Topola czarna zwana baobabem na placu Litewskim w Lublinie

„Baobab” w Lublinie

22 listopada 2008 r.

Wrzesień 2012 r., „baobab” po prawej stronie kadru

23 maja 2017 r., tuż przed usunięciem

„Baobab” w Lublinie – topola czarna zasadzona ok. 1880 na placu Litewskim w Lublinie^[1]. Charakterystyczny obiekt zlokalizowany w centrum miasta usunięto 23 maja 2017 r. ze względu na jego postępujące zamieranie.

Historia

Zdaniem Euzebiusza Maja, historyka sztuki i konserwatora krajobrazu kulturowego, „baobab” został zasadzony po powstaniu styczniowym według projektu Feliksa Bieczyńskiego jako „drzewo wolności”. Miało to nawiązywać do działań Izabeli Czartoryskiej, która – wzorem rewolucjonistów francuskich – sadziła m.in. topole czarne jako symbole wolności^[1][2].

Pod koniec XIX w. i na początku XX w. drzewo rosło tak szybko, że miało osłabiać dominantę ówczesnego placu Musztry – sobór prawosławny^[2]. W latach 40. XX w. korzenie drzewa rozpościerały się na trawnikach. Około 20 lat później w otoczeniu topoli ułożono „naturalny bruk”, co utrudniło wegetację^[1]. Stan „baobabu” pogorszył się na początku lat 90., kiedy w trakcie robót budowlanych odcięto część systemu korzeniowego. Ze względu na brak dokumentacji trudno było wskazać winnych tego czynu^[1]. 18 lipca 1990 lubelska topola została wpisana na listę pomników przyrody^[3].

Na początku XXI w. drzewo zaczęło zamierać, m.in. z powodu niedostatecznego uwodnienia i natlenienia, a także na skutek mrożenia okolic drzewa w okresach zimowych (w tej części placu Litewskiego organizowano lodowiska). W 2005 r. zbyt blisko pnia ułożono kostkę brukową. W 2008 r. usprawniono funkcjonowanie systemu korzennego, układając pod ziemią instalację nawadniająco-napowietrzającą^[2]. W maju 2011 r. podczas prac pielęgnacyjnych przycięto uschnięty wierzchołek, co obniżyło drzewo o ok. 1,5 m^[4]. W 2013 r. topola miała ok. 16 m wysokości. Szacowano wtedy, że w szczytowym okresie mogła ona mierzyć powyżej 35 m^[2].

W 2014 r. przewidywano, że drzewo wyschnie w ciągu 10–15 lat^[1]. W grudniu 2016 r. z powodu zainfekowania „baobabu” grzybem odłamał się konar. Dendrolodzy stwierdzili, że 70% pnia uległo uszkodzeniu, a jedynie 15% było zdrowe. Opowiedzieli się za wycięciem topoli^[5]. Topola została wypisana z listy pomników przyrody 17 marca 2017 r. Miała wtedy 506 cm w obwodzie^[6]. W maju wojewódzki konserwator zabytków podjął decyzję o wycięciu „baobabu”^[7].

Drzewo usunięto 23 maja 2017 r. Na zlecenie wojewódzkiego konserwatora zabytków pracownik Ogrodu Botanicznego UMCS pobrał zaszczepki. Pień przeznaczono na wykonanie rzeźby^[8][9].

Upamiętnienie

Czarna topola pojawia się w musicalu Fidelitas – Suita Lubelska, opowiadającym o historii Lublina^[10].

Przypisy