Topola włoska

Topola włoska
Populus nigra 'Italica'

Rodzaj	topola
Gatunek	topola czarna
Inne nazwy	Populus nigra L. var. italica Münchh.

Topola włoska (Populus nigra L. 'Italica') – wyhodowana męska odmiana topoli czarnej^[1], uzyskana w XVIII wieku w Lombardii we Włoszech. Jest uprawiana na terenie całej Europy.

Morfologia

Pokrój

Drzewo ma zwarty, kolumnowy pokrój^[2]. W Polsce dorasta do 30-35 m wysokości ^[3] i do 1 m średnicy pnia. W Europie są znane okazy ponad 40-metrowe^[4]. Korona bardzo smukła, z gałęziami skierowanymi niemal pionowo ku górze, przy zachowaniu szerokich kątów rozwidleń. Pień zazwyczaj z wyraźnymi przyporami korzeniowymi^[5].

Pędy

Gałązki jasnożółte do szarożółtawych. Młode gałązki nie mają listewek korkowych. Kora ciemnobrunatna, na starszych egzemplarzach prawie czarna, głęboko spękana^[3].

Korzenie

Ma silnie rozwinięty i płytki system korzeniowy, często tworzy przypory korzeniowe i odrośla^[3].

Drewno

Rzadkie, rozpierzchłonaczyniowe, twardzielowe, słabej jakości. Nie przedstawia większych walorów w budownictwie i przemyśle meblarskim^[3].

liście długopędowe

Liście

Pąki podługowatojajowate, stożkowe, duże do około 1,4 cm. Liście długości 5-10 cm, długo zaostrzone, u nasady słabo sercowate, brzegiem karbowano-piłkowane, nagie^[2]. Zwykle występują w gęstym skupieniu^[2]. Gdy są młode, mają jasnozielony kolor^[6], z czasem robią się ciemnozielone, z mocnym połyskiem, spodem jaśniejsze.

Kwiaty

U formy typowej 'Italica' wyłącznie męskie, podobne do tych u topoli czarnej. U nasady objęte kubkowatym wyrostkiem, zebrane w kotki. Przysadki kwiatowe czerwone, porozcinane. Pylniki pręcików czerwone. Ukazują się w połowie wiosny^[2].

Biologia

Topola włoska "Teletopcia" z Radomska - pomnik przyrody

Jest rozmnażana wegetatywnie, przez co żyje relatywnie krócej w porównaniu do rozmnażanych z siewu topól czarnych. Wzrost ustaje w wieku ok. 60 lat. Rzadko spotykane są okazy ponad 80-letnie^[5]. W dobrych warunkach rośnie bardzo szybko (2,5 m/rok). W gorszych siedliskach rośnie wolniej i zamiera od wierzchołka po upływie kilkudziesięciu lat. Kwitnie od marca do kwietnia, przed rozwojem liści^[6].

Najokazalsze topole włoskie w Polsce rosną w Bolechowicach, Radomsku, Łodzi, Wrocławiu i Poznaniu^[5].

Zmienność

Prawidłowo topolą włoską nazywana jest męska odmiana uprawna 'Italica'. Wszystkie wywodzące się od niej mieszańce tworzą grupę zbiorczą o nazwie 'Pyramidalis' (Populus nigra 'Pyramidalis'), w skład której (oprócz standardowej 'Italica') wchodzą^[2][5]:

• 'Italica Foemina' - kultywar żeński o szerszym, odwrotnie stożkowatym pokroju i wolniejszym wzroście.
• 'Lombardy Gold' – kultywar o przysadzistym pokroju i jaśniejszym zabarwieniu liści.
• 'Plantierensis' – młode pędy są drobno owłosione. Gałęzie pokryte są małymi przetchlinkami. Latem daje balsamiczny zapach, jednak nie tak intensywny jak u topól z sekcji Tacamahaca. Pokrój szerokokolumnowy.
• 'Afghanica' – południowoeuropejska, męska odmiana kolumnowa o jasnej korze na konarach. Nasada pnia jest ciemniejsza i chropowata. Liście są zaokrąglone.

Zastosowanie

Roślina ozdobna: używana głównie do nasadzeń przy drogach i w parkach, dawniej w terenach osiedlowych. Cechuje się efektowną sylwetką i żółtym jesiennym zabarwieniem liści^[7]. Jest drzewem odpornym na działanie silnych wiatrów, dzięki mocnej nasadzie pnia, wąskim pokroju i stabilnych rozwidleniach konarów^[5].

Przypisy

Bibliografia

• Ernest Rudnicki: Topole w krajobrazie Polski. Warszawa: PWRiL, 2020. ISBN 978-83-09-01125-5.
• W. Kulesza: Klucz do oznaczania drzew i krzewów. Warszawa: PWRiL, 1955.
• Topola włoska [dostęp 2009-03-06]  (pol.).