Tomasz Wawrzecki

Tomasz Wawrzecki
Ilustracja
Herb
Rola
RodzinaWawrzeccy herbu Rola
Data i miejsce urodzenia7 marca 1759
Meyszty
Data i miejsce śmierci5 sierpnia 1816
Widze Łowczyńskie
Odznaczenia
Order Orła Białego Order Świętego Stanisława (Rzeczpospolita Obojga Narodów)
Katedra w Wilnie - tablica ku czci T. Wawrzeckiego w 1906 roku

Tomasz Antoni Wawrzecki herbu Rola[1] (ur. 7 marca 1759 roku w Mejsztach, zm. 5 sierpnia 1816 roku w Mejsztach[2], pochowany w Widzach) – minister prezydujący w Komisji Rządowej Sprawiedliwości Królestwa Polskiego w latach 1815-1816[3], generał lejtnant wojsk litewskich i generał ziemiański[4], członek Rady Narodowej Litewskiej w 1794 roku[5], chorąży wielki litewski w 1791 roku, podkomorzy kowieński w 1784 roku[6], w insurekcji 1794 roku generał, a po pojmaniu Kościuszki od 10 października do 16 listopada 1794 Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej.

Życiorys

Wawrzecki, z nominacji Stanisława Augusta chorąży wielki litewski, był zwolennikiem reform, aktywnym posłem Sejmu Czteroletniego z powiatu brasławskiego w 1788 roku[7]. We wrześniu 1789 roku wszedł w skład Deputacji do Formy Rządu, powołanej przez Sejm Czteroletni dla określenia ustroju Rzeczypospolitej[8]. Komisarz Komisji Porządkowej Cywilno-Wojskowej województwa trockiego powiatu kowieńskiego w 1790 roku[9]. 2 maja 1791 roku podpisał asekurację, w której zobowiązał się do popierania projektu Ustawy Rządowej[10]. Był członkiem Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej i uczestnikiem wojny polsko-rosyjskiej 1792. Podczas powstania kościuszkowskiego był fundatorem walki zbrojnej, organizatorem i dowódcą na Żmudzi i w Kurlandii, radcą i pełnomocnikiem Rady Najwyższej Narodowej, od 16 października generałem lejtnantem. Po klęsce bitwy pod Maciejowicami i pojmaniu Kościuszki został naczelnikiem insurekcji decyzją (za poręczeniem Kołłątaja) Rady Najwyższej Narodowej z 12 października. Wraz z Zajączkiem kierował działaniami wojskowymi w późniejszej fazie powstania. Po ostatnich próbach oporu w Warszawie, rzezi Pragi i kapitulacji wycofał się z pozostałym wojskiem pod Radoszyce, gdzie 16 listopada ostatnie oddziały powstańcze uległy rozproszeniu.

W niewoli rosyjskiej do 1796, kiedy wraz z Kościuszką i innymi został zwolniony przez cara Pawła I i wrócił na Litwę. W następnych latach wykazywał sympatie prorosyjskie, za Księstwa Warszawskiego zwerbowany do współpracy przez cara Aleksandra I, wszedł w 1813 do Rady Najwyższej Tymczasowej Księstwa Warszawskiego. Był członkiem Rządu Tymczasowego Królestwa Polskiego w 1815 roku[11] W Królestwie Polskim był ministrem sprawiedliwości, senator-wojewoda Królestwa Polskiego w 1815 roku[12].

W 1786 roku został kawalerem Orderu Świętego Stanisława[13]. W 1791 roku odznaczony Orderem Orła Białego[14]. W czasie powstania kościuszkowskiego nagrodzony złotą obrączką Ojczyzna Obrońcy Swemu nr 46[15].

Pochowany w małym miasteczku Widze (obecnie na Białorusi).

Przypisy

  1. ↑ Złota księga szlachty polskiej, r. IV, Poznań 1882, s. 413.
  2. ↑ Akt zgonu z parafii w Widzach z 1816 roku, obecnie przechowywany w Państwowym Archiwum Historycznym w Wilnie
  3. ↑ Andrzej Biernat , Ireneusz Ihnatowicz , Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003, s. 572.
  4. ↑ Henryk P. Kosk, Generalicja polska, t. II, Pruszków 2001, s. 240.
  5. ↑ Leonid Żytkowicz, Litwa i Korona w r. 1794, w: Ateneum Wileńskie, rocznik XII, wilno 1937, s. 544.
  6. ↑ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego, t. 1, Województwo wileńskie XIV-XVIII wiek, pod redakcją Andrzeja Rachuby, Warszawa 2004, s. 745.
  7. ↑ Kalendarzyk narodowy y obcy na rok ... 1792. ..., Warszawa 1791, s. 316.
  8. ↑ Volumina Legum, t. IX, Kraków 1889, s. 107-108.
  9. ↑ Dziennik rządowo-ekonomiczno handlowy R. 5. T. II, Warszawa 1790, s. 422.
  10. ↑ Bronisław Dembiński. W przededniu 3-maja 1791 roku. „Tygodnik Illustrowany”. Nr 1, s. 10-11, 13 stycznia 1906. 
  11. ↑ Andrzej Biernat, Ireneusz Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003, s. 572.
  12. ↑ Diarjusz Senatu z roku 1830-1831, wydał Stefan Pomarański, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. XIV, Kraków 1930, s. 452.
  13. ↑ Zbigniew Dunin-Wilczyński, Order Św. Stanisława, Warszawa 2006 s. 193.
  14. ↑ Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 251.
  15. ↑ Bolesław Twardowski, Spis osób które uczestniczyły w działaniach wojennych Kościuszki 1794 r., Poznań 1894, s. 150.

Linki zewnętrzne

Rada Najwyższa Tymczasowa Księstwa Warszawskiego
Członkowie Rady Najwyższej Narodowej 1794

Banner of Kościuszko Uprising.PNG

Rada Najwyższa Rządowa Litewska 1794

Banner of Kościuszko Uprising.PNG

Rząd Tymczasowy Królestwa Polskiego (1815)

Godło Królestwa Polskiego

Media użyte na tej stronie

POL Order Świętego Stanisława BAR.svg
Baretka: Order Świętego Stanisława (Polska)
Banner of Kościuszko Uprising.PNG
Autor:
NieznanyUnknown from Poland
, Licencja: CC BY 3.0
POL COA Rola.svg
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape przez Bastianowa (Bastiana) na podstawie:
  • Christoph von Bartkowski – hełm, korona, labry
  • Tadeusz Gajl – klejnot, godło
  • Bastianow (Bastian) – wersja wektorowa wszystkich elementów .
, Licencja: CC BY-SA 4.0
Herb Rola
Katedra w Wilnie tablica Tomasz Wawrzecki.png
Autor: Władysław Zahorski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tablica pamiątkowa ku czci generała i Naczelnika w Insurekcji kościuszkowskiej Tomasza Wawrzeckiego (zm. 1816)
Medium Coat of Arms of Congress Poland.svg
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape przez Avalokitesvara ., Licencja: CC BY-SA 3.0
Uwaga! Jest to współczesna rekonstrukcja średniego herbu Królestwa Kongresowego