Thripida

Thripida
Fallén, 1814
Okres istnienia: karbon–dziś PreЄ Є O S D C P T J K Pg N Q
Limothrips cerealium z rzędu wciornastków
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
(bez rangi)	Dicondylia
Podgromada	owady uskrzydlone
Infragromada	nowoskrzydłe
(bez rangi)	Paraneoptera
Nadrząd	Thripida

Thripida – nadrząd owadów z infragromady nowoskrzydłych.

Owady te charakteryzują się kłująco-ssącym, asymetrycznym aparatem gębowym, w którym prawa żuwaczka uległa redukcji, a lewa przekształceniu w sztylet. Funkcję przekłuwającą pełnią również przekształcone w sztylety żuwki wewnętrzne. Skrzydła wyposażone są w strzępiny z długich włosków. Przednia żyłka kubitalna w skrzydle przednim jest nierozgałęziona lub w ogóle niewyróżnialna. Stopy u owadów dorosłych wyposażone są w przylgi o formie wysuwalnych w przód pęcherzyków^[1].

Schematyczny przekrój poprzeczny przez narządy gębowe wciornastków. Czerwony: warga górna, zielony: żuwaczka, żółty: szczęki i głaszczki szczękowe, c: kanał pokarmowy, granatowy: podgębie, s: kanał ślinowy, jasnoniebieski: warga dolna i głaszczki wargowe.

Przedstawiciele nadrzędu znani są w zapisie kopalnym od karbonu. Stosowany przez Wiszniakową w 1981 i Żerihina w 2002 podział Thripida na wciornastki i Lophioneurida został zmodyfikowany w 2007 roku przez Nel, Azara i Nel na podstawie analiz kladystycznych i nowych odkryć^[2]. Według nowej klasyfikacji do Thripida zalicza się współczesne wciornastki oraz wymarłe Zoropsocidae (łączone z wciornastkami w Panthysanoptera), Lophioneurida i Westphalothripidesidae. Te ostatnie znane są tylko z pojedynczego odcisku skrzydła, stąd nie jest jasne czy przedstawiciele tej grupy również mieli aparat gębowy jak w opisie^[1][3].

Według hipotezy Grinfelda asymetryczny aparat kłująco-ssący mógł powstać jako adaptacja do wysysania ziaren pyłku, gdyż przebicie ich twardej ścianki wymaga dużej siły, którą łatwiej skumulować przy użyciu pojedynczego sztyletu^[4][1]. Taki sposób odżywiania wykorzystuje 6 z 9 współczesnych rodzin, a z permu znane są ślady podziurawionych zarodników roślin, które wiąże się z Thripida, gdyż żadna inna znana grupa zwierząt z tego okresu nie odżywiała się w ten sposób^[1]. Według hipotezy proponowanej w 1980 przez Mounda i współpracowników wciornastki były pierwotnie grzybożerne i miały słabo rozwinięty mechanizm ssący^[5][1]. Nie współgra jednak z nią fakt pojawienia się wciornastków w triasie, w czasie różnicowania się roślin szerokolistnych^[1].

Przypisy