Theodor Kliefoth

Theodor Kliefoth

Data i miejsce urodzenia	18 stycznia 1810 Körchow
Data i miejsce śmierci	26 stycznia 1895 Schwerin
Miejsce pochówku	?↗
Wyznanie	luteranizm
Ordynacja	1840

Theodor Friedrich Dethlof Kliefoth (ur. 18 stycznia 1810 w Körchowiw, zm. 26 stycznia 1895 w Schwerinie) – niemiecki duchowny i teolog luterański, działacz kościelny.

Życiorys

Theodor Kliefoth uczył się w gimnazjum w Schwerinie, a następnie studiował na Uniwersytecie w Berlinie i Uniwersytecie w Rostocku. W 1833 został nauczycielem księcia Wilhelma z Meklemburgii-Schwerin, a w 1837 roku jako nauczyciel towarzyszył w Dreźnie wielkiemu księciu Fryderykowi Franciszkowi. W 1840 roku został pastorem w Ludwiglust, a w 1844 roku został superintendentem Schwerinu. Od 1835 roku odgrywał istotną rolę w sprawach kościelnych i teologicznych swojego kraju. W związku ze zniesieniem starej konstytucji stanowej w 1848 roku i ustanowieniem rządów parlamentarnych, podległość Kościoła państwu stała się niemożliwa. W 1850 roku powstał najwyższy sąd kościelny z Kliefothem jako głównym radcą kościelnym. W 1886 Kliefoth został jego przewodniczącym. W latach 1850–1870 Kliefoth był zaangażowany w reformę kościelną, która miała na celu przywrócenie luterańskiego charakteru Kościoła. Wydział teologii w Rostocku został zreorganizowany w duchu czysto luterańskim, wskrzeszona została instytucja wizytacji parafii przez superintendentów, zniesione zostały nadużycia w kwestii nabożeństw i administrowania sprawami kościelnymi, a myśl racjonalistyczna została usunięta z ambony. Nowe agendy liturgiczne opierały się na starym porządku kościelnym, przywrócono stare pieśni luterańskie.

Kliefoth przedstawił swoje poglądy na temat koncepcji Kościoła w Acht Bücher von der Kirche (tom I, Schwerin, 1854). Pierwsze cztery tomy traktują o królestwie Bożym jako źródle Kościoła, środkach łaski, zborze i nabożeństwie, porządku i zarządzaniu kościelnym. Cztery następne tomy nigdy się nie pojawiły. Koncepcja Kliefotha opierała się na starym porządku Kościoła luterańskiego. Sprzeciwiał się ścisłemu wiązaniu granic kościelnych z granicami państwowymi, kolegialnemu zarządzaniu Kościołem wywodzącemu z Kościoła reformowanego, które jego zdaniem obniżało autorytet duchownych, unii kościelnej jako zagrażającej luterańskiej tożsamości i wiązaniu Kościoła z polityką, które objawiało się w tendencji do ustanowienia Kościoła narodowego. Z jednej strony opowiadał się za przywróceniem czysto luterańskich Kościołów krajowych, z drugiej chciał wzmocnienia luteranizmu przez zawiązanie ściślejszej unii. Reprezentował władze Kościoła Meklemburgii na konferencji w Eisenach w 1852. W 1868 był współzałożycielem Allgemeine evangelisch-lutherische Konferenz.

Kliefoth był jednym z najbardziej istotnych działaczy kościelnych swoich czasów. Liberałowie widzieli w nim niebezpiecznego reakcjonistę, zwolennicy unii nie znosili jego ścisłego luteranizmu, pietystyczni subiektywiści byli dotknięci podkreślaniem przez niego wspólnotowego charakteru Kościoła, krytykowano go również za poparcie hierarchicznego modelu zarządzania kościelnego.

Wybrane dzieła

• Einleitung in die Dogmengeschichte (Ludwigslust, 1839)
• Theorie des Kultus der evangelischen Kirche (1844)
• Die ursprüngliche Gottesdienst-ordnung in den deutschen Kirchen lutherischen Bekenntnisses (Rostock, 1847)
• Liturgische Abhandlungen (8 tomów, Schwerin, 1854–1861)
• Verhältnis der Landesherren als Inhaber der Kirchengewalt zu ihren Kirchenbehörden (Schwerin, 1861)
• Der preussische Staat und die Kirchen (1873)
• Christliche Eschatologie (Leipzig, 1886)

Bibliografia

• Ernst Haack: Kliefoth, Theodor Friedrich Dethlof. W: New Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge, t. VI. Grand Rapids: Baker Book House, 1953, ss. 350–351.