Torbernit

Torbernit
Ilustracja
Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny

Cu[UO2]2[PO4]2 • (8-12)H2O

Twardość w skali Mohsa

2 – 2,5

Przełam

nierówny

Łupliwość

doskonała

Pokrój kryształu

cienko tabliczkowe, płytkowe lub blaszkowe

Układ krystalograficzny

tetragonalny

Właściwości mechaniczne

kruchy

Gęstość minerału

3,22 – 3,30 g/cm³

Właściwości optyczne
Barwa

intensywnie zielona

Rysa

jasnozielona

Połysk

diamentowy lub perłowy

Współczynnik załamania

nω 1,592, nε 1,582

Inne

optycznie ujemny

Torbernit (chalkolit[1]) – minerał z gromady fosforanów, a dokładniej fosforanów uranylu; łyszczyk uranowy. Jest to uwodniony fosforan uranylu i miedzi. Nazwa nadana na cześć szwedzkiego chemika i mineraloga Torberna Olafa Bergmana[2] (1735–1784).

Charakterystyka

Właściwości

Tworzy kryształy cienkotabliczkowe płytkowe bądź blaszkowe o kwadratowym pokroju. Występuje też w skupieniach ziemistych, łuskowych, oraz w formie szczotek krystalicznych. Jest minerałem kruchym, przeświecającym o intensywnym połysku na powierzchniach łupliwości, równoległych do podstawy płytek. Odznacza się intensywną trawiasto- lub szmaragdowozieloną barwą.

Jest minerałem promieniotwórczym i z tego względu powinien być przechowywany w ołowianym pojemniku, lub plastikowym owiniętym w folie ołowianą.

Geneza

Minerał wtórny w strefach utleniania pegmatytów, granitów, oraz niektórych utworów hydrotermalnych zawierających uraninit UO2 i związki miedzi Cu. Powstaje wtórnie w procesie wietrzenia uraninitu i blendy smolistej.

Asocjacje: współwystępuje przeważnie wraz z autunitem, fluorytem oraz barytem.

Chemizm

Teoretycznie odmiana z 12H2O zawiera 56,65% UO2, 7,88% CuO, 14,06% P2O5 i 12,41% H2O. Niektóre odmiany zawierają do 3% PbO oraz kilka procent As2O4. Rozpuszcza się w HNO3. Zadanie uzyskanego roztworu nadaje mu niebieska barwę i wytrąca żółty osad.

Odmiana z 8H2O nazywana jest meta-torbernitem.

Występowanie

Na świecie: USA (Marysvale, Colorado Mineral Belt), Kongo (Wyżyna Katanga), Wielka Brytania, Czechy, Niemcy.

W Polsce: Na Dolnym Śląsku – Pogórze Izerskie, Góry Sokole, Karkonosze, Rudawy Janowickie (m.in. w okolicach Ogorzelca), Góry Sowie, Masyw Śnieżnika.

Zastosowanie

Są to minerały silnie promieniotwórcze i z tego względu powinny być przechowywane w ołowianym pojemniku lub plastikowym owiniętym w folię ołowiową!
  • Stanowi ważną rudę uranu (56-61% UO3)
  • Znaczenie naukowe oraz kolekcjonerskie

Zobacz też

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Torbernite Aveyron HD.jpg
Autor: Didier Descouens, Licencja: CC BY-SA 4.0
Torbernite
Locality : Margabal Mine, Entraygues-sur-Truyère, Aveyron, Midi-Pyrénées, France
Size : 15.3 x 9.6 x 5.6 cm
Radioactive.svg
Internationally recognized symbol. Warning sign of Ionizing Radiation.