Tomasz Całuń

Tomasz Całuń

Data i miejsce urodzenia	18 września 1890 Sielec
Data i miejsce śmierci	10 lutego 1936 Wąbrzeźno
Prezydent Radomia
Okres	od 1921 do 1926
Przynależność polityczna	Polska Partia Socjalistyczna
Poprzednik	Mieczysław Bilek
Następca	Józef Grzecznarowski
Odznaczenia

Tomasz Wilhelm Całuń, ps. Kostek (ur. 18 września 1890 w Sielcu, zm. 10 lutego 1936 w Wąbrzeźnie) – polski działacz socjalistyczny, polityk samorządowy, prezydent Radomia w latach 1921–1926 oraz Brześcia nad Bugiem od 1927 do 1932.

Życiorys

Urodził się w rodzinie robotniczej. W 1904 rozpoczął praktykę w księgarni „Wiedza” w Sosnowcu. Od stycznia 1906 pracował jako uczeń w warsztatach mechanicznych huty „Katarzyna” (obecnie im. Buczka). Z działalnością PPS zetknął się w domu rodziców, gdzie odbywały się posiedzenia sieleckiego KD PPS; Całuń brał udział w kolportowaniu nielegalnej literatury. W 1906 został członkiem PPS i OB; przenosił broń, w 1907 uczestniczył w próbach zamachu na prowokatora Saczenkę w Sosnowcu. Obawiając się aresztowania, w 1909 emigrował; pracował najpierw jako tokarz w fabryce narzędzi i maszyn na terenie zaboru pruskiego. W grudniu tego roku wrócił na krótko do Zagłębia Dąbrowskiego. W marcu 1910 wyjechał do Petersburga, gdzie zaczął pracować w fabryce „Wulkan”. Po miesiącu aresztowano go tam i przewieziono do Warszawy. Był jednym z oskarżonych w wielkim procesie działaczy PPS z Zagłębia i Częstochowy, wydanych przez zdrajcę A. Sukiennika. Wyrokiem WIS z 27 kwietnia 1912 skazany został na 4 lata ciężkich robót. Karę, zamienioną mu na 3 lata twierdzy, odbywał początkowo w Piotrkowie, a od 1914 w „Butyrkach” w Moskwie. Po uwolnieniu w 1915 pracował w Ałtuchowie (gub. Orłowska).

W październiku 1918 wrócił do kraju i podjął pracę w hucie „Katarzyna”. Działał w PPS na terenie Zagłębia Dąbrowskiego; kierował pracą dzielnicy Milowice-Piaski, w 1919 był sekretarzem OKR. Z ramienia PPS został wybrany w listopadzie 1918 do RDR Okręgu Sosnowieckiego. Od 22 stycznia 1919 był wiceprzewodniczącym KW RDR Zagłębia Dąbrowskiego. Jako reprezentant prawego skrzydła PPS przeciwny był współpracy z komunistami na terenie Rady. Na plenarnym posiedzeniu RDR w lipcu 1919 zgłosił rezolucję klubu radnych PPS, która przyczyniła się do rozbicia RDR Zagłębia Dąbrowskiego. W 1919–1921 był ławnikiem Rady Miejskiej w Sosnowcu. Na XVII Kongresie PPS (21–25 maja 1920 w Warszawie) wybrano go do RN. W okresie wojny polsko-radzieckiej wstąpił w 1920 do Związku Obrony Ojczyzny. Jako aktywista samorządowy w sierpniu 1921 został wybrany z listy PPS prezydentem Radomia.

W 1922 kandydował z ramienia PPS na posła do Sejmu w okręgu 27 (Zamość-Biłgoraj-Tomaszów). Na konferencji został skarbnikiem OKR. W latach późniejszych odsunął się od bezpośredniej działalności partyjnej, czynny był głównie w organizacjach samorządowych, w których reprezentował PPS. W 1922–1927 był członkiem zarządu Związku Miast Polskich oraz Rady Rozbudowy Państwa i Państwowej Rady Samorządowej.

Po obaleniu przez prawicę w październiku 1926 kierowanego przez Całunia socjalistycznego magistratu w Radomiu był od stycznia 1927 prezydentem Brześcia nad Bugiem, a od 1932 pracował jako inspektor Związku Miast Polskich.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Niepodległości (9 października 1933)^[1]
• Srebrny Krzyż Zasługi (18 lutego 1928)^[2]

Przypisy

Bibliografia

• Słownik Biograficzny Działaczy polskiego ruchu robotniczego. wyd. KiW 1978.