Tomasz Niewodniczański
Tomasz Niewodniczański (ur. 25 września 1933 w Wilnie, zm. 3 stycznia 2010[1] w Bitburgu) – polski fizyk jądrowy, przedsiębiorca, kolekcjoner i bibliofil, twórca jednych z największych na świecie prywatnych kolekcji kartograficznych.
Życiorys
Tomasz Niewodniczański był synem fizyka Henryka Niewodniczańskiego i Ireny z Prawocheńskich, córki Romana Prawocheńskiego. Jego brat Jerzy Niewodniczański jest także fizykiem, przez wiele lat był prezesem Państwowej Agencji Atomistyki.
Dzieciństwo spędził w Wilnie, gdzie jego ojciec był profesorem Uniwersytetu im. Stefana Batorego[2]. W 1945 rodzina Niewodniczańskich przeniosła się do Krakowa. Ukończył studia na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1956 wyjechał na stypendium do Instytutu Fizyki Politechniki Federalnej w Zurychu, gdzie w 1963 uzyskał tytuł doktora. W Szwajcarii ożenił się z Marią Luise Simon. Po powrocie do Polski pracował w Instytucie Badań Jądrowych w Świerku, od 1965 jako kierownik Samodzielnego Laboratorium Budowy Akceleratora Liniowego. W 1970 wyemigrował do Niemiec. Do 1973 pracował w Instytucie Badań nad Ciężkimi Jonami w Heidelbergu i w Darmstadt. Następnie podjął pracę w browarze Bitburger w Bitburgu, należącym do rodziny jego żony. Po jakimś czasie został dyrektorem finansowym browaru.
Kolekcjonerstwo
Tomasz Niewodniczański był jednym z najbardziej liczących się kolekcjonerów europejskich, zaś jego kolekcja kartograficzna uchodziła za najbardziej znaczącą prywatną kolekcję w Europie.
Pasja kolekcjonerska Tomasza Niewodniczańskiego zaczęła się w 1968 roku, kiedy jego żona kupiła mu w prezencie w warszawskim antykwariacie na Nowym Świecie widok Damaszku z publikacji Brauna i Hogenberga z 1576 roku. Kolekcjonerstwem zajmował się przez 40 lat. Zbierał głównie stare mapy, listy i inne rękopisy znanych pisarzy, książki z dedykacjami. Sama jego kolekcja kartograficzna dotycząca Polski liczyła około 2300 map i widoków polskich miast. Był między innymi w posiadaniu notesu z rękopisami 42 utworów Adama Mickiewicza, a także zbioru niepublikowanych wcześniej dzieł Juliana Tuwima, które udostępnił w celu wydania książki Julian Tuwim. Utwory nieznane[3]. W swojej kolekcji posiadał także unikatowe oryginały dawnych map Rzeczypospolitej i jej poszczególnych regionów. Pierwszą dużą kolekcję liczącą ponad 200 map i widoków Śląska przekazał polskim placówkom kulturalnym już w 2002 roku, zbiory te wówczas otrzymało Ossolineum. Po śmierci doktora Niewodniczańskiego, zgodnie z jego ostatnią wolą, cała bogata kolekcja gromadzona przez lata została przekazana w wieczny depozyt muzeum Zamku Królewskiego w Warszawie.
16 marca 2009 przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej[4].
1 października 2009 z rąk ministra Bogdana Zdrojewskiego odebrał (wraz z żoną Marie-Luise) Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[5].
Przypisy
- ↑ Włodzimierz Kalicki: Doktor Niwo nie żyje. wyborcza.pl, 2010-01-05. [dostęp 2010-01-06].
- ↑ nr 114.indd. www2.almamater.uj.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-05)]..
- ↑ Andrzej Józef Dąbrowski, Tuwim uzupełniony, Przegląd Polski on-line, 17 marca 2000 [dostęp 2010-01-07] [zarchiwizowane z adresu 2008-11-19].
- ↑ M.P. z 2009 r. nr 35, poz. 523.
- ↑ Złota Gloria Artis dla państwa Niewodniczańskich. mkidn.gov.pl, 2 października 2009. [dostęp 2012-09-19].
Bibliografia
- Zmarł Tomasz Niewodniczański – kolekcjoner, fizyk, przedsiębiorca, Wyborcza.pl, 5 stycznia 2010 [dostęp 2010-01-06] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-04].
- Włodzimierz Kalicki, Doktor Niwo, Gazeta Wyborcza, 24 lipca 2007 [dostęp 2010-01-12] [zarchiwizowane z adresu 2010-05-16].
- Sensacyjna decyzja kolekcjonera. Unikatowe zbiory dla Warszawy, TVN Warszawa, 19 lutego 2009 [dostęp 2010-01-06] [zarchiwizowane z adresu 2009-02-23].
- Zmarł prof. Tomasz Niewodniczański, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, 7 stycznia 2010 [dostęp 2012-09-19].