Tomasz Kaczmarek (prawnik)

Tomasz Kaczmarek
Data i miejsce urodzenia

7 marca 1936
Toruń

profesor nauk prawnych
Specjalność: prawo karne
Alma Mater

Uniwersytet Wrocławski

Doktorat

1964

Habilitacja

1971

Profesura

11 lipca 1985

Uczelnia

Uniwersytet Wrocławski

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal Komisji Edukacji Narodowej

Tomasz Kaczmarek (ur. 7 marca 1936 w Toruniu) – polski prawnik, profesor zwyczajny Wydziału Prawa Uniwersytetu Wrocławskiego, były kierownik Katedry Prawa Karnego Materialnego.

Życiorys naukowy

Naukę na poziomie gimnazjalnym pobierał w prywatnej szkole – aż do jej likwidacji w 1952 – prowadzonej przez zakon oo. werbistów, którego rektorem i prowincjałem był jego stryj.

W 1954 rozpoczął studia prawa na Uniwersytecie Wrocławskim. Pracę magisterską obronił u profesora Witolda Świdy, ówczesnego rektora Uniwersytetu Wrocławskiego. Od 1958 asystent Witolda Świdy w Katedrze Prawa Karnego Materialnego.

W 1964 uzyskał stopień doktora nauk prawnych na podstawie pracy Społeczne niebezpieczeństwo czynu i jego bezprawność jako dwie cechy przestępstwa napisanej pod kierunkiem Witolda Świdy[1].

W niespełna siedem lat później na podstawie obszernej monografii o sędziowskim wymiarze kary w Polsce, wyróżnionej w kategorii najlepszych prac habilitacyjnych, w prestiżowym dorocznym konkursie miesięcznika „Państwo i Prawo” – otrzymał w 1971 roku stopień naukowy doktora habilitowanego. W 1985 uchwałą Rady Państwa otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego nauk prawnych, zaś dziesięć lat później, w 1995 został profesorem zwyczajnym.

W latach 1974–2002 przebywał wielokrotnie jako stypendysta Fundacji im. Aleksandra von Humboldta, a w 1997 – Fundacji Maxa Plancka na długoterminowych stażach naukowo–badawczych na uniwersytetach w Hamburgu, Kolonii, Freiburgu, Bonn, Monachium i Ratyzbonie.

Uczestniczył w ponad pięćdziesięciu przewodach naukowych na stopnie doktora i doktora habilitowanego oraz jako recenzent w postępowaniach dotyczących nadania tytułu naukowego profesora. Był ponadto promotorem dwóch doktoratów honoris causa UWr nadanych profesorom Witoldowi Świdzie (1988) oraz Friedrichowi Christianowi Schroederowi (1999).

Zajmowane stanowiska

Przez ponad trzydzieści lat kierował wrocławskim ośrodkiem prawa karnego. W latach 1972–1991 był dyrektorem Instytutu Prawa Karnego i Kryminologii. W latach 1996–2006 pełnił funkcję kierownika Katedry Prawa Karnego Materialnego UWr.

w latach 1984–1992 był członkiem Komitetu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, współpracując blisko z profesorem Jerzym Wróblewskim.

Od 1980 brał udział w pracach nad reformą prawa karnego, sfinalizowaną uchwaleniem nowego Kodeksu karnego z 1997. W latach 1980–1981 – członek Komisji do opracowania zmian prawa karnego przy Ministrze Sprawiedliwości. W latach 1987–1997 członek Ministerialnej Komisji do spraw reformy prawa karnego. W latach 2001–2002 – ekspert Komisji Sejmowej do spraw przygotowywanych zmian ustawy – Kodeks karny z 1997 r.

Był członkiem komitetów redakcyjnych takich czasopism jak Nowe Prawo czy Przegląd Prawa i Administracji. Od 2004 jest członkiem Komitetu Redakcyjnego czasopisma prawniczego „Państwo i Prawo”.

Główne zainteresowania naukowe

  • Podstawy teoretyczne ogólnej nauki o przestępstwie (czyn i jego społeczna szkodliwość, bezprawność, ustawowe znamiona, przyczynowość i normatywne kryteria przypisania skutku w prawie karnym, wina, współdziałanie przestępne).
  • Nauka o karze i psychospołeczne uwarunkowania sądowego wymiaru kary.

Zdaniem Jacka Giezka, w obszarze badań T. Kaczmarka nad centralnymi problemami ogólnej nauki o przestępstwie oraz nad sądowym wymiarem kary, ich autorowi „udało się połączyć dwie – zdawać by się mogło – niezwykle odległe orientacje poznawcze – orientację charakterystyczną dla amerykańskiej socjologii, koncentrującej się na badaniach prawa w jego faktycznym działaniu, a z drugiej strony czysto teoretyczne podejście, charakterystyczne dla niemieckiej dogmatyki prawa karnego. Przy czym ów nurt dogmatyczny jest w jego publikacjach na tyle rozległy, że trudno byłoby wskazać jakąkolwiek kwestię o podstawowym – z perspektywy ogólnej nauki o przestępstwie – znaczeniu, w której mogłoby zabraknąć jego wypowiedzi”[2]

Jak pisał Andrzej Zoll: „Tomasz Kaczmarek był jednym z pierwszych autorów, którzy element materialny w przestępstwie starali się oderwać od ideologicznych naleciałości doktryny radzieckiej, między innymi poprzez wyraźne wiązanie tego elementu z pojęciem dobra prawnego. (...) W ramach nauki o strukturze przestępstwa na szczególną uwagę zasługują prace Profesora Kaczmarka poświęcone stronie podmiotowej czynu zabronionego. (...) Profesor Tomasz Kaczmarek jest twórczym kontynuatorem dzieł Jego nauczyciela – Profesora Witolda Świdy dotyczących badań nad karą i polityką karną. W obszarze tych zagadnień ma on także wielkie zasługi w przeniesieniu do naszych czasów myśli wielkiego polskiego penalisty – Profesora Bronisława Wróblewskiego. Dzięki pracom Profesora Kaczmarka nie został zaprzepaszczony, ani zapomniany dorobek szkoły wileńskiej. Prace Tomasza Kaczmarka związane z nauką o karze i polityką karną stanowią wielce wartościowy i trwały Jego wkład w polską naukę prawa karnego. Prezentował w nich zawsze właściwą dla niego dbałość w eksponowaniu roli prawa karnego nie tylko w ochronie dóbr ważnych dla funkcjonowania społeczeństwa i jednostki, ale także w gwarancjach dla człowieka, mających go zabezpieczyć przed nadużyciem ze strony władzy.”[3]

Działalność społeczna i polityczna

W 1956 był jednym z współtwórców lewicowych autonomicznych organizacji studenckich, zasiadając w ich władzach krajowych. Przez cztery lata był także liderem wrocławskiej organizacji studenckiej ZMS.

Wychowanie katolickie odebrane pod okiem wuja prowincjała w młodości, nie przeszkodziło jego późniejszej fascynacji marksizmem, na trwale wiążąc go z intelektualną częścią lewicy akademickiej.

W wyborach w 2001 bezskutecznie kandydował do Sejmu z listy PUG.

Organizacje naukowe

Odznaczenia

Książki

  • Społeczne niebezpieczeństwo czynu i jego bezprawność jako dwie cechy przestępstwa (1966)
  • Materialna istota przestępstwa i jego ustawowe znamiona (1968)
  • Sędziowski wymiar kary w PRL w świetle badań ankietowych (1972)
  • Przestępczość przeciwko rodzinie, opiece i młodzieży (1979), red. naukowa
  • Ogólne dyrektywy sądowego wymiaru kary w ujęciu teorii i praktyki sądowej (1980)
  • Problemy patologii społecznej (1986), red. naukowa i współautorstwo
  • Decyzja sędziego w sprawie wymiaru kary i jej psychospołeczne uwarunkowania (1987), współautor
  • Teoretyczne problemy odpowiedzialności karnej w polskim oraz niemieckim prawie karnym (1990), red. naukowa i współautorstwo
  • Rozważania o przestępstwie i karze. Wybór prac z okresu 40-lecia naukowej twórczości (2006), s.838.

Jest ponadto autorem ok. dwustu artykułów, glos i recenzji, w języku polskim i niemieckim.

Życie prywatne

Jest żonaty i ma trzy córki: Katarzynę, Agnieszkę i Julię.

Przypisy

  1. ↑ Uniwersytet Wrocławski. Wydział Prawa i Administracji; Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii. Wykaz doktoratów z lat 1945–2010. uni.wroc.pl. [dostęp 2018-09-21].
  2. ↑ Przestępstwo – kara – polityka kryminalna. Problemy tworzenia i funkcjonowania prawa. Księga jubileuszowa z okazji 70. rocznicy urodzin Profesora Tomasza Kaczmarka pod redakcją Jacka Giezka, Zakamycze 2006, s. 6
  3. ↑ Andrzej Zoll w przedmowie do: Rozważania o przestępstwie i karze..., op.cit., ss. 9-10

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie