Tomaszówka (obwód kijowski)

Tomaszówka
Ilustracja
Dwór Chojeckich w Tomaszówce
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo Ukraina
Obwód kijowski
Rejonfastowski
Powierzchnia2,04 km²
Wysokość145 m n.p.m.
Populacja 
• liczba ludności
• gęstość

455
223,04 os./km²
Nr kierunkowy+380 4565
Kod pocztowy08513
Położenie na mapie Kijowa i obwodu kijowskiego
Mapa konturowa Kijowa i obwodu kijowskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Tomaszówka”
Położenie na mapie Ukrainy
Ziemia50°11′23″N 29°48′58″E/50,189722 29,816111
Portal Ukraina

Tomaszówka (ukr. Томашівка, Tomasziwka) – wieś w rejonie fastowskim obwodu kijowskiego nad rzeką Irpień, centrum administracyjne tomaszowskiej silskiej rady (Томашівська сільська рада).

Legendarne początki

Nazwa wsi pochodzi jakoby od imienia przywódcy oddziału chłopskich powstańców (kozaków, hajdamaków) – niejakiego Tomasza, który poległ w tej okolicy, walcząc ze szlachtą. Towarzysze Tomasza usypali kurhan nad jego grobem, a w pobliżu zbudowali trzy chaty, które stały się zalążkiem późniejszej wsi[1][2][3].

Historia

Teren późniejszej wsi Tomaszówka w latach 80. XVI w. należał do dóbr kijowskiej Ławry Pieczerskiej. Po unii brzeskiej majątek ten przeszedł w ręce unickich metropolitów kijowskich (Rahoza, Pociej, Rutski, Korsak, Sielawa). Pierwsza pisemna wzmianka o wsi pochodzi z 1676 r.[4] Na początku XVIII w. znalazła się na obszarze ogarniętym przez powstanie Semen Palija na Ukrainie Prawobrzeżnej[1][2][3]. W 1714 r. Tomaszówka powróciła do metropolitów unickich. Tomaszówka przynależała do województwa kijowskiego Korony Królestwa Polskiego i według wojewódzkiej taryfy podatku podymnego w 1754 we wsi znajdowało się 20 domów[5]. Wieś została zajęta przez Rosję w 1793 w II rozbiorze Polski, i w 1795 r. została przejęta na własność rosyjskiego skarbu państwa. Katarzyna II podarowała wieś kniaziowi Grigorijowi Aleksiejewiczowi Dołgorukowi, który w 1810 r. sprzedał Tomaszówkę polskiemu szlachcicowi Janowi Nepomucenowi Chojeckiemu herbu Lubicz. Chojeccy władali Tomaszówką przez ponad 100 kolejnych lat.

Dwór

Dwór Chojeckich na przedwojennym zdjęciu

W 1903 r. Zygmunt Chojecki po pożarze obszernego dworu wybudował tu nową murowaną piętrową rezydencję, opisaną przez Antoniego Urbańskiego[6]. Architektem, który zaprojektował budowlę, był Walerian Kulikowski z Wilna. Rezydencja, jako piętrowa, została wybudowana w stylu eklektycznym z dekorowanymi wieżyczkami i bogato zdobioną fasadą, miała od podjazdu górne balkony i narożną wieżę. W dworze znajdowała się kaplica oraz kolekcja polskiej literatury i malarstwa portretowego oraz historycznego (m.in. obrazy Gersona - Poseł Wilczek prosi Jana III o pomoc dla oblężonego Wiednia, Lessera - Wjazd Jagiełły na zamek Wawelski i LöffleraPo napadzie Tatarów). Pałac ocalał do dzisiejszych czasów. Po przejęciu pałacu w okresie radzieckim ulokowano w nim szkołę. W 2000 roku został przejęty przez zakonników prawosławnych klasztoru moskiewskiego patriarchatu. Od XIX w. w Tomaszówce mieszkało ok. 800 mieszkańców, znajdowała się tu stacja pocztowa, stacja kolejowa, młyn oraz niewielka szkoła. Miejscowość znajdowała się na terenie powiatu (ujezdu) skwirski i należała do rzymskokatolickiej parafii Dziadowszczyzna (Dydowszczyzna, Didowszczyzna), dekanatu skwirskiego. Ludność prawosławna również korzystała z dwóch cerkwi w Dziadowszczyźnie. Po Chojeckich Tomaszówka należała do Zygmunta Straszyńskiego herbu Lubicz (ur. w 1871). W czasach radzieckich rezydencja pełniła funkcję budynku szkolnego. W dawnej siedzibie Chojeckich mieści się obecnie męski monastyr Złożenia Szat Przenajświętszej Bogurodzicy (Свято-Богородичный Ризоположенский мужской монастырь), znajdujący się w jurysdykcji Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego. Skit został założony w 2000 r. Klasztor pełni ponadto rolę ośrodka wypoczynkowego dla duchowieństwa oraz atrakcji turystycznej (park, ferma strusi)[7][8].

Przypisy

  1. a b Усадьба Хоецких. Достопримечательность. Томашовка (ros.). Веломаршруты (velorout), 2013-05-03. [dostęp 2013-07-16].
  2. a b Петро Власенко: Томашовка, Киевская область (Tomashivka, ТОМАШІВКА, Київська обл.) (ros.). ua.vlasenko.net, 2013-05-03. - fotokopia strony z opracowania historii wsi
  3. a b Село Томашівка (ros.). Мій дім, моя хатина, моя хата, 2013-05-03. [dostęp 2013-07-16].
  4. Роман Маленков: Томашовка (ros.). Украина Инкогнита.
  5. Київське воєводство XVIII століття (ukr.). Ridni.org. [dostęp 2020-09-20].
  6. A. Urbański, Memento kresowe, Warszawa 1929, s. 73-76.
  7. Томашовка. Киевская область (ros.). lyasha.livejournal.com, 2006-06-06. [dostęp 2013-07-16].
  8. Анна Лукинская: Чайковский у нас чай пил (ros.). Подорож Україною. [dostęp 2013-07-16].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Kyiv oblast location map.svg
Autor: RosssW, Licencja: CC BY-SA 4.0
Districts of the Kiev region, from July 17, 2020
Tomaszowka.jpg
Autor: Nieznani, przed 1929, Licencja: CC0
Tomaszówka - dwór Chojeckich
Tomashov f prapor.gif
прапор с. Томашівка (Фастівський район)
Tomashov f gerb.gif
герб с. Томашівка (Фастівський район)
Flag of Kyiv Oblast.svg
Flag of Kyiv Oblast, Ukraine