Tomasz Rogala

Tomasz Rogala (ur. 21 grudnia 1860 w Wielu, zm. 01 czerwca 1951 w Kościerzynie), mąż Franciszki z.d. Kneba ur. w Starej Kiszewie w 1863 roku – był szewcem, prowadził w Kościerzynie zakład rzemieślniczy, pantoflarski. Zakład, oraz dom mieściły się przy ul. Wilsona 11, później Bieruta, a obecnie ulica nazywa się Długa.

Był starszym bratem znanego działacza kaszubskiego Wincentego Rogali, jeden z przywódców ruchu młodokaszubskiego na przełomie XIX i XX wieku. Do 20. roku życia mieszkał i pracował przy gospodarstwie ojca, jednocześnie ucząc się i kształcąc. W Berlinie odbył służbę wojskową w kawalerii. Po powrocie z wojska próbował utrzymać się na gospodarce, jednak ówczesna restrykcyjna względem Kaszubów polityka Cesarstwa Niemieckiego zmusiła go do sprzedania ziemi. Za chlebem wyjechał najpierw do Prus Wschodnich, a następnie do Berlina, gdzie terminował jako szewc. W 1902 roku przeniósł się do Kościerzyny, gdzie założył warsztat szewski, który wraz z przyległym gruntem i nieruchomościami w czasie wojny przejęty został przez Volksdeutscha Lipskiego. Po wojnie rodzina nie odzyskała majątku, który został znacjonalizowany przez ówczesną władzę ludową.

Był członkiem wielu towarzystw patriotycznych; brał również udział w organizowaniu strajku szkolnego w 1906 r. Po zakończeniu I wojny światowej wraz z Antonim Abrahamem i doktorem Aleksandrem Majkowskim zostali oddelegowani na konferencję pokojową w Wersalu w 1919 roku, gdzie domagali się przyłączenie Kaszub do Polski. Wyprawa ta obrosła wieloma legendami; m.in. dowodem polskości ziem kaszubskich była książka telefoniczna Kościerzyny.

W dwudziestoleciu międzywojennym brał czynny udział w organizowaniu życia społecznego na ziemiach kaszubskich, skłaniając się ku Romanowi Dmowskiemu.

Tomasz Rogala był współzałożycielem Banku Spółdzielczego w Kościerzynie.

2 maja 1922 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski^[1].

W czasie II wojny światowej został aresztowany z całą rodziną i wywieziony do Łosic, gdzie zmarła żona Franciszka. Jego syn Władysław został rozstrzelany 14.09.1939 r. w lasach pod Kornem. Syn Władysław został rozstrzelany za działalność przedwojenną Tomasza. Po wojnie Tomasz Rogala wrócił do Kościerzyny, gdzie zmarł w 1951.

Obecnie Miasto przyznaje obywatelom Kościerzyny medal im.Tomasza Rogali.

Przypisy

Bibliografia przedmiotowa

• J. Borzyszkowski, Wielewskie góry, Gdańsk 1986, wyd I.
• R. Ostrowska, I. Trojanowska, Bedeker kaszubski, Gdańsk 1978, wyd. III.