Thirty Meter Telescope

Animacja komputerowa teleskopu stworzona na podstawie projektu z roku 2007
Porównanie wielkości i budowy zwierciadeł największych obecnych i planowanych teleskopów. Thirty Meter Telescope w prawym górnym rogu.

Thirty Meter Telescope (w skrócie TMT) – międzynarodowy projekt zakładający skonstruowanie i zbudowanie teleskopu z lustrem o średnicy 30 metrów. Teleskop TMT operowałby w zakresie widma od bliskiego ultrafioletu po średnią podczerwień. Umiejscowiony ma być na Hawajach lub w Obserwatorium Roque de los Muchachos na kanaryjskiej wyspie La Palma[1].

Teleskop ma rozpocząć pracę w 2027 roku[2]. Przewidywany koszt przedsięwzięcia to około 1,5 mld USD. Fundusze pochodzą z pięciu krajów: USA, Japonii, Indii, Chin i Kanady[3]. Początkowo było to przedsięwzięcie amerykańsko-kanadyjskie, później dołączyły do niego instytucje i uniwersytety z Chin, Indii i Japonii[3].

Początkowo teleskop miał być umieszczony na pustyni Atakama. Jednak o tym, że tak się nie stanie zdecydowały względy czysto naukowe. Trzy największe teleskopy świata ELT, GMT i TMT w jednym miejscu, prowadzące obserwacje tylko południowej półkuli nieba, bardzo osłabiłyby obserwacje nie mniej ważnej półkuli północnej. Stąd decyzja lokalizacji na Hawajach. Thirty Meter Telescope ma być umieszczony na wysokości 4050 m n.p.m.[4]

Budowę rozpoczęto na wzgórzu Mauna Kea na Hawajach, na terenie obserwatorium, gdzie znajdują się teleskopy Kecka. Obecnie trwa spór (2015) o budowę między inwestorem a lokalnymi społecznościami. Rozmowy trwają, prace są nierzadko wstrzymywane, jednak wszystko wskazuje, że Thirty Meter Telescope w końcu powstanie w tym miejscu[4].

Budowa

Konstrukcja będzie podobna do ELT. Będzie to teleskop nieco mniejszy. Główne zwierciadło będzie składać się z 492 sześciokątnych luster. Lustra te, o średnicy 1,4 m każde, dadzą w sumie średnicę 30 m i pozwolą uzyskać 655 m² powierzchni zbieranego światła[4].

Głównym wykonawcą i projektantem jest University of California, Los Angeles (UCLA). Podobnie jak ELT, będzie on wykorzystywał do obserwacji optykę adaptatywną[4].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ STATEMENT REGARDING SELECTION OF ALTERNATE SITE FOR TMT. [w:] Oficjalna strona projektu [on-line]. 2016-10-30. [dostęp 2016-12-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-21)]. (ang.).
  2. ↑ Timeline. [w:] Oficjalna strona projektu [on-line]. [dostęp 2018-09-17]. (ang.).
  3. ↑ a b Canada finally commits its share of funds for Thirty Meter Telescope. CBC/Radio-Canada, 2015-04-06. [dostęp 2016-12-08]. (ang.).
  4. ↑ a b c d Przemek Berg. Potrójne widzenie. „Wiedza i Życie”. 8 (968), s. 22–27, sierpień 2015. Prószyński Media. ISSN 0137-8929. 

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Gnome globe current event.svg
Autor: David Vignoni (globe, clock face/ring), Anomie (clock hands), David Göthberg (making the clock red, shadows). Anomie and David G (putting all the parts together)., Licencja: LGPL
Globe with clock to represent a "current event"
TmtSummitComposite.jpg

Thirty Meter Telescope design from late 2007 (rendering from 3D design). Background courtesy of The Palomar-Quest Survey Team, California Institute of Technology
Comparison optical telescope primary mirrors.svg
Autor: Cmglee; data on holes in mirrors provided by an anonymous user from IP 71.41.210.146, Licencja: CC BY-SA 3.0
Comparison of nominal sizes of primary mirrors of notable optical reflecting telescopes, and a few other objects. Dotted lines show mirrors with equivalent light-gathering ability.

The telescopes shown in this comparison are listed below, ordered in each sub-section by (effective) mirror/lens area , low to high, and then by actual/planned first light date, old to new. The "present-day" status is given as of July 2020. See also List of largest optical reflecting telescopes.

Largest refractors (for comparison):

1) Yerkes Observatory's 40-inch (1.02 m) refractor, 1893 (largest refractor consistently used for scientific observations)
2) Great Paris Exhibition Telescope, 49-inch (1.24 m), 1900 (largest refractor ever built; had practically no scientific usage)

Ground-based reflectors:

3) Hooker Telescope, 100-inch (2.5 m), 1917; world's largest telescope from 1917 to 1949
4) Multiple Mirror Telescope, 186-inch (4.72 m) effective, 1979–1998; 6.5 m, from 1998
5) LAMOST (Large Sky Area Multi-Object Fiber Spectroscopic Telescope), 4.9 m effective at best, 2009
6) Hale Telescope, 200-inch (5.1 m), 1949; world's largest telescope from 1949 to 1975
7) BTA-6, 6 m, 1975; world's largest telescope from 1975 to 1990 (when it was surpassed by the partially-completed Keck I telescope)
8) Large Zenith Telescope, 6 m, 2003; largest liquid-mirror telescope ever built; decommissioned in 2019
9) Magellan Telescopes, two 6.5‑m individual telescopes, 2000 and 2002;
10) Vera C. Rubin Observatory (formerly Large Synoptic Survey Telescope), 6.68 m effective (8.4‑m mirror, but with a big hole in the middle), planned 2022
11) Gemini Observatory, 8.1 m, 1999 and 2001
12) Subaru Telescope, 8.2 m, 1999; largest monolithic (i.e. non-segmented) mirror in an optical telescope from 1999 to 2005
13) Southern African Large Telescope, 9.2 m effective, 2005 (largest optical telescope in the southern hemisphere)
14) Hobby–Eberly Telescope, 10 m effective, 1996
15) Gran Telescopio Canarias, 10.4 m, 2007 (world's largest single-aperture optical telescope)
16) Large Binocular Telescope, 11.8 m effective (two 8.4‑m telescopes on a common mount), 2005 and 2006; each individual telescope has the largest monolithic (i.e. non-segmented) mirror in an optical telescope, while the combined effective light collecting area is the largest for any optical telescope in non-interferometric mode
17) Keck Telescopes, 14 m effective (two 10‑m individual telescopes), 1993 and 1996; similarly to VLT, the two telescopes were combined only for interferometric observations rather than to simply achieve larger light collecting area; furthermore, this mode has been discontinued
18) Very Large Telescope, 16.4 m effective (four 8.2 m individual telescopes), 1998, 1999, 2000, and 2000; total effective light collecting area would have been world's largest for any present-day optical telescope, but the instrumentation required to obtain a combined incoherent focus was not built
19) Giant Magellan Telescope, 22.0 m effective, planned 2029
20) Thirty Meter Telescope, 30 m effective, planned 2027
21) Extremely Large Telescope, 39.3 m effective, planned 2025
22) Overwhelmingly Large Telescope, 100 m, cancelled

Space telescopes:

23) Gaia, 1.45 m × 0.5 m (area equivalent to a 0.96‑m round mirror), 2013
24) Kepler, 1.4 m, 2009
25) Hubble Space Telescope, 2.4 m, 1990 (largest space optical telescope to date)
26) James Webb Space Telescope, 6.5 m effective, planned 2022

Radio telescopes for comparison:

27) Arecibo Observatory's 307‑m dish; largest fully-filled single-aperture telescope from 1963 to 2016 (the largest-aperture telescope of any kind is the very-sparsely-filled RATAN-600 radio telescope)
28) Five-hundred-meter Aperture Spherical [radio] Telescope, 500‑m dish (effective aperture of ≈300 m), 2016; world's largest fully-filled single-aperture telescope (since 2016)

Other objects for comparison:

29) Human height, 1.77 m on average
30) Tennis court, 78 × 36 ft (23.77 × 10.97 m)
31) Basketball court, 94 × 50 ft (28.7 × 15.2 m)