Tichon (Woinow)

Tichon, imię świeckie Timofiej Wasiljewicz Woinow (ur. 21 lutego 1655 w Niżnym Nowogrodzie, zm. 24 marca 1724) - rosyjski biskup prawosławny.

Życiorys

Życie mnisze

Był synem Wasilija Iwanowicza Woinowa i jego żony Fieodory, wywodził się z jednej z najzamożniejszych rodzin kupieckich w Niżnym Nowogrodzie i w całej Rosji. Ojca i matkę stracił w wieku czterech lat, gdy oboje padli ofiarą zarazy. Wychował się w domu ciotki, Natalii Samariny, od dzieciństwa był blisko związany z niżnonowogrodzką parafią św. Dymitra Sołuńskiego. W wieku siedemnastu lat, pragnąc uniknąć zaaranżowanego przez opiekunkę małżeństwa, udał się do monasteru św. Mikołaja pod Niżnym Nowogrodem, jednak po pół roku został zmuszony do powrotu do domu. W 1676 lub 1677, po śmierci ciotki, rozdał cały majątek niżnonowogrodzkim monasterom, parafiom oraz ubogim i został posłusznikiem w monasterze Zwiastowania w swoim rodzinnym mieście. Wieczyste śluby mnisze złożył 8 kwietnia 1677, przyjmując imię zakonne Tichon^[1].

W 1678 mnich Tichon udał się do Moskwy razem z mnichem Irynarchem, który miał w stolicy odebrać od patriarchy Joachima godność archimandryty. Joachim polecił młodemu duchownemu pozostać na swoim dworze. Tichon przyjął święcenia diakońskie 9 grudnia 1678 z rąk metropolity rostowskiego Jonasza. W 1679 Tichonowi powierzono opiekę nad patriarszą zakrystią, zaś w 1682 brał udział w koronacji carów Iwana i Piotra. Według zachowanego opisu ceremonii właśnie on prowadził władców do ołtarza, by przyjęli tam Komunię Świętą^[1]. Tichon zachował dotychczasowe obowiązki także po śmierci Joachima i wyborze nowego patriarchy Adriana. On wyświęcił go na hieromnicha 20 lutego 1692, a 3 kwietnia tego samego roku nadał mu godność archimandryty i mianował przełożonym Monasteru Nowospasskiego^[1].

Biskup

21 kwietnia 1695 archimandryta Tichon przyjął chirotonię biskupią i został metropolitą sarskim i podońskim (krutickim). W latach 1695-1697 hierarcha sfinansował wzniesienie i wyposażenie w Niżnym Nowogrodzie nowego soboru Zwiastowania, na miejscu cerkwi św. Dymitra Sołuńskiego, do której sam niegdyś uczęszczał^[1].

Metropolita kazański

W 1699 został metropolitą kazańskim i swijaskim. Do Kazania przybył w roku następnym, w styczniu tego roku był już w mieście^[1].

Tichon zapewniał listownie Piotra I o pełnym poparciu dla jego reform, także dotyczących Cerkwi, w rzeczywistości jednak odnosił się do polityki cara sceptycznie, nie popierając ingerencji w działalność Kościoła. W 1705 car czasowo odebrał metropolicie kazańskiemu jego dom w Moskwie dla umieszczenia w nim jeńców szwedzkich, a następnie na mieszkanie dla mnichów Sofroniusza i Joannicjusza (Lichudów) i ich uczniów ze Szkoły Słowiańsko-Grecko-Łacińskiej. Tichon bez powodzenia ubiegał się o zwrot budynku, który przekazano eparchii kazańskiej z powrotem dopiero w 1723. Trzy lata wcześniej metropolita wzniósł nową rezydencję w Petersburgu, zgodnie z poleceniem cara, by w nowej stolicy Rosji powstały takie siedziby wszystkich biskupów^[1]. Metropolita przez dłuższy czas godził się z konfiskatami majątku cerkiewnego dokonywanymi na polecenie cara, dopiero w 1721 polecił należącym do siebie chłopom powstrzymać się od wykonywania narzuconym im prac na rzecz państwa (następnie jednak odwołał te polecenia)^[1].

Jako pierwszy biskup od czasów metropolity Hermogena ożywił działalność misyjną wśród nierosyjskiej i nieprawosławnej ludności eparchii, kierując kazańskie duchowieństwo do wsi zamieszkiwanych przez Maryjczyków. W celach misyjnych w 1716 utworzył pod Czeboksarami monaster Spotkania Pańskiego. Zasugerował również zwalnianie nowo ochrzczonych z niektórych podatków oraz ze służby wojskowej na okres trzech lat. Działania takie zostały usankcjonowane w 1720 przez Senat, jednak ich praktycznie wykonywanie różniło się zależnie od postawy miejscowych urzędników. Według metropolity Sylwestra, następcy Tichona na katedrze kazańskiej, w czasie sprawowania przez niego urzędu ochrzczonych zostało 3200 osób^[1]. Tichon rozbudował również podmiejski dom biskupi na jeziorze Kabań^[1]. W dalszym ciągu wspierał monastery i cerkwie w swoim rodzinnym mieście, którym przekazywał dary pieniężne lub rzeczowe. Nie prowadził natomiast prawdopodobnie żadnej działalności przeciwko licznym na terenie eparchii kazańskiej staroobrzędowcom, co polecał mu Świątobliwy Synod Rządzący^[1].

Jako pierwszy wystąpił z inicjatywą założenia w Kazaniu szkoły duchownej. W 1707 zgromadził w Kazaniu 32 chłopców z rodzin pochodzenia nierosyjskiego, by przygotować ich do przyjęcia święceń kapłańskich. Dwuletni kurs ukończyło pięciu słuchaczy, których zapewne wysłano następnie do pracy duszpasterskiej w parafiach, dwadzieścia osób ukończyło jedynie kurs horologionu, zaś pięciu zmarło. W 1709 gubernator kazański Piotr Apraksin nakazał zamknąć szkołę, prawdopodobnie po to, by fundusze przeznaczane na jej utrzymanie mogły być skierowane na cele państwowe^[1]. Szkoła duchowna w Kazaniu powstała w 1723 na mocy postanowień Duchownego Reglamentu wydanego dwa lata wcześniej, nakazującego otwierać szkoły słowiańsko-łacińskie w każdej eparchii. Pierwszą siedzibą szkoły był dom biskupi w Kazaniu, a na pierwszy rok przyjęto 52 uczniów, z których jednak tylko dwóch ukończyło pełny kurs i zostało uznanych za zdatnych do kapłaństwa. Szkoła ostatecznie zaprzestała działalności po śmierci Tichona, do przyjazdu jego następcy do Kazania^[1].

W 1719 Tichon został fałszywie oskarżony o zdradę, zdołał jednak wytłumaczyć się przed carem Piotrem, którego w 1722 przyjmował w Kazaniu, a następnie towarzyszył w podróży do Bołgaru. Rok wcześniej metropolita prosił o prawo przejścia w stan spoczynku, jednak jego prośba nie spotkała się z żadną reakcją Synodu. Pozytywną odpowiedź otrzymał dopiero na drugą prośbę, z 1723, w której Tichon powoływał się na swój podeszły wiek i zły stan zdrowia. Zmarł rok później. Z powodu skomplikowanej procedury wydawania przez Synod zgody na pogrzeb biskupa, został pochowany dopiero pięć miesięcy później w soborze Zwiastowania w Kazaniu^[1].

Przypisy