Thomas Hopkins Gallaudet

Thomas Hopkins Gallaudet

Data i miejsce urodzenia	10 grudnia 1787 Filadelfia
Data i miejsce śmierci	10 września 1851 Hartford
Zawód, zajęcie	duchowny, nauczyciel (pedagogika specjalna-surdopedagogika)
Narodowość	amerykańska
Alma Mater	Uniwersytet Yale’a
Stanowisko	dyrektor
Pracodawca	Asylum for the Deaf and Dumb w Hartford
Rodzice	Peter W. Gallaudet Jane z domu Hopkins
Małżeństwo	Sophia z domu Fowler (osoba niesłysząca)
Dzieci	Edward Gallaudet

Thomas Hopkins Gallaudet (ur. 10 grudnia 1787 w Filadelfii, zm. 10 września 1851 w Hartford) – amerykański pionier edukacji osób niesłyszących i niedosłyszących, współzałożyciel i pierwszy dyrektor Asylum for the Deaf and Dumb w Hartford (pierwszej instytucji edukacji głuchych w Ameryce Północnej), patron Uniwersytetu Gallaudeta.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Ojcem Thomasa Gallaudeta był Peter W. Gallaudet, potomek francuskiej rodziny hugenotów, którzy – po wydaniu (przez Ludwika XIV) edyktu z Fontainebleau (1685), uchylającego edykt nantejski (Henryka IV Burbona) – wyemigrowali z Francji i osiedlili się w New Rochelle w stanie Nowy Jork, przy granicy z Connecticut. Matka Thomasa, Jane z domu Hopkins, była córką kapitana Thomasa Hopkinsa, jednego z pierwszych osadników w Hartford (jego imię upamiętniono na historycznym monumencie, ustawionym na cmentarzu przy Center Church^[1]).

W roku 1800 rodzina Thomasa Gallaudeta przeniosła się do Hartford, z którym Thomas związał się na całe życie (uczył się w Hartford Grammar School). Studiował w Yale College (część Uniwersytetu Yale’a), do którego uczęszczał od 15. roku życia (1802), jako najmłodszy w swojej grupie. Był uczniem wesołym i uzdolnionym (niezbyt pilnym). Wyróżniał się uzdolnieniami matematycznymi i biegłością w angielskiej składni. Jego wypowiedzi cechowała duża siła ekspresji. Ukończył szkołę (licencjat) przed osiągnięciem osiemnastu lat (1805)^[2][3], po czym uczył się prawa w kancelarii adwokackiej, którą prowadził w Hartford Chauncey Goodrich (senator z Connecticut, 1807–1813)^[4][2]. Wykonywał zadania asystenta i referenta. Był również komiwojażerem, zajmując się sprzedażą „od drzwi, do drzwi”, między innymi na wiejskich terenach Ohio i Kentucky, gdzie poznał warunki życia ubogich rodzin i przekonał się, jak wielkie są niezaspokojone potrzeby żyjących tam dzieci (także w zakresie podstawowej edukacji)^[5]. Kontynuację tej pracy utrudniały problemy zdrowotne. W 1808 wrócił na Uniwersytet Yale’a, gdzie uzyskał stopień Master of Arts. Podjął również – z wahaniami – studia w seminarium duchownym w Andover (1811). Pastorem został w 1814, w wieku 27 lat^[6][3].

Alice Cogswell i American Asylum (1814–1831)

Pomnik Thomasa Gallaudeta z Alice Cogswell^[7][8] pokazującą A^[a]

W 1814 Thomas Gallaudet odwiedził rodzinę w Hartford. Obserwując przez okno zabawę młodszego rodzeństwa, zauważył bawiącą się samotnie dziewczynkę^[9]. Była to Alice Cogswell^[7], córka sąsiadów: Masona Cogswella (znanego chirurga) i jego żony, Mary. Dowiedział się, że dziewięcioletnia Alicja w wieku dwóch lat straciła słuch w następstwie gorączki plamistej i wtórnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Brak słuchu stał się barierą uniemożliwiającą nawiązywanie kontaktów z rodzeństwem i sąsiadami. Taka izolacja (zob. osoba niedostosowana społecznie, interakcja społeczna) bywała wówczas wiązana z przekonaniem, że głuchota i głuchoniemota jest efektem niedorozwoju umysłowego. Przyjmowano, że bez wyrażania myśli poprzez słowa nie jest możliwe kształtowanie pojęć i myślenie. Thomas Gallaudet podjął próby nawiązania kontaktu z dziewczynką i nauczenia jej komunikowania się z otoczeniem za pomocą obrazków i pisanych na piasku liter języka migowego. Korzystał m.in. z książki pt. Theorie des Signes, której autorem był francuski duchowny, Roch-Ambroise Cucurron Sicard. Wraz z ojcem dziewczynki doszedł do wniosku, że powinna uczyć się w specjalnej szkole, kontaktując się z innymi dziećmi^[10][11]. Wraz z dr. Cogswellem rozpoczął starania o utworzenie szkoły dla niesłyszących dzieci z okolicy. Ich pierwszym etapem był wyjazd Thomasa Gallaudeta do Europy – finansowany przez rodziny i przyjaciół^[10] – gdzie takie szkoły powstały już w XVIII wieku^[11][12].

W pierwszej kolejności starał się poznać metody edukacji niesłyszących stosowane w Edynburgu (w Braidwood Academy, założonej w 1760 przez Thomasa Braidwooda^[13])^[11]. W tym ośrodku preferowano uczenie głuchoniemych wymawiania głosek – „oralizm” (metoda popierana później m.in. przez Aleksandra Bella^[14], zob. też artykulacja). Gallaudet nie uzyskał poszukiwanych informacji o metodzie Braidwooda – okazało się, że techniki nauczania są utrzymywane w tajemnicy^[11][10][12].

Bardziej owocny okazał się pobyt w Londynie, w którym prowadził wówczas wykłady Roch-Ambroise Cucurron Sicard, prezentujący manualne techniki porozumiewania się z niesłyszącymi uczniami, opracowane w Paryżu i stosowane w pierwszej publicznej szkole dla niesłyszących dzieci, założonej w 1755 (L'Institut National de Jeunes Sourds de Paris^[15])^[11][12]. W demonstracjach uczestniczyli uczniowie i współpracownicy Sicarda – jego głusi asystenci: Jean Massieu i Laurent Clerc^[16].

Mistrz Sicarda – Charles-Michel de L’Épée (założyciel L'Institut National de Jeunes Sourds de Paris^[15]) – sprzeciwiał się „oralizmowi”. Preferował język znaków motorycznych, język migowy (język sign). Porównywał go do „języka uniwersalnego”, o którym marzyli m.in. Rousseeau^[b] i Leibniz, zrozumiałego dla wszystkich – takiego, który „nie byłby środkiem do przekazywana myśli i uczuć, lecz w pewien magiczny sposób sam byłby myślą i uczuciem” (Sacks, 2011)^[17]. De L’Épée pisał o nim:

Przytoczone cytaty dotyczą problemów poruszanych w czasie gorącej polemiki na temat możliwości i celowości kształcenia głuchoniemych metodami specyficznymi dla tej grupy ludzi, bez werbalizacji. Rosła grupa osób przekonanych, że umysłowe procesy postrzegania świata przez osoby niesłyszące zachodzą inaczej niż w przypadku korzystania z narządu słuchu (zob. lingwistyka kognitywna, antropolingwistyka, psychologia poznawcza), w związku z czym konieczne jest stosowanie innych metod wyrazu w kontaktach interpersonalnych – przymuszanie głuchoniemych do opanowywania „języków mówionych” jest krzywdzącą dyskryminacją^[18].

W czasie pobytu w Londynie, Sicard, Massieu i Clerc – wówczas 28-letni główny asystent Sicarda – odbyli z Thomasem Gallaudetem liczne prywatne rozmowy, a następnie zaprosili go do swojego instytutu w Paryżu^[10][11].

Roch-Ambroise Sicard

Jean Massieu

Laurent Clerc^[16]

Francuscy pionierzy surdopedagogiki, doradcy Thomasa Gallaudeta w czasie jego podróży do Europy w 1815^[19] – Sicard i jego niesłyszący asystenci

Thomas Gallaudet wrócił do Hartford po 15 miesiącach, w 1816. Towarzyszył mu Laurent Clerc^[10], zatrudniony na stanowisko nauczyciela w planowanej lokalnej szkole dla głuchoniemych – pierwszej amerykańskiej szkole tego typu (w czasie podróży uczyli się wzajemnie swoich języków). W kwietniu 1817 w Hartford rozpoczął działalność Asylum for the Deaf and Dumb (Azyl dla głuchoniemych)^[20]. Pierwszą uczennicą była Alice. Po roku mury szkoły wypełniali uczniowie w wieku od 10 do 51 lat^[10][21][22].

Asylum for the Deaf and Dumb w Hartford^[21][22]

W następnych latach Thomas Gallaudet i Laurent Clerc wytrwale rozwijali specyficzne metody edukacji głuchoniemych oraz amerykańską odmianę francuskiego języka migowego (ASL – American Sign Language)^[23] i metodę kombinowaną, symultaniczną (zob. tłumaczenie ustne). Równocześnie zabiegali o społeczne poparcie dla swojej działalności. W czasie licznych spotkań, organizowanych w różnych miejscowościach, silne wrażenie na uczestnikach wywoływał Laurent Clerc – człowiek głuchoniemy, który imponował wykształceniem i inteligencją. Gallaudet i Clerc zyskali nie tylko poparcie dla ośrodka w Hartford, ale również wielu entuzjastycznych naśladowców – otwierano liczne podobne szkoły z internatami, w których rozwijały się społeczności niesłyszących. Następował szybki rozwój ich specyficznej kultury (zob. kultura Głuchych, historia)^[24]. Według Sacksa^[8]:

Atmosferę, panującą w Asylum for the Deaf and Dumb, przedstawił m.in. Edwin John Mann – głuchoniemy wychowanek ośrodka w Hartford – w popularnej książce The Deaf and Dumb (Głusi i niemi), wydanej w 1836. Współcześnie Oliver Sacks napisał m.in.^[24]:

W sierpniu 1821 Thomas Gallaudet poślubił jedną z wychowanek Asylum for the Deaf and Dumb, głuchoniemą Sophię Fowler. Mieli ośmioro dzieci. Najmłodszym z nich był Edward Gallaudet, późniejszy kontynuator dzieła ojca^[5].

Lata 1831–1851

Thomas Gallaudet pracował w Asylum for the Deaf and Dumb w Hartford do 1831. W kolejnych latach był duszpasterzem w miejscowym więzieniu oraz w ośrodku odosobnienia dla obłąkanych, poświęcał też dużo czasu swojej licznej rodzinie. Nadal popularyzował i wspierał działalność na rzecz edukacji niesłyszących^[5].

Zmarł z powodu powikłań po przebytej w dzieciństwie chorobie płuc^[5].

Znaczenie dla edukacji głuchoniemych

Szkoły, otwierane w różnych stanach USA dla niesłyszących dzieci, odnosiły spektakularne sukcesy^[19]. Coraz powszechniejsze było przekonanie, że konieczne jest umożliwienie głuchoniemym zdobywania również wyższych stopni wykształcenia. Pierwsza szkoła tego typu – Kendall School – powstała w 1857 z inicjatywy Amosa Kendalla, znanego adwokata, polityka, wydawcy, filantropa. A. Kendall przekazał na ten cel swój dom z ponad 8 tys. m² gruntu (Kendall Green) w Waszyngtonie. Pierwszym kuratorem został 20-letni Edward Miner Gallaudet, polecany przez Isaaca Lewisa Peeta. Matka młodego i nieżonatego kuratora, wdowa Sophia Fowler, została uznana za matronę szkoły. Edward Gallaudet kierował instytucją przez ok. 50 lat. Przyczynił się w wielkim stopniu do jej szybkiego rozwoju. W czerwcu 1864 Kongres Stanów Zjednoczonych nadał szkole Kendalla status Columbia Institution for the Education of the Deaf and Dumb and the Blind. W następnym roku zainaugurowano działalność National Deaf-Mute College, otwartego dla pięciu uczniów^[26][27][3]

Po 1880 Edward Gallaudet zdecydowanie sprzeciwiał się ustaleniom międzynarodowej konferencji w Mediolanie – uznaniu, że zalecana jest „ustna” metoda edukacji (korzystanie z języka migowego, w tym SignWriting, powinno być zabraniane). Wbrew zakazom zachował ten język w swojej szkole. Taka postawa miała fundamentalne znaczenie dla dalszego rozwoju edukacji niesłyszących^[28].

W 1893 szkołę nazwano Gallaudet College, dla uhonorowania wielebnego Thomasa Gallaudeta, a od 1986 działa jako Uniwersytet Gallaudeta^[26][27][3].

Na przełomie XX i XXI wieku uniwersytet ten pozostawał światowym centrum kultury Głuchych, jedyną uczelnią wyższą dla niesłyszących, kształcącą w zakresie nauk humanistycznych i artystycznych. Nauki ścisłe i techniczne głuchoniemi mogą studiować w wielu uczelniach na świecie – największą z nich jest Instytut Techniczny w Rochester^[29][30].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Oliver Sacks: Zobaczyć głos. Podróż do świata ciszy (Seeing Voices. A Journey into the World of the Deaf 1989). przeł. A.Małaczyński. Poznań: Zysk i S-ka, 1998. ISBN 978-83-7506-739-2.
• Henry Barnard: Tribute to Gallaudet. Hartford: Brockett & Hutchinson, 1852.

Linki zewnętrzne

• People – Thomas H. Gallaudet. [w:] About.com [on-line]. [dostęp 2014-10-10]. (ang.).
• History of British Sign Language > Early Deaf Education. ucl.ac.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-26)].; na www University College London; tekst z wersją migową
• Four famous teachers of the deaf; Finger spelling. Washington, D.C: Collection: gallaudetuniversity-deafrarematerials, 1800.
• Sophia Rosenfeld, A Revolution in Language : The Problem of Signs in Late Eighteenth-Century France. Stanford University Press, 1 sie 2003
• Deaf History - Thomas H. Gallaudet Stamp