapitan Sadaichi Gozawa, dowódca oddziału sprawującego pieczę nad jeńcami, przyznał, że warunki panujące na statku były złe, twierdził jednak, że nie miał na nie żadnego wpływu^[10]. Ostatecznie wyrokiem z 1 lutego 1946 roku został skazany na karę 12 lat więzienia. Jeden z jego podwładnych, por. Kaniyuki Nakamura, został skazany na karę śmierci przez powieszenie (wyrok wykonano). Sześciu pozostałych oskarżonych skazano na kary pozbawienia wolności w wymiarze od 2 do 7 lat, a dwóch uniewinniono^[8].

Zatopienie

22 lipca 1943 roku „Thames Maru” wypłynął z Rabaulu w ramach konwoju nr 2323, który zmierzał na atol Wake. Późnym popołudniem 25 lipca konwój został zaatakowany przez amerykański okręt podwodny USS „Pompon” w pobliżu atolu Turk w archipelagu Karolinów. „Thames Maru” został trafiony dwiema torpedami na wysokości śródokręcia i stanął w płomieniach. Trafienie trzecią torpedą spowodowało, że przełamał się na pół. Zatonął o godzinie 18:11 na pozycji 02°46′N 148°35′E/2,766667 148,583333. Zginęło sześciu członków załogi^[2].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Bob Hackett: Thames Maru: Tabular Record of Movement. combinedfleet.com, 2014. [dostęp 2022-01-02]. (ang.).
• Raymond Lamont-Brown: Ships from Hell: Japanese War Crimes on the High Seas. Stroud: Sutton Publishing, 2002. ISBN 0-7509-2719-4. (ang.).
• Lloyd's Register of Shipping 1938–1939 Steamers & Motorships. Lloyd's Register, 1939. (ang.).
• Gregory F. Michno: Death on the Hellships. Prisoners at Sea in the Pacific War. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press, 2016. ISBN 978-1-59114-632-2. (ang.).
• Michael Sturma: Hellships Down. Allied POWs and the Sinking of the Rakuyo Maru and Kachidoki Maru. Jefferson, North Carolina: McFarland&Company, 2021. ISBN 978-1-4766-8242-6. (ang.).