Thomas Blatt

Thomas Blatt

Toivi Hersz Ber Blatt

Thomas Blatt w Soboborze (2013)
Imię i nazwisko urodzenia	Toivi Hersz Ber Blatt
Data i miejsce urodzenia	15 kwietnia 1927 Izbica
Data i miejsce śmierci	31 października 2015 Santa Barbara
Odznaczenia

Thomas „Toivi” Blatt, pierwotnie Tomasz Blatt (ur. 15 kwietnia 1927^[1] w Izbicy, zm. 31 października 2015 w Santa Barbara). Imiona i nazwisko nadane przy narodzeniu – Toivi Hersz Ber Blatt^[2]. Więzień obozu zagłady w Sobiborze i uczestnik powstania więźniów tego obozu, autor licznych wspomnień z czasów Holocaustu.

Życiorys

Urodził się w Izbicy – typowym polskim sztetlu, nazywanym „żydowską stolicą” ze względu na przewagę ludności żydowskiej (ok. 90% mieszkańców w 1939).

W 1943 r. został wraz z rodziną deportowany do obozu zagłady w Sobiborze. Jego rodzice i o 6 lat młodszy brat zginęli w komorze gazowej. On sam przetrwał zatrudniony w warsztacie obozowym i był uczestnikiem powstania więźniów, które wybuchło 14 października 1943. Z Sobiboru uciekło wtedy ok. 300 powstańców, z czego tylko co dziesiąty przeżył do końca wojny.

Po wojnie Blatt studiował dziennikarstwo. W 1959 r. wyemigrował do Stanów Zjednoczonych i zajął się dokumentacją zagłady Żydów^[3]. Jego wspomnienia ukazały się m.in. na łamach polskich tygodników: „Świat” i „Kulisy”. W 1979 r. zarejestrował rozmowę z jednym z przywódców powstania w Sobiborze, Aleksandrem „Saszą” Peczerskim. W 1983 r. przeprowadził trzygodzinny wywiad z byłym oficerem SS z Sobiboru, Karlem Frenzlem. Zapis tej rozmowy, zatytułowany Morderca i jego świadek, zamieścił 28 marca 1984 niemiecki tygodnik „Stern”. Ten sam wywiad opublikował także polski „Przegląd Tygodniowy” (1 maja 1983) oraz izraelski „Ha-Arec” (27 kwietnia 1984).

Dziennik Blatta zawierający opis przebiegu powstania w Sobiborze został wykorzystany w telewizyjnym filmie stacji CBS pt. Ucieczka z Sobiboru. Film otrzymał m.in. dwa Złote Globy i kilka nominacji do Nagrody Emmy.

Tomasz Blatt jest bohaterem reportażu Hanny Krall Autoportret z kulą w szczęce.

Mieszkał w Santa Barbara w Kalifornii. W 70. rocznicę powstania w obozie w Sobiborze został przez prezydenta Bronisława Komorowskiego odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej^[4].

Publikacje w języku polskim

• Z popiołów Sobiboru: (skąd nie było powrotu): historia przetrwania, z przedm. Christophera Browninga; tł. z ang. Dorota Szczygieł, Muzeum Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego, Włodawa 2002, ISBN 83-912511-7-9.
• Sobibór: zapomniane powstanie, tł. z ang. Dorota Szczygieł, Muzeum Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego, Włodawa 2003, ISBN 83-912511-3-6.
• Ucieczka z Sobiboru, z ang. przeł. Małgorzata Szubert, Świat Książki, Warszawa 2010, ISBN 978-83-247-1819-1.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Wywiad Tomasza Blatta z Karlem Frenzlem. muzeum.wlodawa.metronet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-23)].
• Spotkanie z katem – artykuł z „Gazety Pomorskiej”
• Wspomnienia Tomasza Blatta w Archiwum Historii Mówionej Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN” w Lublinie
• Thomas Blatt w pamięci Sobiboru, październik 2010. rainer-hesse.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-22)].