Tomasz Stańko

Tomasz Stańko
Ilustracja
Tomasz Stańko (2016)
Data i miejsce urodzenia

11 lipca 1942
Rzeszów

Data i miejsce śmierci

29 lipca 2018
Warszawa

Przyczyna śmierci

rak płuca

Instrumenty

trąbka

Gatunki

jazz, muzyka filmowa

Zawód

trębacz

Aktywność

1962[1]–2018[2]

Wydawnictwo

ECM

Zespoły
Tomasz Stańko Quartet
Tomasz Stańko Nordic Quintet
Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Strona internetowa

Tomasz Ludwik Stańko (ur. 11 lipca 1942 w Rzeszowie[3], zm. 29 lipca 2018 w Warszawie[4]) – polski trębacz jazzowy, kompozytor.

Życiorys

Młodość

Stańko (1993)

Syn Józefa, prawnika, i Eleonory z domu Jakubiec, nauczycielki. Edukację muzyczną rozpoczął w 1949, w podstawowej Krakowskiej Szkole Muzycznej, w klasie skrzypiec. W latach 1957–1964 uczęszczał do III Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Kochanowskiego w Krakowie. Od 1959 uczył się też w II Liceum im. Króla Jana III Sobieskiego oraz Państwowej Średniej Szkole Muzycznej, w klasie trąbki. W 1964 rozpoczął studia w Akademii Muzycznej w Krakowie, na Wydziale Instrumentalnym, w klasie trąbki, pod kierunkiem prof. Ludwika Lutaka. W 1969 obronił pracę dyplomową[5][6].

Młodzieńcze plany o karierze plastyka (Stańko dużo rysował i malował) uległy zmianie po pierwszych doświadczeniach jazzu na żywo – koncercie Dave’a Brubecka w 1958 w krakowskim klubie Rotunda. Stańko stał się częstym gościem krakowskiego klubu jazzowego Helikon, biorąc udział w jazzowych jamach. Tam poznał pianistę Adama Makowicza, z którym – jesienią 1962 – postanowił założyć zespół Jazz Darings, do którego zaprosili jeszcze Jacka Ostaszewskiego (kontrabas) i Wiktora Perelemuttera (perkusja)[6]. Zespół szybko został doceniony: wygrał Konkurs Amatorskich Zespołów Jazzowych Polski Południowej, a Tomasz Stańko – kategorię instrumentalistów. Sukces spowodował jednak zmianę składu – Makowicz odszedł do zespołu Andrzeja Kurylewicza. Stańko, inspirowany kwartetem Ornette’a Colemana, zrezygnował z fortepianu, i w 1963 uzupełnił skład o grającego na saksofonie tenorowym Janusza Muniaka[7]. Jazz Darings został uznany przez Joachima-Ernsta Berendta za jedną z pierwszych formacji freejazzowych w Europie[8].

Rozwój kariery

W latach 1963–1967 kariera Stańki przyspieszyła. W tym czasie koncertował z Jazz Darings, jednocześnie współpracował i towarzyszył na scenie znanym składom i osobowościom polskiej sceny jazzowej, takim jak Michał Urbaniak czy Andrzej Trzaskowski. W 1963 rozpoczął się ważny dla Stańki okres współpracy z Krzysztofem Komedą; Stańko zadebiutował z nowym kwintetem Komedy na Jazz Jamboree ’63[8]. W 1964 występuje z nim w odcinku specjalnym niemieckiego programu telewizyjnego Jazz – gehört und gesehen (program pt. Jazz in Poland w reż. Janusza Majewskiego prezentował dokonania najważniejszych wykonawców krajowej sceny jazzowej)[9].

Od 1964 Trzaskowski zapraszał Stańkę na zagraniczne koncerty swojego kwintetu (w Belgii i krajach skandynawskich). W tym samym roku trębacz dwukrotnie grał na Jazz Jamboree: z Trzaskowskim i Komedą. W 1966 wydany został album Komedy Astigmatic, z udziałem Stańki[10]. W 1967 doszło ponownie do podwójnego występu na Jazz Jamboree. Stańko koncertował z grupą Komedy, ale i z własnym kwartetem, w którym grał z Januszem Muniakiem (saksofon tenorowy), Janem Gonciarczykiem (kontrabas) i Januszem Stefańskim (perkusja).

Stańko jako lider

Na początku 1968 Komeda wyjechał do Stanów Zjednoczonych, a Stańko działał jako lider zespołu, który powiększono o skrzypka i saksofonistę altowego Zbigniewa Seiferta. Na Jazz Jamboree ’68 muzyk zaprezentował już Tomasz Stańko Quintet[11], który szybko zdobył uznanie i sławę. Najpierw w Polsce, a po debiucie na scenie międzynarodowej – występie na berlińskim festiwalu Berliner Jazztage ’70 – był rozpoznawany także w Niemczech i reszcie Europy. Po odejściu Gonciarczyka basistą grupy został w 1969 roku Bronisław Suchanek, i od tego czasu – aż do zakończenia działalności w 1973 roku – skład kwintetu nie uległ już zmianie[6]. Muzyka tworzona przez kwintet Tomasza Stańki zarejestrowana została na trzech płytach: nagranej w Polsce Music for K (1970)[12] oraz Jazzmessage from Poland (1972) i Purple Sun (1973), które powstały w Niemczech[13].

Zespół ten do dziś uważany jest za jeden z kamieni milowych rozwoju sztuki i kultury jazzu w Polsce i Europie[14].

Jazz Forum”, 2011

W 1970 roku Stańko dołączył do Globe Unity Orchestra Alexandra von Schlippenbacha[15][16] co, z uwagi na skład grupy, skutkowało nawiązaniem bezpośrednich kontaktów z czołowymi przedstawicielami europejskiej awangardowej sceny jazzowej. W 1971 roku Stańko współpracował z Krzysztofem Pendereckim i Donem Cherrym, których kompozycje wykonywane były podczas Donaueschinger Musiktage[17].

W latach 70. największe znaczenie dla kariery Stańki miała współpraca z fińskim perkusistą Edwardem Vesalą. Począwszy od 1974 roku aż do początku lat 80., Vesala był nie tylko partnerem twórczym, ale i przyjacielem Stańki. Wspólnie utworzyli szereg różnych formacji i koncertowali w Europie. W 1975 roku kwartet Stańki, z Vessalą, Tomaszem Szukalskim i Dave’em Hollandem, nagrał album Balladyna. Był to pierwszy autorski album Stańki, a jednocześnie pierwszy album polskiego muzyka wydany przez cenioną wytwórnię ECM. Balladyna była początkiem całej serii płyt nagranych przez powyższy kwartet dla ECM. Dokumentowały one nowe kierunki rozwoju zespołu: odkrywanie i wykorzystywanie możliwości tak specyficznej formy jak freejazzowa ballada, której bazą były surowe, szorstkie dźwięki trąbki Stańki.

Lata 80.

W latach osiemdziesiątych Stańko improwizował, uczestnicząc w wielu różnych projektach. Wraz z Edwardem Vesalą wyjechał do Indii, aby zagrać we wnętrzu, które daje niespotykany pogłos: w Tadź Mahal. Także w towarzystwie Vesali spotykał się z Chico Freemanem i Howardem Johnsonem w Nowym Jorku. Sporo pracował z Cecilem Taylorem w formacjach big-bandowych. W 1981 roku, na zaproszenie Gary’ego Peacocka, uczestniczył w nagraniu jego albumu Voice from the Past – Paradigm (1982, ECM). Równocześnie prowadził kilka własnych grup. W 1983 roku założył zespół C.O.C.X., w składzie: Stańko, Apostolis Anthimos, Vitold Rek, José Antonio Torres. Album wydany został pod eponimicznym tytułem. W 1984 roku powstał album Lady Go…, na którym towarzyszyli mu Anthimos, Rek i Tomasz Hołuj. W tym samym roku rozpoczął pracę nad projektem Witkacy Peyotl. Album pod tym tytułem ukazał się w 1988 roku.

W 1985 roku powstał jeden z najbardziej nowatorskich składów Stańki: Freelectronic. Formacja wyprzedzała swoje czasy w wykorzystaniu nowych technologii i elektroakustycznych rozwiązań w swojej twórczości. Oprócz trębacza zespół tworzyli: Witold Rek, Janusz Skowron i Tadeusz Sudnik. Koncertowali w Polsce i w Europie. W 1987 roku zagrali na Festival de Jazz de Montreux, w 1988 roku – na festiwalu Le Mans we Francji. W 1988 roku koncert z Montreaux został wydany na płycie The Montreux Performance.

Lata 90.

Początek lat dziewięćdziesiątych to projekty Tales for a Girl, 12, and a Shaky Chica i Bluish, album nagrany w trio z Arildem Andersenem i Jonem Christensenem. W 1993 roku powstał międzynarodowy kwartet: Stańko, Bobo Stenson, Anders Jormin, Tony Oxley. W tym samym roku zespół nagrał album Bosonossa and Other Ballads.

W latach 90. Stańko współpracował intensywnie z przedsiębiorstwem ECM. W 1994 roku nagrał album Matka Joanna, a w 1997 Leosia. Prawdziwym przebojem stała się w 1997 roku jego kolejna płyta: Litania, zawierająca kompozycje Krzysztofa Komedy. Sukcesem były także koncertowe wykonania utworów z Litanii podczas różnych występów festiwalowych. W 1998 roku producent ECM, Manfred Eicher, zorganizował sesję From the Green Hill, zespół-projekt, kierowany przez Stańkę, który zgromadził gwiazdy wytwórni. W nagraniach uczestniczyli Dino Saluzzi, John Surman, Michelle Makarski, Anders Jormin i Jon Christensen. Większość kompozycji zarejestrowanych na płycie to utwory skomponowane przez Stańkę.

W 1994 roku Stańko zrealizował również nagrania dla potrzeb filmu i teatru. Zaprosił wtedy na sesje pianistę Marcina Wasilewskiego, basistę Sławomira Kurkiewicza i perkusistę Michała Miśkiewicza. Rezultatem było powstanie kwartetu, który w 2001 roku nagrał dla ECM album Soul of Things. Płyta ukazała się w 2002 roku, a zawartą na niej muzykę uznano za „modelowy wzorzec stylu Stańki”, a brzmienie jego trąbki określono jako „niepowtarzalne, mroczne i intensywne”[18].

Pierwsza dekada XXI w.

Stańko wkroczył w XXI wiek jako jedna ze sztandarowych osobowości ECM. Nie ograniczyło to jednak jego skłonności do poszukiwań, nowych formacji i brzmień. Te lata były czasem intensywnego koncertowania z kwartetem po obu stronach Atlantyku. Wspólne trasy i spędzone razem godziny sprawiły, że zespół wypracował własny język komunikacji muzycznej. Słychać to na nagranym w 2004 roku albumie Suspended Night (ECM), gdzie zżyty i zgrany kwartet odważnie improwizował. W zestawieniu Jazz Albums, amerykańskiego czasopisma „Billboard”, płyta Suspended Night dotarła do 48. miejsca[19]. Po tym wytwórnia ECM wydała antologię nagrań Stańki sprzed Soul of Things; w serii Rarum/Selected Recordings jako Volume XVII ukazał się przegląd jego dorobku. W komentarzu zamieszczonym na płycie, Stańko określił uniwersalnego ducha swych kompozycji oraz zakres ich ekspresji: „Od chaosu ku ładowi, od furii do liryzmu”.

Zmiany, jakie w ciągu 10 lat współpracy z wytwórnią ECM nastąpiły w muzyce Stańki, opisał Stephen Graham z brytyjskiego magazynu „Jazzwise”, omawiając album Suspended Nights: „Udało mu się zrobić swoją muzykę bardziej dostępną, nie rezygnując z charakteru i werwy, co zawsze było jego znakiem rozpoznawczym. I tak samo jest z tą, jego ostatnią płytą dla ECM i drugą z jego polskim zespołem, z którym regularnie współpracuje (…) Jest to silna grupa wyróżniająca się dźwięcznym impresyjnym stylem Wasilewskiego, inspirowanym Billem Evansem, a może bardziej niż na Soul of Things, ostatniej wspólnej wycieczce zespołu, ostrożnie zagrana przez Kurkiewicza figura basu, pozwala odczuć jego obecność i zakotwicza dostarczane przez Stańkę solidne melodie”[20].

Stańko (2006)

W 2005 roku kwartet nagrał płytę Lontano (album ukazał się w 2006 nakładem ECM). W 2005 roku zespół odbył też pierwszą trasę po Azji i Australii.

Od 1. dekady XXI wieku Stańko był regularnie notowany w ankiecie magazynu „DownBeat”[6], w pierwszej dziesiątce najlepszych trębaczy na świecie (w 2013 było to miejsce 7.[21]).

W 2003 roku został laureatem przyznanej po raz pierwszy Europejskiej Nagrody Jazzowej (European Jazz Prize), przyznawanej przez austriackie władze państwowe i miasto Wiedeń[22]. W 2004 otrzymał wysokie polskie odznaczenie państwowe: Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski.

W 2005 roku skomponował i nagrał muzykę dla Muzeum Powstania Warszawskiego (Wolność w sierpniu, 2006). Druga połowa pierwszego dziesięciolecia XXI wieku był czasem poszukiwań i nowych składów, czasem nowej młodości w karierze Stańki: rozdział eksperymentów, tworzenia nowych projektów, poszukiwania i próbowania nowych brzmień. W wyniku tych doświadczeń, w 2007 roku zaczął formować się nowy zespół, skandynawski kwintet w składzie: Alexi Tuomarila, Jakob Bro, Aders Christensen i Olavi Louhivuori. W 2009 roku Stańko nagrał z nimi album Dark Eyes (ECM).

Nowy Jork i Wisława

Koniec pierwszej dekady XXI wieku to początek okresu nowojorskiego w życiu trębacza. Formalnym otwarciem tego rozdziału jest zamieszkanie na Manhattanie oraz regularne koncerty w nowojorskich salach i klubach, takich jak Birdland(ang.), Jazz Standard i Merking Hall. Stańko korzystał z okazji do spotkań z tamtejszymi muzykami oraz chłonął nowe idee i bogactwo brzmień. Kariera i muzyka Stańki nabrały tempa. Spontanicznie powstawały nowe projekty, m.in. z Lee Konitzem, Craigiem Tabornem, Thomasem Morganem, Geraldem Cleaverem, Chrisem Potterem i innymi. Zawiązała się idea New York Quartet, który – przechodząc przez fazy różnych wcieleń – ostatecznie sformował się w 2012 roku.

W jednym z wywiadów Stańko tak mówił o wpływie Nowego Jorku na swoją muzykę: „Generalnie to moja własna aktywność, wrażliwość tworzy dźwięki. Ale w Nowym Jorku łatwo znaleźć inspirację. Na Ziemi zawsze był jakiś punkt centralny – starożytne Ur, Babilon, Ateny, Rzym czy Aleksandria. Nowy Jork jest punktem centralnym dzisiejszego świata, gdzie Chiny i inne kultury wschodnie spotykają się z afrykańskimi, wszystko się w tym tyglu przewraca. To miasto wibruje, tętni, a człowiek automatycznie czuje w sobie większą energię”[23].

W 2010 roku ukazała się w Polsce autobiografia artysty, Desperado, zapis wieloczęściowego wywiadu przeprowadzonego przez Rafała Księżyka.

Podczas koncertu „Dzień Szakala” w Warszawie (listopad 2010).

W 2011 roku Instytut Smithsona wydał sześciopłytową kompilację Jazz: The Smithsonian Anthology, odzwierciedlającą historię jazzu. Najstarsze, pierwsze nagranie antologii pochodzi z 1917 roku, ostatnie z 2003 roku. Jest to utwór Stańki „Suspended Night Variation VIII”. Artysta był jednym z niewielu Europejczyków wyróżnionych umieszczeniem w tym wydawnictwie. W 2011 roku prezydent Polski Bronisław Komorowski odznaczył Stańkę Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

Druga dekada XXI wieku to nowy, poetycki projekt Stańki. Jego początki sięgają 2009 roku, kiedy to Jerzy Illg, redaktor naczelny wydawnictwa Znak, zaprosił go na jeden z ostatnich wieczorów poetyckich Wisławy Szymborskiej. Podczas spotkania w Operze Krakowskiej poetka czytała swoje utwory, a Stańko grał, splatając słowa z muzyką. Płyta z nagraniem z tego koncertu została dołączona do kolejnego wydania tomiku wierszy poetki, Tutaj (2012). Wydarzenie to stało się początkiem nowego etapu w karierze trębacza. Nowe kompozycje Stańki inspirowane były wierszami Szymborskiej, np. „Tutaj – Here”, „Assassins”, „Mikrokosmos”, „Metafizyka”. Utwory „Faces” i „A Shaggy Vandal” (są to zapożyczenia z wiersza Szymborskiej „Myśli nawiedzające mnie na ruchliwych ulicach”). „Lekturze słów Wisławy Szymborskiej zawdzięczam wiele pomysłów i inspiracji. Spotkania z Nią i współgranie z Jej poezją nadały rozmach także i tej muzyce, którą chciałbym z szacunkiem dedykować Jej pamięci.” – napisał Stańko w książeczce wydanego na początku 2013 roku podwójnego albumu Wisława (ECM), nagranego z Thomasem Morganem, Geraldem Cleaverem i Davidem Virellesem.

14 stycznia 2014 roku Stańko otrzymał Paszport „Polityki” jako kreator kultury. Tego samego dnia, w Paryżu, Akademia Jazzu – l’Académie du jazz – pod przewodnictwem François Lacharme, przyznała mu Prix du Musicien Européen – Nagrodę Europejskiego Muzyka Roku – za obecne osiągnięcia i całokształt pracy[24].

Grób Tomasza Stańki na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

15 stycznia 2014 otrzymał jedną z trzech honorowych nagród Preis der deutschen Schallplattenkritik (PdSK), przyznanych przez niezależne stowarzyszenie ponad 140. dziennikarzy muzycznych z Niemiec, Austrii i Szwajcarii[25].

Stańko był organizatorem i dyrektorem festiwalu Jazzowa Jesień w Bielsku-Białej[26].

Został członkiem honorowego komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed wyborami prezydenckimi w Polsce w 2015 roku[27]. Wchodził także w skład Komitetu Wspierania Muzeum Historii Żydów Polskich Polin w Warszawie[28].

W marcu 2018 roku, w związku z podejrzeniem o zapalenie płuc, odwołane zostały jego kwietniowe koncerty[29].

29 lipca 2018 roku artysta zmarł na raka płuc w szpitalu onkologicznym w Warszawie[30][31]. Został pochowany 10 sierpnia 2018 roku na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Alei Zasłużonych[32] (kwatera G-tuje-40)[33]. Pogrzeb miał charakter świecki[34].

Dyskografia (wybór)

Albumy

Stańko jako lider/współlider

NagranyWydanyAlbumWykonawca – liderRodzajWytwórnia
19701970Music for KTomasz Stańko QuintetstudyjnyPN Muza
19721972Jazzmessage from PolandkoncertowyJG Records
19731973Purple SunCalig Records
1974Fish FaceTomasz StańkostudyjnyPolJazz
19741975TWETTomasz Stańko, Tomasz Szukalski, Edward Vesala, Peter WarrenPN Muza
1975Tomasz Stańko & Adam Makowicz UnitTomasz Stańko, Adam Makowicz, feat. Czesław BartkowskiJG Records
1976UnitTomasz Stańko, Adam MakowiczPSJ
BalladynaTomasz Stańko (Stańko, Szukalski, Vesala, Holland)studyjnyECM
19761978Live at RemontTomasz Stańko, Edward Vesala QuartetkoncertowyHelicon
19781979Almost GreenTomasz Stańko Quartet (Stańko,Szukalski,Vesala,Danielsson)studyjnyLeo Records
19801980Music from Taj Mahal and Karla CavesTomasz Stańkokoncertowy
1973, 19821983Stańko (W Pałacu Prymasowskim)PolJazz
19821984Music 81Tomasz Stańko (Kulpowicz, Szczurek, Bartkowski)PN Muza
1985A i JkoncertowyPolJazz
1983C.O.C.X.Tomasz Stańko (Apostolis, Szczurek, Torres)studyjnyPronit
1986KorozjeTomasz Stańko, Andrzej KurylewiczPolJazz
19841986Lady Go…Tomasz Stańko (Apostolis, Szczurek, Hołuj)PN Muza
1984–861988Witkacy Peyotl / FreelectronicTomasz StańkoPolJazz
19871988The Montreux Performance lub SwitzerlandTomasz Stańko FreelectronickoncertowyPN Muza / ITM Germany
19891989ChameleonTomasz StańkostudyjnyUtopia Records
1970–84Tomasz Stańko Polish Jazz vol. 8kompilacjaPN Muza
19911991Tales for a Girl, 12, and a Shaky ChicastudyjnyJAM
1992BluishPower Bros
19931993Bosonossa and Other BalladsGOWI
1994A Farewell to Mariamuz. filmowa
1994Balladyna – Theatre Play Compositionsmuz. teatralna
1995Matka JoannaTomasz Stańko QuartetstudyjnyECM
19951996Roberto ZuccoTomasz StańkoPolonia
19961997LeosiaECM
1997Litania
19981999From the Green Hill
19992001Egzekutor (muzyka do filmu Egzekutor)Universal
2000Reich (muzyka do filmu Reich)
20012002Soul of ThingsTomasz Stańko QuartetECM
20032004Suspended Night
Selected RecordingsTomasz Stańkokompilacja
20052005Wolność w sierpniustudyjnyFIRe
2006LontanoTomasz Stańko QuartetECM
20081970 1975 1984 1986 1988Tomasz StańkoboxMetal Mind
20092009Dark EyesTomasz Stańko QuintetstudyjnyECM
20122013WisławaTomasz Stańko

Z Komedą

NagranyWydanyAlbumWykonawca – liderRodzajWytwórnia
19651966AstigmaticKrzysztof Komeda (Stańko, Namysłowski, Rune Carlsson, Günter Lenz)album studyjnyPolskie Nagrania Muza
19671967Meine süsse Europäische Heimat: Dichtung &
Jazz aus Polen
Krzysztof Komeda, (Stańko, Namysłowski, Roman Dyląg, Rune Carlsson)Elektrola

Z udziałem Stańki

NagranyWydanyAlbumWykonawca – liderRodzajWytwórnia
19651965The Andrzej Trzaskowski Quintet Polish JazzAndrzej Trzaskowski T. Stańko, Muniak, Ostaszewski, Adam Jędrzejowskialbum studyjnyPolskie Nagrania Muza
19741974KunstkopfindianerWolfgang Dauner, Stańko, Seifert, Hans Koller, Stefańskialbum studyjnyMPS Records
1974–781979We'll Remember ZbiggyZbigniew SeifertkompilacjaMood Records
19761976Drums DreamCzesław BartkowskistudyjnyPN Muza
19761977SatuEdward VesalastudyjnyECM
19801980Elżbieta AdamiakElżbieta Adamiakalbum studyjnyPN Muza
1982Grand Standard OrchestraJan „Ptaszyn” WróblewskistudyjnyPoljazz
19821982O!MaanamstudyjnyPronit
2007Blues ForeverEmil Mangelsdorff Quartet, The
19742004SikorkiSBBstudyjnyMetal Mind Productions

Muzyka filmowa

Filmografia

  • 1998: Poniedziałek (jako szef hurtowni, film fabularny, reżyseria: Witold Adamek)
  • 2001: Cisza (jako trębacz w klubie techno, film fabularny, reżyseria: Michał Rosa)
  • 2006: Play Your Own Thing: Historia jazzu w Europie (film dokumentalny, reżyseria: Julian Benedikt)
  • 2009: Michał Urbaniak. Nowojorczyk z wyboru (film dokumentalny, reżyseria: Wiesław Dąbrowski)[35]
  • 2009: Krzysztof Komeda – muzyczne ścieżki życia (film dokumentalny, reżyseria: Claudia Buthenhoff-Duffy)

Publikacje

  • 2010: Desperado, Tomasz Stańko: Autobiografia, rozmawia Rafał Księżyk, Kraków: Wydawnictwo Literackie, ISBN 978-83-08-04468-1

Odznaczenia i wyróżnienia

Nagrody

Laureat Paszportu „Polityki” za 2013 rok w kategorii Kreator Kultury z uzasadnieniem jury: „Za wyjątkowy styl tworzenia, pracy i współdziałania w sztuce, umiejętność godzenia tradycji i awangardy. Za poszerzanie granic jazzu i zarazem poszerzanie jego publiczności. Za promowanie polskich muzyków za granicą”[41].

Muzyczne

Jazz Forum

W ankiecie zorganizowanej przez czasopismo „Jazz Forum” Stańko uzyskał pierwsze miejsca w kategoriach:

  • Muzyk roku (2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007)
  • Trąbka (2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007)
  • Kompozytor' (2002, 2003, 2004, 2006)
  • Album Roku – Tomasz Stańko Quartet – „Soul of Things” (2002)
  • Album Roku – „Suspended Night” (2004)
  • Album Roku – Tomasz Stańko Quartet – „Lontano” (2006)
  • Zespół akustyczny – Tomasz Stańko Quartet (2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007)
Fryderyki
Pozostałe
  • European Jazz Prize – pierwszy laureat ustanowionej w 2003 roku nagrody[43];
  • Prix du Musicien Européen – przyznana w 2014 roku przez francuską Akademię Jazzu Nagroda Europejskiego Muzyka Roku;
  • Preis der deutschen Schallplattenkritik – przyznana w 2014 roku Nagroda dziennikarzy i krytyków muzycznych Niemiec, Austrii i Szwajcarii.

Filmowe

  • 1993: Pożegnanie z Marią – Gdynia (do 1986 Gdańsk) (Festiwal Polskich Filmów Fabularnych) nagroda za muzykę;
  • 1997: Łóżko Wierszynina – Orzeł, Polska Nagroda Filmowa (nominacja) w kategorii: najlepsza muzyka; za rok 1998;
  • 1998: Poniedziałek – utwór „Poniedziałek”;
  • 2000: Egzekutor
    • „Orzeł” Polska Nagroda Filmowa (nominacja) w kategorii: najlepsza muzyka; za rok 1999
    • Warszawa (TP SA Music and Film Festival) nominacja do nagrody „Philip Award” w kategorii: muzyka oryginalna i adaptowana w polskim filmie;
  • 2002: Cisza – „Orzeł” Polska Nagroda Filmowa (nominacja) w kategorii: najlepsza muzyka; za rok 2001.

Przypisy

  1. Tomasz Szachowski: Fryderyk Chopin - Centrum Informacji - Tomasz Stańko - Biogram. pl.chopin.nifc.pl. [dostęp 2018-07-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-29)].
  2. Kasia Pietrzko Trio i ich jazz z duszą. polskieradio.pl, 2018-04-22. [dostęp 2018-07-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-29)]. Cytat: „14 lutego 2018 roku zagrała pierwszy koncert z Tomaszem Stańko w krakowskiej Alchemii”
  3. Bartłomiej Kaczorowski: Nowa encyklopedia powszechna PWN, Tom 7. Wydawn. Nauk. PWN, 2004, s. 722. ISBN 978-83-01-14186-8.
  4. Paweł Piotrowicz: To brzmienie, ten styl… Tomasz Stańko nie żyje. kultura.onet.pl, 2018-07-29. [dostęp 2018-07-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-29)]. (pol.).
  5. Krystian Brodacki: Historia jazzu w Polsce. Polskie Wydawnictwo Muzyczne SA, 2010, s. 338. ISBN 978-83-224-0917-6.
  6. a b c d Marek Dusza: Magiczny świat jazzu. 5. Polskie zespoły jazzowe – nasze najlepsze. Kraków: Marketing Room Poland, 2009, s. 30–36. ISBN 978-83-61923-05-3.
  7. Ryszard Wolański: Leksykon polskiej muzyki rozrywkowej. Agencja Artystyczna MTJ, 2003, s. T.1 s.288. ISBN 83-911888-8-4.
  8. a b Krystian Brodacki: Historia jazzu w Polsce. Polskie Wydawnictwo Muzyczne SA, 2010, s. 339. ISBN 978-83-224-0917-6.
  9. Ninateka: Jazz in Poland. Janusz Majewski. ninateka.pl. [dostęp 2020-07-09]. (pol.).
  10. JazzPRESS – „Astigmatic” – Krzysztof Komeda Quintet. jazzpress.pl, 2011-06-07. [dostęp 2018-07-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-10)].
  11. Andrzej Chodkowski (red.): Encyklopedia muzyki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, s. 840. ISBN 83-01-11390-1.
  12. Rzeszów: Tomasz Stańko - Honorowy Obywatel Miasta Rzeszowa. e-biblioteka.rzeszow.pl, 2015-03-21. [dostęp 2018-07-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-03-04)].
  13. Tomasz Stanko Discography. jazzdisco.org. [dostęp 2018-07-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-29)]. (ang.).
  14. Jazz Forum 2011, „Marcus+”
  15. Bill Shoemaker: Alexander von Schlippenbach: Global Unity. jazztimes.com, maj 2004. [dostęp 2014-07-29]. (ang.).
  16. Tomasz Stańko kończy 69 lat. tvp.pl/kultura, 11.07.2011. [dostęp 2014-07-29]. (pol.).
  17. Penderecki, Don Cherry, New Eternal Rhythm Orchestra: Actions. Discogs. [dostęp 2014-07-29]. (ang.).
  18. Ewa Kałużna: Tomasz Stańko. muzeumjazzu.pl. [dostęp 2018-07-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-29)].
  19. Tomasz Stanko Quartet Suspended Night Chart History | Billboard. billboard.com. [dostęp 2018-07-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-29)]. (ang.).
  20. Tomasz Stańko Bio. www.tomaszstanko.pl. [dostęp 2014-08-03]. (ang.). „Muzyka Stańki zmieniła się dramatycznie przez ostatnie dziesięciolecie. Udało mu się uczynić ją bardziej dostępną nie rezygnując z determinacji i werwy, które zawsze były jego znakiem firmowym. Tak właśnie jest na kolejnej płycie nagranej dla ECM, drugiej z polskim zespołem (...)To silna grupa, charakterystyczna perlistym, impresjonistycznym stylem pianisty pod wpływem Billa Evansa oraz, bardziej niż poprzednio na „Soul of Things”, solidną realizacją figur basu, odczuwalnie obecnego, klamry dla zdecydowanych melodii kompozycji Stańko”
  21. Ankieta krytyków sierpień 2013. downbeat.com. [dostęp 2014-08-04]. (ang.).
  22. Polish Cultural Institute Tomasz Stanko Quartet. polishculture-nyc.org. [dostęp 2014-08-04]. (ang.).
  23. Mariusz Herma: Tomasz Stańko wywiad. Przekrój 42/2009. [dostęp 2014-08-04]. (pol.).
  24. Académie du jazz Palmares. academiedujazz.com. [dostęp 2014-08-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (8 sierpnia 2014)]. (fr.).
  25. Preis der deutschen Schallplattenkritik Ehrenpreise 2014. schallplattenkritik.de. [dostęp 2014-08-04]. (niem.).
  26. Jazzowa Jesień. [dostęp 2010-02-08].
  27. Barbara Sowa: Kto wszedł do komitetu poparcia Komorowskiego, a kto z niego wypadł? Cała Lista. dziennik.pl, 2015-03-16. [dostęp 2015-03-21].
  28. Komitet Wspierania Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. [dostęp 2021-06-01].
  29. Kwietniowe koncerty Tomasza Stańko odwołane, „JazzSoul.pl”, 29 marca 2018 [dostęp 2018-07-29] (pol.).
  30. Anna Ryta, Tomasz Stańko nie żyje, „gwiazdy.wp.pl”, 29 lipca 2018 [dostęp 2018-07-29] (pol.).
  31. Tomasz Stańko nie żyje. Najwybitniejszy polski trębacz jazzowy miał 76 lat, wyborcza.pl [dostęp 2018-07-29].
  32. Eurozet Sp., Trwa pogrzeb Tomasza Stańki w Warszawie. Tłumy żegnają legendę na Powązkach! [ZDJĘCIA], Pogrzeb Tomasza Stańki w Warszawie. Pożegnanie na Powązkach! ZDJĘCIA [dostęp 2018-08-10] (pol.).
  33. Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
  34. INTERIA.PL, Trwa pożegnanie Tomasza Stańki. Kto przyszedł na pogrzeb muzyka? [dostęp 2018-08-11] (pol.).
  35. Michał Urbaniak. Nowojorczyk z wyboru (2009). www.filmweb.pl. [dostęp 2012-07-10]. (pol.).
  36. M.P. z 2011 r. nr 32, poz. 384
  37. Odznaczenia z okazji Święta 3 Maja. [w:] 2012-05-03 [on-line]. Prezydent.pl. [dostęp 2012-05-03].
  38. M.P. z 2005 r. nr 10, poz. 197
  39. Tomasz Stańko Quartet. Dolnośląskie Centrum Informacji Kulturalnej OKiS we Wrocławie, 27 maja 2011. [dostęp 2011-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (12 sierpnia 2014)].
  40. Mirosław Kubiak, Cecylia Lasota: Lista Honorowych Obywateli Miasta Rzeszowa. s.bip.erzeszow.pl, 2019-02-08. [dostęp 2022-07-27].
  41. Ewa Bender: Laureaci Paszportów Polityki. Culture.pl. [dostęp 2014-05-20].
  42. Fryderyki: Nominowani i laureaci 2010. www.zpav.pl. [dostęp 2010-02-24]. (pol.).
  43. www.culture.pl. [dostęp 2010-02-08].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Tomasz Stanko-CP.jpg
Autor: Cezary Piwowarski, Licencja: CC BY 2.5
Tomasz Stańko, polish jazz trumpeter
Tomasz Stańko (grób) 02.jpg
Autor: Mateusz Opasiński, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób muzyka Tomasza Stańko na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie
TomaszStanko20101121.jpg
Autor: Kotoviski photograph by Henryk Kotowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tomasz Stańko performing at a benefit concert in Warszawa, Poland in November 2010.
Tomasz Stańko Cosmopolite (203750) cropped.jpg
Autor: Toresetre, Licencja: CC BY-SA 4.0
Polski muzyk Tomasz Stańko podczas występu w klubie jazzowym Cosmopolite (Oslo, Norwegia; 9 kwietnia 2016).
Skład: Tomasz Stańko (trąbka), David Virelles (fortepian), Reuben Rogers (kontrabas / gitara basowa), Gerald Cleaver (perkusja)
Tomasz Stańko Polish jazz musician.jpg
Tomasz Stańko, polski muzyk jazzowy