Topola eufracka

Topola eufracka
Topole eufrackie na obrzeżach pustyni Gobi
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	malpigiowce
Rodzina	wierzbowate
Rodzaj	topola
Gatunek	topola eufracka
Nazwa systematyczna
Populus euphratica Oliv. Voy. Emp. Othoman 3: 449 1807[3]
Synonimy
Populus diversifolia Schrenk ex Fisch. & C. A. Mey.
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
najmniejszej troski

Morfologia

Topola eufracka (Populus euphratica Oliv.) – gatunek topoli z rodziny wierzbowatych (Salicaceae). Rodzimy obszar jego występowania obejmuje Afrykę Północną (Libia, Algieria, Egipt), Azję Zachodnią, Kaukaz i Azję Środkową po Chiny (Afganistan, Pakistan, Iran, Irak, Izrael, Jordania Syria, Turcja, Armenia, Kazachstan, Tadżykistan, Turkiestan, Uzbekistan; w Chinach prowincje: Gansu, Nei Monggol, Qinghai, Xinjiang)^[5]. Jedyne stanowisko w Europie znajduje się w pobliżu Alicante w Hiszpanii, gdzie występuje klonalnie rozrośnięty okaz żeński, prawdopodobnie introdukowany tu przez Maurów^[6].

Morfologia

Pokrój

Średniej wysokości drzewo o gęstej koronie^[7]

Pień

Osiąga wysokość do 15 m i obwód do 2,5 m. Jest często powyginany i zazwyczaj rozwidlony. Kora na starych drzewach jest gruba, szorstka z nieregularnymi, pionowymi bruzdami. Ma oliwkową barwę^[7].

Liście

Są silnie zróżnicowane. Młode, występujące na szczycie pędów są podłużne, podobne do liści wierzby białej, starsze, znajdujące się w dolnych częściach pędów mają kształt od romboidalnego do okrągłego. Ogonki liściowe długie^[8].

Kwiaty

Zebrane w rozdzielnopłciowe kwiatostany zwane kotkami. Kotki męskie mają długość 2,5-5 cm, żeńskie 5-7 cm^[7].

Owoc

Jajowato-lancetowate torebki o długości 7-12 mm, osadzone na szypułkach o długości 4-5 mm. Nasiona z jedwabistymi włoskami^[7].

Biologia i ekologia

Rośnie w subtropikalnych lasach liściastych, na wzgórzach, w miejscach o umiarkowanej wilgotności. lasy liściaste i suche lasy umiarkowanej. Wymaga dużo światła dla normalnego rozwoju. Obecnie jest w dużym stopniu wycięta na opał, jednak nadal w wielu miejscach wzdłuż cieków wodnych i ich dopływów tworzy gęste lasy mieszane z dodatkiem wierzb, tamaryszków, morw. Rośnie także na obszarach okresowo zalewanych i nieużytkach^[7].

Rośnie na obszarach o wysokości do 4000 m n.p.m., o temperaturach rocznych od -5 do +52 °C i rocznej sumie opadów 75-200 mm. Rośnie na glebach kamienistych i piaszczystych o pH 5-6,5. Toleruje wysoki stopień zasolenia gleby. Unika natomiast gleb o złym napowietrzeniu i małej ilości wody^[7].

Zastosowanie

• Na obszarze swojego występowania jest jednym z głównych źródeł grubego drewna^[8]. Jest lekkie i średnio twarde, łatwe do obróbki, nadaje się do toczenia. Wykorzystywane jest na opał, do produkcji papieru oraz w stolarstwie i budownictwie. W budownictwie używane jest do szalunków, w stolarstwie wykonuje się z niego sklejki, pudełka do zapałek, podkłady szynowe, protezy kończyn, obcasy do butów, szpulki i in. przedmioty^[7].
• Miejscowa ludność wykorzystuje młode pędy i liście jako paszę dla kóz. Przycięte pędy szybko się odnawiają^[8].

Udział w kulturze

Znawcy roślin biblijnych są zgodni, że topola ta jest wymieniona w kilku miejscach w Biblii, jako topola, wierzbo-topola, lub tam, gdzie jest mowa o drżeniu liści. Wynika to ze znaczenia słów hebrajskich, kontekstu wydarzeń oraz faktów, że gatunek ten ma liście zróżnicowane morfologicznie (młodociane są podobne do liści wierzby), długoogonkowe (drżące na wietrze) i jest pospolity w Izraelu^[8]. Jest 7 miejsc w Biblii, w których gatunek ten jest wymieniony: Kpł 23,40; 26,36, 2 Sm 5,23-24, 1 14,14-15, Ps 84,6; 137,1-3, Iz 7,2^[9].

Przypisy