Tomasz Wierzejski (cichociemny)

Tomasz Jan Wierzejski

Zgoda 2, Wiara 2

major
Data i miejsce urodzenia	30 marca 1911 Rzeżyca
Data i miejsce śmierci	25 czerwca 1957 Londyn
Przebieg służby
Lata służby	1932–1945
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne w ZSRR Polskie Siły Zbrojne Armia Krajowa
Jednostki	Batalion Mostowy, 12 Samodzielna Kompania Pontonowa, 8 Dywizja Piechoty (II RP), 5 Brygada Saperów, Batalion Czata 49
Stanowiska	dowódca plutonu, dowódca kompanii, oficer wyszkolenia, referent, I oficer techniczny brygady, dowódca plutonu kadrowego, dowódca kompanii, zastępca dowódcy batalionu
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa, kampania wrześniowa powstanie warszawskie
Odznaczenia

Tomasz Jan Wierzejski ps.: „Zgoda 2”, „Wiara 2” (ur. 30 marca 1911 w Rzeżycy, zm. 25 czerwca 1957 w Londynie) – oficer Wojska Polskiego II RP, Armii Andersa, Polskich Sił Zbrojnych i Armii Krajowej, major saperów służby stałej, cichociemny.

Życiorys

Był synem Bronisława i Bronisławy z domu Przewuskiej. Uczył się w gimnazjum w Łukowie, Korpusie Kadetów w Modlinie i Korpusie Kadetów Nr 1 we Lwowie, gdzie zdał maturę. W 1930 został przyjęty do Szkoły Podchorążych Inżynierii w Warszawie. W 1933, po ukończeniu szkoły, został wcielony do batalionu mostowego w Modlinie^[1]. W marcu 1939 nadal pełnił służbę w batalionie mostowym na stanowisku pełniącego obowiązki oficera sztabowego do spraw wyszkolenia^[2].

We wrześniu 1939 roku dowodził 12 samodzielną kompanią pontonową w ramach 8 Dywizji Piechoty. Prawdopodobnie po rozproszeniu dywizji 4 września dostał się do niewoli niemieckiej, z której uciekł. 17 września został aresztowany przez siły radzieckie. Skazano go w Moskwie na 8 lat więzienia i zesłano do łagru. Po podpisaniu układu Sikorski-Majski został zwolniony i w lutym 1942 roku przydzielony do 2 batalionu saperów Armii Andersa na stanowisko oficera wyszkolenia, a od listopada tego roku pełnił funkcję referenta w Dowództwie Saperów Armii. W lipcu 1943 roku został przeniesiony na stanowisko I oficera technicznego 5 Brygady Saperów.

Zgłosił się do służby w kraju. Po przeszkoleniu w dywersji został zaprzysiężony 14 lutego 1944 roku w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza i przetransportowany do Głównej Bazy Przerzutowej w Brindisi we Włoszech. Zrzutu dokonano w nocy z 21 na 22 maja 1944 roku w ramach operacji „Weller 29” dowodzonej przez mjra naw. Eugeniusza Arciuszkiewicza (zrzut na placówkę „Kos” położoną w okolicy wsi Wierzbno). Do 15 czerwca przechodził aklimatyzację w Warszawie. Dostał przydział do batalionu „Czata 49" z przeznaczeniem do bazy zaopatrzenia w Wilnie. Wyjechał 20 lipca, jednak nie mogąc się przedrzeć przez front, wrócił następnego dnia do Warszawy. 29 lipca przydzielono go ponownie do „Czaty 49" na stanowisko dowódcy plutonu kadrowego.

W czasie powstania warszawskiego walczył jako dowódca plutonu w batalionie „Czata 49" w Zgrupowaniu „Radosław”. 19 sierpnia był zasypany i kontuzjowany w wyniku wybuchu goliata na rogu ulic Zakroczymskiej i Konwiktorskiej. 26 sierpnia został znów ranny i umieszczony w szpitalu polowym. 3 września powrócił do jednostki, na stanowisko dowódcy kompanii i saperów w Zgrupowaniu „Radosław”. 8 września został zastępcą dowódcy batalionu „Czata 49". Walczył później na Czerniakowie.

Po kapitulacji powstania przebywał w obozach niemieckich, m.in. w Oflagu VII A Murnau, skąd został uwolniony 29 kwietnia 1945 roku przez wojska amerykańskie. 6 maja 1945 roku zameldował się w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych pod brytyjskim dowództwem. Osiedlił się w Wielkiej Brytanii. Zginął w wypadku samochodowym.

Był autorem wspomnień: 10 minut namysłu, Kto jak nie łączniczka, Z Czatą 49 na Starym Mieście opublikowanych w książce pt. Drogi cichociemnych... (wyd. I, II, III, Veritas, Londyn, 1954, 1961, 1972, Bellona, Warszawa, 1993, 2008).

Awanse

• podporucznik – 5 sierpnia 1933 roku ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1932 roku i 24. lokatą w korpusie oficerów inżynierii i saperów^[3]
• porucznik – ze starszeństwem z dniem 19 marca 1937 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów saperów, grupa liniowa^[4]
• kapitan – ze starszeństwem z dniem 3 maja 1943 roku
• major – 3 października 1944 roku, awans nominacyjny z 4 września 1944 roku z uzasadnieniem: Wybitny oficer. Zrównoważony, obowiązkowy, niezawodny w spełnianiu zleconych mu zadań. Posiada posłuch w szeregach mimo najkrytyczniejszej sytuacji bojowej. Odważny. We wszystkich akcjach Czaty brał wybitny udział. Pozostawał w linii mimo parokrotnych ran^[5].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Miliari – wniosek odznaczeniowy dowódcy batalionu mjr. „Witolda” (Tadeusz Runge) z 4 września 1944 roku z uzasadnieniem: Wybitnie odważny oficer, który mężną i zdecydowaną odwagą dawał doskonały wzór dla podkomendnych w ostatnio przeprowadzanych, wśród najcięższych warunków, akcjach obronnych przy ul. Przebieg na Muranowie oraz przy ul. Sapieżyńskiej. Trzykrotnie ranny. Odznaczony na mocy rozkazu Dowódcy AK nr 412 z 9 września 1944 roku^[5] nr 11505^[6]
• Krzyż Walecznych – dwukrotnie, we wrześniu 1939 roku i w sierpniu 1944 roku (wniosek odznaczeniowy z 12 sierpnia)^[5].

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 4. Zwierzyniec – Rzeszów: Obywatelskie Stowarzyszenie „Ostoja”, 2011, s. 227–228. ISBN 978-83-933857-0-6.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 432. ISBN 83-211-0537-8.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 230–231.