Thurstan

Thurstan
Arcybiskup
Data i miejsce urodzenia

ok. 1070
Bessin

Data i miejsce śmierci

6 lutego 1140
Pontefract

Arcybiskup Yorku
Okres sprawowania

1119-1140

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Sakra biskupia

19 października 1119

Thurstan (ur. ok. 1070, zm. 6 lutego 1140) – arcybiskup Yorku. Był synem księdza. Zanim został wybrany arcybiskupem Yorku pozostał w służbie angielskich królów Wilhelma II Rudego i Henryka I Beauclerca. W 1114 został wybrany arcybiskupem, ale został konsekrowany dopiero pięć lat później. Przez ten okres walczył o prymat nad angielskim Kościołem z arcybiskupem Canterbury. Ostatecznie został konsekrowany przez papieża i powrócił do Anglii. Jako ustanowił dwa nowe biskupstwa na terenie swojej archidiecezji. Po śmierci Henryka I popierał jego siostrzeńca Stefana z Blois. Zasłużył się jako obrońca północnych terenów Anglii w czasie inwazji szkockiej. Dowodził wówczas wojskami angielskimi w tzw. „bitwie sztandarów”. Krótko przed śmiercią zrezygnował z godności arcybiskupa i przywdział mnisi habit.

Losy do nominacji na arcybiskupa Yorku

Thurstan był synem Angera (Augera, Ansgara), kanonika przy katedrze św. Pawła w Canterbury, posiadającego prebendę w Cantlers, i Popeliny[1]. Jego bratem był Audoen, późniejszy biskup Évreux[1][2][3][4].

Thurstan urodził się około 1070 w Bessin w Normandii. Kiedy przed 1104 jego ojciec otrzymał prebendę Cantlers od Maurycego, arcybiskupa Le Mans, cała rodzina przeniosła się do Anglii[5].

Pierwszym szczeblem w karierze Thurstana była prebenda w Consumpta w diecezji londyńskiej[6]. Był też urzędnikiem kolejnych angielskich królów – Wilhelma II Rudego i Henryka I Beauclerca[7]. W tym czasie odwiedził opactwo w Cluny, gdzie ślubował, że zostanie kiedyś mnichem[5]. W sierpniu 1114, dzięki poparciu Henryka I, został wybrany arcybiskupem Yorku[8]. W grudniu 1114 został diakonem, a 6 czerwca 1115 został wyświęcony na księdza[7] przez Ranulfa Flambarda, biskupa Durham[9].

Spór o konsekrację

Ralph d'Escures, arcybiskup Canterbury, nie zgodził się konsekrować Thurstana, dopóki ten nie uzna jego zwierzchności[10]. Był to element, toczącego się od 1070, sporu o to, czy arcybiskupstwo Yorku podlega Canterbury[11]. Thurstan odrzucił żądania metropolity Canterbury[10]. Jednocześnie zwrócił się z prośbą do Henryka I o zgodę na podróż do papieża Paschalisa II. Król odmówił, ale papież tak czy tak zajął stanowisko w sporze, opowiadając się po stronie Thurstana. W 1116 na synodzie w Salisbury Henryk I zobowiązał arcybiskupa-elekta do uznania zwierzchnictwa Canterbury. W odpowiedzi Thurstan zrezygnował z godności arcybiskupa[12]. Tymczasem do Anglii dotarły listy papieża Paschalisa II (m.in. do Ralpha d'Escures), w których papież stanowczo domagał się konsekracja Thurstana. W takiej sytuacji nad rezygnacją tego ostatniego z arcybiskupstwa Yorku przeszło się do porządku dziennego[3].

W ciągu trzech kolejnych lat nowi papieża, Galezy II i Kalikst II popierali stanowisko Thurstana. W efekcie, 19 października 1119 w Reims, arcybiskup Yorku został konsekrowany przez Kaliksta II[7][13]. Nastąpiło to mimo wcześniejszych zapewnień papieża, że nie uczyni tego bez zgody króla[13]. W odpowiedzi Henryk I nie zgodził się na powrót Thurstana do Anglii. W takiej sytuacji ten przez pewien czas pozostał na kontynencie, podróżując po Francji w otoczeniu papieża[10]. Odwiedził m.in. Adelę, hrabinę Blois i siostrę Henryka I. W tym czasie Kalikst II wydał dwie bulle: w pierwszej uwalniał ostatecznie York spod zwierzchnictwa Canterbury, w drugiej domagał się od Henryka zgody na powrót Thurstana do Yorku. W przeciwnym razie groził rzuceniem interdyktu na Anglię[13]. Wreszcie, dzięki namowom wpływowych przyjaciół Thurstana (m.in. Adeli), Henryk I zmienił zdanie, a nawet spotkał się z Thurstanem w Normandii[12]. W okresie Wielkanocy 1120 arcybiskup Yorku towarzyszył Adeli, która zdecydowała się porzucić świeckie życie i wstąpiła do klasztoru Marcigny[14]. Na początku 1121 wrócił do Anglii[12].

Arcybiskup

Jedną z przyczyn słabości archidiecezji Yorku był brak sufraganii[15]. Thurstan rozwiązał ten problem, reaktywując w 1125 biskupstwo w Galloway[5] albo w Whithorn[15]. Działał przypuszczalnie w porozumieniu z Fergusem z Galloway, władcą tych terenów. Pierwszym biskupem odrodzonej diecezji został Gille Aldan[5]. Działanie Thurstana spotkało się z gniewną reakcją Wimunda, biskupa Isles, któremu dotychczas podlegał obszar Galloway, lecz jego protesty nie przyniosły żadnych rezultatów. Liczba sufraganii świadczyła o prestiżu arcybiskupstwa[16]. W 1133 Thurstan uzyskał papieską zgodę na założenie kolejnej diecezji – tym razem w Carlisle. Na jej pierwszego biskupa konsekrował Ethelwolda[5].

Thurstan nie uznał zwierzchnictwa nowego arcybiskupa Canterbury, Williama de Corbeil. Nie wziął też udziału w jego konsekracji w lutym 1123. Obaj hierarchowie przedstawiali swoje pretensje papieżowi Honoriuszowi II. Ten w 1125 rozstrzygnął spór na rzecz Yorku[17]. Na decyzji papieża zaważył fakt, że dokumenty, mające popierać racje Canterbury, zaginęły[18].

Po śmierci Henryka I w 1135 opowiedział się za siostrzeńcem zmarłego, Stefanem z Blois[19]. W 1138 negocjował warunku rozejmu między Anglią a Szkocją, podpisanego w Roxburgh. 22 sierpnia tego roku dowodził angielskim wojskie w bitwie pod Northallerton[20][21] stoczonej ze Szkotami, którzy popierali pretensje Matyldy do angielskiego tronu[22].

21 stycznia 1140 Thurstan zrezygnował z godności arcybiskupa i wstąpił do klasztoru w Pontefract[7], gdzie zmarł kilkanaście dni później, 6 lutego[8]. Został pochowany w kościele w Pontefract[5].

Przypisy

  1. ↑ a b Keats-Rohan Domesday Descendants, s. 151.
  2. ↑ British History Online Prebendary of Cantlers dostęp 14 września 2007.
  3. ↑ a b Hollister, Henry I, s. 242–244.
  4. ↑ Spear, The Norman Empire and the Secular Clergy, "Journal of British Studies", s. 5.
  5. ↑ a b c d e f Burton "Thurstan (c.1070–1140)" Oxford Dictionary of National Biography Online Edition dostęp 11 listopada 2007.
  6. ↑ British History Online Prebendary of Consumpta dostęp 14 września 2007.
  7. ↑ a b c d British History Online Archbishops of York dostęp 14 września 2007
  8. ↑ a b Fryde Handbook of British Chronology, s. 281.
  9. ↑ Mason, Flambard, Ranulf (c.1060–1128), w: Oxford Dictionary of National Biography.
  10. ↑ a b c Bartlett England Under the Norman and Angevin Kings, s. 394.
  11. ↑ Barlow, English Church 1066–1154, s. 39–44.
  12. ↑ a b c Cantor Church, Kingship, and Lay Investiture, s. 305–309
  13. ↑ a b c Hollister Henry I, s. 269–273.
  14. ↑ LoPrete, Anglo-Norman Card of Adela of Blois, "Albion", s. 588.
  15. ↑ a b Rose, Cumbrian Society, "Studies in Church History", s. 124.
  16. ↑ Barlow, The English Church 1066–1154, s. 40–41.
  17. ↑ Duggan, From the Conquest to the Death of John, w: Lawrence The English Church & the Papacy in the Middle Ages, s. 98.
  18. ↑ Poole Domesday to Magna Carta, s. 184.
  19. ↑ Powell, The House of Lords, s. 64.
  20. ↑ Barlow, The Feudal Kingdom of England 1042–1216, s. 211
  21. ↑ Huscroft Ruling England 1042–1217, s. 73
  22. ↑ Davis, King Stephen, s. 36–37

Linki zewnętrzne