Tomasz Kostuch

Tomasz Kostuch
Tomasz Dulębiak
Tomasz Pigwa
Bryła, Klin
podpułkownik podpułkownik
Data i miejsce urodzenia

21 listopada 1916
Kielce

Data i miejsce śmierci

17 kwietnia 1992
Warszawa

Przebieg służby
Lata służby

1939–1950

Siły zbrojne

Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie
Poland badge.jpg Polskie Siły Zbrojne
Kotwica symbol.svg Armia Krajowa
Orzeł LWP.jpg ludowe Wojsko Polskie

Jednostki

21 Batalion Czołgów Lekkich
10 Brygada Kawalerii Pancernej
1 Pułk Pancerny (PSZ)
Obszar Warszawski AK

Stanowiska

dowódca plutonu

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa
powstanie warszawskie

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920-1941, dwukrotnie) Złoty Krzyż Zasługi

Tomasz Kostuch vel Tomasz Dulębiak vel Tomasz Pigwa, ps.: „Bryła”, „Klin” (ur. 21 listopada 1916 w Kielcach, zm. 17 kwietnia 1992 w Warszawie) – podpułkownik Wojska Polskiego, cichociemny.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Tomasza, nauczyciela, i Stefanii z Kruczków. Po maturze w Warszawie w 1936 roku został przyjęty do Szkoły Podchorążych Broni Pancernych w Modlinie, którą ukończył w maju 1939 roku.

We wrześniu 1939 roku walczył w 21 batalionie czołgów lekkich jako dowódca 3 plutonu 1 kompanii. Był to jedyny batalion w Wojsku Polskim wyposażony w czołgi Renault R-35. 19 września przekroczył granicę polsko-rumuńską w Kutach. Był internowany w Rumunii. Po ucieczce z internowania w listopadzie przekroczył granicę rumuńsko-jugosłowiańską i przez Split dotarł 3 grudnia do Marsylii. W maju 1940 walczył jako dowódca plutonu I baonu czołgów 10 Brygady Kawalerii Pancernej. W tym czasie dostał swój pierwszy Krzyż Walecznych. W czerwcu 1940 roku przedostał się do nieokupowanej Francji, ale został aresztowany przez tajną policję francuską podległą rządowi w Vichy i umieszczony w obozie, z którego uciekł, został ponownie złapany i osadzony w obozie koncentracyjnym na południu Algierii, a później na Saharze: od 15 stycznia 1941 roku przebywał w obozach w Algierze, Oranie i Maroko. Uwolniony przez aliantów po inwazji na Afrykę Północną przedostał się do Casablanki i przez Gibraltar dostał się w grudniu 1942 roku do Wielkiej Brytanii. Znów walczył jako dowódca plutonu 1 pułku pancernego będącego jednostką 16 Brygady Pancernej, podporządkowanego 1 Dywizji Pancernej.

Po przeszkoleniu ze specjalnością w broni pancernej został zaprzysiężony 23 września 1943 roku, przeniesiony do Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza i przerzucony do Głównej Bazy Przerzutowej w Brindisi we Włoszech. Został zrzucony w Polsce w nocy z 15 na 16 kwietnia 1944 roku w ramach operacji lotniczej o kryptonimie „Wildhorn 1 – Most nr 1” na placówkę odbiorczą „Bąk” w okolicach Bełżyc i przydzielony do Warszawskiego Obszaru AK jako instruktor w ośrodku pancernym Obszaru „Wiatrak”: prowadził m.in. wykłady ze znajomości niemieckiej broni pancernej, w tym teoretyczne kursy jazdy.

Brał udział w powstaniu warszawskim w podobwodzie Śródmieście Południowe, jako kolejno: dowódca dyspozycyjnego patrolu saperów z miotaczem ognia (3–6 sierpnia), adiutant komendanta podobwodu i oficer taktyczny odcinka „Sarna” (od 27 sierpnia). Za waleczność na tym ostatnim stanowisku otrzymał swój drugi Krzyż Walecznych.

Po upadku powstania dostał się do niewoli niemieckiej. Od 5 października 1944 roku przebywał w obozach w Ożarowie, Sandbostel i Lubece. Ten ostatni obóz został wyzwolony 2 maja przez wojska brytyjskie. Kostuch przybył 11 maja 1945 roku do Wielkiej Brytanii, gdzie ukończył kurs w Wyższej Szkole Wojennej oraz służył w Polskich Siłach Zbrojnych. W 1946 roku powrócił do Polski i w 1947 roku został powołany do Ludowego Wojska Polskiego. Pracował w Sztabie Generalnym i był awansowany kolejno na majora i podpułkownika. W 1950 roku został przeniesiony do rezerwy i aresztowany przez Główny Zarząd Informacji. Skazano go na dożywocie. Został zwolniony z więzienia w 1956 roku. Pracował m.in. w Wydawnictwach Handlu Zagranicznego. Wystąpił w filmie dokumentalnym pt. Cichociemni z 1989[1].

Tomasz Kostuch w lipcu 1944 ożenił się z Zofią Grzymską (ur. 1917), z którą miał dwoje dzieci: Tomasza (ur. 1945) i Małgorzatę zamężną Górecką (ur. 1950).

W 1988 Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej wydało jego wspomnienia pt. Podwójna pętla – wspomnienia cichociemnego.

Awanse

  • podporucznik – ze starszeństwem z dniem 1 sierpnia 1939
  • porucznik – 1 marca 1944 roku
  • kapitan – ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1945
  • major – 1948
  • podpułkownik –

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. Cichociemni. filmpolski.pl. [dostęp 2014-01-15].
  2. Łukomski G., Polak B., Suchcitz A., Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945, Koszalin 1997, s. 440.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
Poland badge.jpg
Poland badge. Second World War period Polish Army (post-1939 Free Polish Army) shoulder title.
Kotwica symbol.svg
Autor: Liftarn, Licencja: CC BY-SA 2.5
Kotwica symbol
POL Krzyż Walecznych (1920) 2r BAR.svg
Baretka: Krzyż Walecznych (1920) nadany dwukrotnie.