Tomasz Łubieński (literat)

Tomasz Łubieński
Ilustracja
Tomasz Łubieński
w redakcji „Nowych Książek”
Warszawa, 29 października 2009
Data i miejsce urodzenia18 kwietnia 1938
Warszawa
NarodowośćPolska
Dziedzina sztukiliteratura
Ważne dzieła
  • Bić się czy nie bić
  • Bohaterowie naszych czasów
  • Norwid wraca do Paryża
  • M jak Mickiewicz
  • Ani triumf ani zgon. Szkice o Powstaniu Warszawskim
  • 1939. Zaczęło się we wrześniu
Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski

Tomasz Konstanty Łubieński, ps. Borygo Jańczak, KT, Stanisław Jańczak, T.F., TK (ur. 18 kwietnia 1938 w Warszawie) – polski prozaik, dramaturg, eseista i tłumacz literatury pięknej, redaktor naczelny miesięcznika „Nowe Książki”, taternik i alpinista.

Życiorys

Syn Konstantego Łubieńskiego (1910–1977) i Marii z domu Bogatyńskiej (1910–2001). Podczas II wojny światowej przebywał wraz z rodziną pod Dębicą. Ukończył Liceum Ogólnokształcące Towarzystwa Przyjaciół Dzieci nr 1 im. Bolesława Limanowskiego w Warszawie.

Debiutował w 1955 poezją w „Dziś i Jutro”. Studiował następnie historię i filologię polską (dyplom w 1960) na Uniwersytecie Warszawskim. W czasie studiów publikował w „Twórczości” (1958–1961) i „Współczesności” (1959 i w latach 1962–1965). W 1961 mieszkał przez rok we Francji. Po powrocie do Polski publikował na łamach miesięcznika „Polska” (do 1971). Od 1971 do 1981 pracował w tygodniku „Kultura”. Od 1979 publikował w czasopiśmie „Res Publica” (którego był współzałożycielem), wychodzącym najpierw poza cenzurą w II obiegu wydawniczym (1979–1981), a po przerwie od 1987 oficjalnie. W latach 80. XX w. publikował także w czasopismach emigracyjnych „Aneks” i „Zeszyty Literackie”. 23 sierpnia 1980 roku dołączył do apelu 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami[1]. Od 1989 do 1992 był członkiem redakcji „Tygodnika Solidarność” oraz działaczem „Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”. W sezonie 1995/1996 był konsultantem literackim warszawskiego „Teatru na Woli”. Od 1996 pracuje w zespole redakcyjnym miesięcznika „Teatr”. W latach 1998–2019 był redaktorem naczelnym „Nowych Książek[2].

Od 2001 wraz z Kazimierą Szczuką i Witoldem Beresiem, a następnie z Kingą Dunin i Pawłem Duninem-Wąsowiczem prowadził w Programie Pierwszym Telewizji Polskiej magazyn kulturalny „Dobre książki”.

Został członkiem jury Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego[3].

Członek Związku Literatów Polskich (1972–1983), Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (od 1989, współzałożyciel Stowarzyszenia i Prezes Oddziału Warszawskiego w latach 1989–1996), Polskiego PEN Clubu (od 1979).

Odznaczenia i nagrody

W 2005 otrzymał nagrodę literacką im. Władysława Reymonta[4].

W 2006 prezydent Lech Kaczyński odznaczył go Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[5].

W 2016 nie przyjął nadanego mu przez ministra Piotra Glińskiego Srebrnego Medalu Zasłużony Kulturze Gloria Artis[6] (zob. Osoby, które odmówiły przyjęcia lub zwróciły ordery i odznaczenia w III Rzeczypospolitej.

Taternictwo i alpinizm

Taternictwo uprawiał najbardziej aktywnie w latach 1955–1961, zarówno w lecie jak i w zimie, członkiem Klubu Wysokogórskiego został w 1957. W lecie 1958 wspinał się w Kaukazie, w 1961 w Alpach Delfinatu[7]. Jego niektóre drobniejsze utwory nawiązują do taternictwa i wspinaczki (np. Ćwiczenia, 1962, zob. listę twórczości). Pisywał też recenzje i wspomnienia o taternikach, np. o zmarłym w 1962 r. Janie Długoszu[8].

Życie prywatne

Ma dwóch synów: Macieja (dziennikarza) i Stanisława (publicystę)[9].

Twórczość

Proza, opowiadania, eseistyka, poezja

  • Ćwiczenia (1962)
  • Bić się czy nie bić? (1976, 1978, 1980, 1989, 1997)
  • Pod skórą (1980)
  • Czerwonobiały (o Ludwiku Mierosławskim; 1983)
  • Pisane przedwczoraj (1983)
  • Bohaterowie naszych czasów (1986)
  • Norwid wraca do Paryża (1989, 1993)
  • Porachunki sumienia (1994)
  • Nieobecni mają rację (1996)
  • M jak Mickiewicz (1999, 2003, 2005)
  • Ani tryumf, ani zgon (2004, 2009)
  • Wszystko w rodzinie (2004)
  • 1939. Zaczęło się we wrześniu (2009)
  • Turnus (2012)
  • Molier nasz współczesny (2014)

Sztuki teatralne

  • Gra (1959)
  • Zegary (1968)
  • Koczowisko (1974)
  • Ćwiczenia z aniołem (1976)
  • Przez śnieg? (1981)
  • Śmierć Komandora (1983)
  • Trzeci oddech (1991)
  • Strefa nadgraniczna (1992)
  • Śniadanie do łóżka (1994)
  • Wzgórze (1996)

Inne

  • Leningrad (przewodnik; wespół z Dolores Łubieńską; 1968)
  • Skarbuś (słuchowisko teatralne; 1985)

Przypisy

  1. Apel (dokument KSS KOR, Archiwum Opozycji IV/04.05.43 [b.n.s])
  2. Pożegnanie Tomasza Łubieńskiego z redakcją „Nowych Książek”, instytutksiazki.pl, 2 stycznia 2019 [dostęp 2020-11-20].
  3. Nagroda Historyczna Moczarskiego 2017. Dziesięć nominowanych książek. wyborcza.pl, 13 października 2017. [dostęp 2017-10-15].
  4. Związek Rzemiosła Polskiego: Laureaci Nagrody Literackiej im. Władysława Reymonta w latach 1994 – 2009. [dostęp 2014-09-12].
  5. M.P. z 2006 r. nr 62, poz. 647
  6. Pisarze uhonorowani „Glorią Artis” – siedmioro nie odebrało medali, www.rp.pl [dostęp 2016-02-19] [zarchiwizowane z adresu 2016-02-24].
  7. Wielka encyklopedia tatrzańska Zofii i Witolda Paryskich, wersja internetowa – www.z-ne.pl, hasło „Tomasz Łubieński”. [dostęp 2017-10-23].
  8. Taki był Długosz. Taternik nr 3/1967, s. 123-124, w 20-stronicowym bloku poświęconym Janowi Długoszowi; wersja internetowa (pdf), [dostęp 2017-10-23]
  9. Genealogia Grocholski. [dostęp 2017-10-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-02)].

Media użyte na tej stronie

Tomasz Lubienski Warsaw Poland October29 2009 Fot Mariusz Kubik 03.jpg
Autor: Mariusz Kubik, Licencja: CC BY 3.0
Tomasz Łubieński (b. April 18, 1938 in Warsaw, Poland) - Polish writer, essayist and publicist. He lives in Warsaw, Poland