Timothy Detudamo

Timothy Detudamo
Miejsce urodzenia

Uaboe

Data śmierci

11 kwietnia 1953

Przewodniczący Rady Wodzów
Okres

od 1931
do 18 grudnia 1951 (z przerwami od 30 czerwca 1943 – 31 stycznia 1946)

Poprzednik

Daimon

Przewodniczący Lokalnej Rady Samorządowej
Okres

od 18 grudnia 1951
do 11 kwietnia 1953

Następca

Raymond Gadabu

Timothy „Tim” Detudamo (ur. w 1870 lub 1871[1] w Uaboe, zm. 11 kwietnia 1953[2]) – polityk i lingwista nauruański, pastor.

Życiorys

Był synem jednego z wodzów plemiennych[3]. Wykształcony przez Londyńskie Towarzystwo Misyjne, w latach 1900–1906 wspólnie z Philipem Delaporte i Jacobem Aroi przetłumaczył na język nauruański Biblię[4]. Z Delaporte pracował nad stworzeniem słownika języka nauruańskiego[5][6]. Przez trzy lub cztery lata (1914-1917/1918) przebywał z Delaporte w USA, gdzie też się kształcił i pracował jako tłumacz[7][4]. Po powrocie na rodzinną wyspę próbował założyć sklep konkurencyjny wobec handlu europejskiego, został jednak na dwa lata osadzony w areszcie domowym[4]. Za rządów Daimona, był wiceprzewodniczącym Rady Wodzów Nauru[8]. Po jego śmierci w 1931 roku, został wybrany przewodniczącym tej instytucji. Stanowisko to zajmował do roku 1942[9]. Podczas okupacji japońskiej rządził jako „Gubernator Nauruańczyków” (od 1942 do 30 czerwca 1943). Pod koniec czerwca 1943 roku został deportowany na wyspy Chuuk przez okupantów japońskich (wraz z większością mieszkańców wyspy)[7]. W Mikronezji przebywał do 31 stycznia 1946 roku, kiedy to wraz z innymi Nauruańczykami został przetransportowany statkiem BPC „Trienza”[9][10][11]. Po pokonaniu państw osi ponownie został szefem Rady Wodzów[9]. W grudniu 1951 roku na Nauru weszły w życie reformy administracyjne, w wyniku których utworzono Lokalną Radę Samorządową Nauru (obecnie parlament). 15 grudnia 1951 roku odbyły się pierwsze wybory; Detudamo i Austin Bernicke zwyciężyli w dwumandatowym okręgu Ubenide[10]. Trzy dni później, podczas pierwszego spotkania rady wyspy, Detudamo został wybrany jej przewodniczącym[9]. Funkcję tę pełnił do śmierci; jego następcą został Raymond Gadabu[9].

W czasie swych rządów próbował zreformować język ojczysty wyspiarzy; sam mówił w pięciu językach (niemiecki, angielski, gilbertański, marszalski i nauruański)[12]. W 1938 spisał i przetłumaczył na język angielski nauruańskie opowieści i legendy[13]. Uważa się go, obok Hammera DeRoburta, za „ojca narodu i państwa nauruańskiego”[14].

Jego synem był Buraro Detudamo[15]. Był dziadkiem członka parlamentu i byłego prezydenta – Lagumota Harrisa[16].

Przypisy

  1. ↑ Karl Rössel: „Unsere Opfer zählen nicht”: Die Dritte Welt im Zweiten Weltkrieg. Assoziation A, 2005, s. 387. ISBN 978-3-935936-26-2. [dostęp 2013-07-30].
  2. ↑ Australia. Dept. of External Territories: Report to the General Assembly of the United Nations on the Administration of the Territory of Nauru. 1955, s. 15. [dostęp 2013-05-29]. (ang.).
  3. ↑ Donald H. Rubinstein: Pacific history: papers from the 8th Pacific History Association Conference. University of Guam Press & Micronesian Area Research Center, 1992, s. 273. ISBN 978-1-878453-14-3. [dostęp 2013-07-05]. (ang.).
  4. ↑ a b c Nauru. [w:] Pacific Island History Poster Profiles [on-line]. Queensland University of Technology. s. 16. (ang.).
  5. ↑ The Missionary Herald at Home and Abroad. T. 114. 1918, s. 251. [dostęp 2013-07-05]. (ang.).
  6. ↑ Mikael Parkvall: Limits of Language: Almost Everything You Didn’t Know You Didn’t Know about Language and Languages. Battlebridge Publications, 2006, s. 291. ISBN 978-1-903292-04-4. [dostęp 2013-07-05]. (ang.).
  7. ↑ a b John Garrett: Where Nets Were Cast: Christianity in Oceania Since World War II. editorips@usp.ac.fj, 1997, s. 122–124. ISBN 978-982-02-0121-7. [dostęp 2013-07-05]. (ang.).
  8. ↑ Affaire de Certaines Terres À Phosphates À Nauru (Nauru C. Australie). United Nations Publications, 2003, s. 171. ISBN 978-92-1-070937-8. [dostęp 2013-07-07]. (ang.).
  9. ↑ a b c d e Nauru. worldstatesmen.org. [dostęp 2013-06-05]. (ang.).
  10. ↑ a b Nancy Viviani: Nauru, phosphate and political progress. University of Hawaii Press, 1970, s. 93–96, 105. [dostęp 2013-07-05]. (ang.).
  11. ↑ Nauru – History. www.nationsencyclopedia.com. [dostęp 2013-07-05]. (ang.).
  12. ↑ Alois Kayser, Karl Heinz M. Rensch: A Nauruan grammar. Embassy of the Federal Republic of Germany, 1993, s. 5. [dostęp 2013-07-05]. (ang.).
  13. ↑ Legends, traditions and tales of Nauru. A transcript of a series of lectures delivered by native teachers. WorldCat. (ang.).
  14. ↑ James Stuart Olson, Robert Shadle: Historical Dictionary of European Imperialism. Greenwood Publishing Group, 1991, s. 424. ISBN 978-0-313-26257-9. [dostęp 2013-07-05]. (ang.).
  15. ↑ Index De-Dh. rulers.org. [dostęp 2013-07-05]. (ang.).
  16. ↑ Index Ha. rulers.org. [dostęp 2013-07-05]. (ang.).