Tola Mankiewiczówna

Tola Mankiewiczówna
Ilustracja
Tola Mankiewiczówna w filmie Pani minister tańczy (1937)
Imię i nazwisko

Teodora Oleksa

Data i miejsce urodzenia

7 maja 1900
Bronowo k. Łomży

Data i miejsce śmierci

27 października 1985
Warszawa

Zawód

aktorka, śpiewaczka, urzędniczka

Współmałżonek

Tadeusz Raabe

Lata aktywności

1921–1975

Grób Toli Mankiewiczówny-Raabe na warszawskim Cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym

Tola Mankiewiczówna, właściwie Teodora Raabe z domu Oleksa (ur. 7 maja 1900 w Bronowie koło Łomży, zm. 27 października 1985 w Warszawie) – polska aktorka, piosenkarka oraz śpiewaczka operowa (sopran liryczny) i operetkowa. Jedna z najpopularniejszych aktorek i piosenkarek dwudziestolecia międzywojennego.

Życiorys

Była córką Józefa i Aleksandry, z domu Mankiewicz. Początkowo studiowała grę na fortepianie w Konserwatorium Warszawskim oraz pobierała prywatne lekcje śpiewu. Jako aktorka debiutowała w 1921 na deskach Opery Krakowskiej rolą w Hrabinie Stanisława Moniuszki. Do 1924 była związana z Operą Warszawską, po czym przez kolejne cztery lata pobierała studia wokalne w Mediolanie. Po powrocie do Polski kontynuowała naukę śpiewu u Janiny Korolewicz-Waydowej oraz u Zofii Kryńskiej. W latach 1922–1931 była związana z Operą Warszawską, jako solistka śpiewając partie sopranowo–liryczne (Carmen, Goplana, Jaś i Małgosia, Hrabina, Faust).

Jednocześnie występowała także w operetkowym Teatrze Nowości, w popularnej sztuce Czar walca oraz w Operze Poznańskiej.

Po odejściu z opery, od 1931 karierę wokalną kontynuowała w czołowych warszawskich teatrzykach i rewiach dwudziestolecia międzywojennego takich jak: „Cyganeria”, „Cyrulik Warszawski”, „Czarny Kot”, „Hollywood”, „Morskie Oko”, „Stara Banda”, „Rex”, „Wielka Operetka”, „Wielka Rewia”.

Nagrywała płyty dla takich wytwórni jak: Columbia, Syrena i Esta. W czasie wojny nagrania te zaginęły i Mankiewiczówna nigdy ich nie odzyskała.

Tworzyła wraz z Aleksandrem Żabczyńskim niezwykle popularną w dwudziestoleciu międzywojennym parę sceniczną, wystąpiła w czołowych przedwojennych filmowych produkcjach muzycznych: 10% dla mnie (1933), Pani minister tańczy (1937), Co mój mąż robi w nocy (1934), Manewry miłosne (1935).

Z sukcesem koncertowała tuż przed wojną w Niemczech w Berlinie i Hamburgu.

Po wybuchu II wojny światowej, trafiła do Białegostoku, gdzie występowała jako śpiewaczka estradowa i aktorka tamtejszego Teatru Polskiego. Do Warszawy, wróciła w 1942. Podczas okupacji w latach 1941–1944 pracowała i występowała w warszawskich kawiarniach: U aktorek, U znachora, Mon Cafe, Albatros, Ziemiańska.

Po zakończeniu wojny występowała w pierwszym powojennym kabarecie „Kukułka”, a także dużo koncertowała i dawała wiele recitali. Współpracowała też ze stołecznymi teatrami i Operetką Warszawską, ale nigdy już nie odzyskała przedwojennej popularności. W latach 1951–1955 była aktorką Teatru Nowego. Często występowała na balach sylwestrowych w klubie sportowym Huragan w Wołominie, gdzie mieszkała jej siostra.

Życie prywatne

Jej mężem od 1935 roku był Tadeusz Raabe (1896-1975), adwokat z bogatej rodziny przemysłowców z Białej Podlaskiej, który dla niej przyjął chrzest w kościele ewangelicko-reformowanym.[1] Nie mieli dzieci. Po jego śmierci w 1975 roku, Mankiewiczówna zakończyła karierę sceniczną i pracowała jako urzędniczka. W roku 1978 w imieniu męża ofiarowała Muzeum na Wawelu m.in. kolekcję holenderskich fajansów z Delftu[2][3].

Spoczywa wraz z mężem na warszawskim Cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym (W/3/24).

Najpopularniejsze przeboje

  • Jesienne róże
  • Odrobinę szczęścia w miłości (sł. Emanuel Szlechter)
  • Już nie mogę dłużej kryć (sł. Jerzy Jurandot, muz. Henryk Wars, z filmu Pani minister tańczy, 1937 wykonanie z Aleksandrem Żabczyńskim)
  • Reformy pani minister (sł. Jerzy Jurandot, muz. Henryk Wars, z filmu Pani minister tańczy, 1937)
  • Tak cudnie mi (sł. Jerzy Jurandot, muz. Henryk Wars, z filmu Pani minister tańczy, 1937, wykonanie z Aleksandrem Żabczyńskim

Spektakle teatralne (wybór)

  • 1931 – Czar walca, Teatr Nowości
  • 1931 – Orfeusz w piekle, Teatr Nowości
  • 1932 – Listek figowy, „Morskie Oko”
  • 1932 – Przebój Warszawy, „Morskie Oko”
  • 1933 – Boccaccio, „Morskie Oko”
  • 1933 – Bal w Savoy’u, „Wielka Operetka”
  • 1933 – Pod białym koniem, „Wielka Operetka”
  • 1933 – Tańce, hulanki swawole, „Wielka Rewia”
  • 1934 – Dawne, dobre czasy, „Wielka Operetka”
  • 1935 – Wesoła jesień
  • 1935 – Gwiazdy areny, „Wielka Rewia”
  • 1936 – Całus i nic więcej, „Wielka Rewia”
  • 1937 – Podróż poślubna, „Wielka Rewia”

Filmografia

Przypisy

  1. ↑ https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/20238/redzik_red_slownik_biograficzny_adwokatow_polskich.pdf?sequence=1&isAllowed=y
  2. ↑ Wielcy ofiarodawcy wawelscy.
  3. ↑ Wawel – Zbiory muzealne – Ceramika.

Bibliografia

  • Ryszard Wolański: Tola Mankiewiczówna. „Jak za dawnych lat”. Poznań: Dom Wydawniczy „Rebis”, 2013. ISBN 978-83-7510-988-7.
  • Ludwik Sempoliński: Wielcy artyści małych scen. Warszawa: Czytelnik, 1977.
  • Tomasz Lerski: Syrena Record. Pierwsza polska wytwórnia fonograficzna = Poland’s first recording company: 1904-1939. New York, Warszawa: Karin, 2004. ISBN 83-917189-0-5.
  • Zbigniew Adrjański: Kalejdoskop estradowy. Leksykon polskiej rozrywki 1944-1989 : artyści, twórcy, osobistości. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2002. ISBN 83-11-09191-9.
  • Dariusz Michalski: Powróćmy jak za dawnych lat... Historia polskiej piosenki rozrywkowej - lata 1900-1939. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 2007, s. 463-483. ISBN 978-83-244-0034-8.
  • Borniński Maciej: Po prostu Tola. FILM 1986 r., nr 12, s. 18-19.
  • Hendrykowska Małgorzata: Tola Mankiewiczówna. FILM 1996 r., nr 02, s. 105.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Tola Mankiewiczówna.JPG
Aktorka Tola Mankiewiczówna w scenie z filmu Pani minister tańczy (1937).
Tola Mankiewiczowna grave.JPG
Autor: Cezary p, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Toli Mankiewiczówny-Raabe na warszawskim Cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym