To ostatnia niedziela

To ostatnia niedziela, znana też pod błędnym tytułem Ta ostatnia niedziela (ros. Утомлённое солнце – dosł. „zmęczone słońce”) – tango, powstałe w 1935 roku, znany polski szlagier sprzed II wojny światowej. Muzykę skomponował Jerzy Petersburski, zaś słowa napisał Zenon Friedwald^[1].

Najpopularniejszym wykonawcą tego utworu jest Mieczysław Fogg. Ze względu na ponury tekst tango To ostatnia niedziela zyskało miano tanga samobójców.

W kulturze

Wykonania różnych piosenkarzy

• Istnieje wersja po hebrajsku o tytule „Ostatni szabas”. Utwór w tej wersji wykonywany był przed II wojną światową przez Adama Astona^[2].
• Tango To ostatnia niedziela jest bardzo popularne w Rosji. W języku rosyjskim istnieją trzy różne teksty na tę melodię. Pierwszy z nich, napisany w 1937 roku przez Pinchusa-Josifa Izrailiewicza zwanego Alwek, nosi tytuł Utamlionnoje sołnce (ros. Утомлённое солнце, pol. Zmęczone słońce).
• Motyw tanga Petersburskiego wykorzystał Gidon Kremer w utworze El Sol Sueno (Hommage a Astor Piazzolla).
• Na płycie solowej Sophie Solomon Poison Sweet Madeira melodia figuruje pod tytułem Burnt by the Sun (por. oryginalny tytuł filmu Michałkowa), a wykonuje ją Richard Hawley.
• W latach 70. swoją wersję tej piosenki nagrał Jerzy Połomski na albumie Kiedy znów zakwitną białe bzy.
• W latach 80. swoją wersję tej piosenki nagrał też Piotr Fronczewski.
• Współczesne wykonania tego utworu: zespół Dance Express, zespół Memo, zespół Cinq G, Cała Góra Barwinków.
• Rosyjski wykonawca muzyki elektroniczej i dub – Omfo – dokonał własnej interpretacji piosenki, wykorzystując przekład na język rosyjski.
• Utwór w aranżacji i wykonaniu zespołu Old Metropolitan Band śpiewa Andrzej Jakóbiec.
• Utwór w aranżacji Zbigniewa Namysłowskiego śpiewa Maciej Silski z towarzyszeniem „Big Bandu Zbigniewa Namysłowskiego”.
• Motyw wykorzystano w utworze „Beautiful You” francuskiej grupy Bumcello, płyta „Nude for love” (2002).
• Utwór wykorzystano na stronie klubo-restauracji ‘White’ w Bejrucie.
• Swoją wersję utworu zatytułowaną „Müde Sonne” wykonała formacja Quadro Nuevo z Niemiec. Piosenka znalazła się na albumie Tango Bittersweet z 2006 roku.
• Swoją wersję utworu nagrał też amerykański zespół La Mar Enfortuna, specjalnie dla 18. Festiwalu Kultury Żydowskiej w Krakowie (2008); znalazła się ona na płycie, dołączonej do krakowskiego wydania „Gazety Wyborczej” w dniu 5 lipca 2008 roku^[3].
• W roku 2003 Kora Jackowska nagrała swoją wersję tej piosenki.
• Marta Górnicka w spektaklu Piazzolla (Teatr Ateneum w Warszawie).
• 2006 – linia melodyczna wykorzystana przez Ligalize (Лигалайз) w utworze Pierwyj atrjad (ros. Первый отряд) z płyty XL.
• Maria Sadowska zaśpiewała wersję obecną na płycie Cafe Fogg w 2008 roku.
• Motyw Utamlionnoje sołnce zaśpiewała Alina Orlova w utworze pod tym samym tytułem na płycie „Laukinis Šuo Dingo” wydanej w 2008 roku.
• Magda Navarrete śpiewa El ultimo domingo w wersji hiszpańskojęzycznej na płycie „Chilli” wydanej w 2009 roku
• Yasmin Levy wykonała utwór w języku hiszpańskim El ultimo domingo podczas koncertu we Wrocławiu w 2022 r.
• Marek Dyjak zaśpiewał wersję wydaną w 2011 roku na jego płycie pt. „Moje Fado”.
• Piosenkę podczas Koncertu dla Niepodległej 10 listopada 2018 na Stadionie Narodowym w Warszawie dla 37000-nej publiczności wykonał Andrzej Lampert^[4].

W filmie

Filmy polskie

• 1958 – wersja na akordeon w wykonaniu Romana Kłosowskiego stała się środkiem wyrazu, podkreślającym beznadziejność losów bohaterów filmu Baza ludzi umarłych Czesława Petelskiego (1958), zrealizowanego na podstawie opowiadania i przy współpracy Marka Hłaski.
• 1975 – tango wykonane w jednej z ostatnich scen siódmego odcinka serialu Polskie drogi (7: „Lekcja poloneza”) w reżyserii Janusza Morgensterna.
• 1985 – Kronika wypadków miłosnych Andrzeja Wajdy.
• 1988 – polsko-radziecko-niemiecki film Przeprawa^[5].
• 1994 – w filmie Trzy kolory. Biały Krzysztofa Kieślowskiego melodię piosenki gra na grzebieniu Zbigniew Zamachowski.
• 1999 – Chłopaki nie płaczą
• 2021 – Polański, Horowitz. Hometown

Filmy rosyjskie

• 1987 – jedna z trzech rosyjskich wersji tanga pojawia się w tle ścieżki dźwiękowej Syberiady Andrieja Konczałowskiego.
• 1987 – rosyjska wersja tanga otwiera pierwsze sceny w filmie Jutro była wojna (reż. Y. Kara), a także stanowi tło napisów końcowych.
• 1994 – rosyjską wersję piosenki do tekstu Alweka, zatytułowaną Utamlionnoje sołnce, wykorzystał również przyrodni brat Andrieja Konczałowskiego, Nikita Michałkow, jako motyw przewodni w filmie Spaleni słońcem. Także oryginalny tytuł filmu, Utamljonnyje sołncem (ros. Утомлённые солнцем, „spaleni słońcem”), nawiązuje do rosyjskiego tytułu tego tanga.
• 2003 – utwór nuci jedna z bohaterek trzeciego odcinka rosyjskiego serialu Ostatni pociąg pancerny.
• animacja Bajka bajek rosyjskiego twórcy Jurija Norszteina.
• animacji produkcji rosyjskiej pt. First-Squad.
• 2015 – film Tak tu cicho o zmierzchu (A zori zdies tichie) wykonany w wersji rosyjskiej

Inne

• 1993 – utwór śpiewa Jacek Wójcicki w filmie Lista Schindlera.
• 2011 – film biograficzny Rasputin (film 2011), koprodukcja francusko–rosyjska z Gerardem Depardieu w roli tytułowej.

Zobacz też

• Gloomy Sunday

Przypisy