Torbik bambusowy

Torbik bambusowy

Dromiciops gliroides[1]
Thomas, 1894[2]
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Nadgromada	żuchwowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Nadrząd	torbacze
Rząd	torbikowce
Rodzina	torbikowate
Rodzaj	Dromiciops Thomas, 1894[3]
Gatunek	torbik bambusowy
Synonimy
Didelphys australis F. Philippi, 1893[4]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]
bliski zagrożenia
Zasięg występowania

Torbik bambusowy^[6], beztorbik bambusowy^[7] (Dromiciops gliroides) – gatunek południowoamerykańskiego ssaka z rodzinie torbikowatych, jedyny przedstawiciel rodzaju torbik^[6] (Dromiciops) i jedyny współcześnie żyjący przedstawiciel rzędu torbikowców (Microbiotheria).

Zasięg występowania

Torbik bambusowy występuje w gęstych, górskich lasach kontynentalnego Chile (Maule, Biobío, Araukania, Los Ríos i Los Lagos) i przyległej Argentyny (Neuquén, Río Negro i Chubut) oraz na wyspie Chiloé^[8]. Zasiedla lasy waldiwijskie, czyli umiarkowane lasy deszczowe, w których podszyciu występuje bambus^[9].

Systematyka

Gatunek określa się jako żyjącą skamieniałość^[10]. Badania wykazały, że torbik bambusowy jest bliżej spokrewniony z torbaczami australijskimi (Australidelphia) niż amerykańskimi (Ameridelphia). Jego pojawienie się na kontynencie Ameryki Południowej nie zostało bezsprzecznie wyjaśnione. Po odkryciu w Australii skamieniałości Djarthia murgonensis, który mógł być najprymitywniejszym przedstawicielem Australidelphia, najbardziej prawdopodobne wydawało się, że ta linia pochodzi z Australii, a przodkowie torbika trafili do Ameryki Południowej przez Antarktydę z Australii^[11]. Badania oparte na insercji retropozonów (przy której nie powinny występować homoplazje), przeprowadzone w 2010, wskazują jednak, że najbardziej bazalne klady torbaczy, Didelphimorphia (dydelfokształtne), Paucituberculata (skąpoguzkowce) i Microbiotheria (torbikowce), żyją w Ameryce Południowej, więc prawdopodobne jest też, że przodkowie innych torbaczy mogli trafić do Australii w wyniku jednej migracji^[12].

Morfologia

Zwierzę to nie należy do dużych torbaczy. Wielkością ciała dorównuje myszy^[9]. Długość ciała (bez ogona) 8,3–13 cm, długość ogona 9–13,2 cm; masa ciała 16–32 g^[8], maksymalnie 50 g^[9].

Jego ciało pokrywa krótkie, jedwabiste futro, od grzbietu w odcieniu szarego brązu, od strony brzusznej białawe, czerwonobrązowe na torbie samicy^[9].

Zwierzę cechuje się niewielkimi uszami, zaokrąglonymi w kształcie. Zwraca uwagę powiększona część słuchowa kości skroniowej. Występuje 50 zębów, siekacze górne i dolne kły przybierają kształt szpatułki. Na brzuchu samicy występuje torba (marsupium), a także 4 sutki. W obrębie ręki zwraca uwagę przeciwstawny kciuk, któremu w stopie odpowiada przeciwstawny paluch. Ogon torbik bambusowy wykorzystuje jako magazyn tłuszczu^[9].

Tryb życia i pożywienie

Jest to zwierzę nocne, wiodące samotny nadrzewny tryb życia, relacje społeczne nawiązuje tylko podczas rozrodu. Na wysokości 1-2 m nad ziemią sporządza sobie gniazdo z mchu i liści. W razie spadku temperatury poniżej 4 °C popada w odrętwienie, które może trwać do 2 miesięcy. Jest ono głębokie, ale nie musi koniecznie występować. W jego trakcie serce torbika zwalnia z około 230 do 30 uderzeń na minutę^[13]. Temperatura ciała zwierzęcia waha się też w ciągu dnia, a jeszcze bardziej nocą^[10].

Torbik bambusowy jest wszystkożerny. Spożywa głównie owady (najczęściej chrząszcze, świerszcze, motyle w stadium poczwarki), owoce czy nasiona, niekiedy jaja i pisklęta niewielkich ptaków^[9]. Co jest rzadkie wśród torbaczy, torbik prawdopodobnie odgrywa istotną rolę w rozsiewaniu nasion. Badania przeprowadzone w niewoli wykazały, że przepuszczenie nasion przez układ pokarmowy torbika sprzyjało kiełkowaniu. Może to wiązać się z ubogą owocożerną ornitofauną lasów zamieszkiwanych przez torbacza^[14].

Rozmnażanie

Samica torbika bambusowego wydaje na świat jeden miot rocznie. Liczy on od dwóch do czterech młodych. Po krótkiej ciąży młode przedostają się do torby, w której przebywają kolejne dwa miesiące. W sumie opieka na młodymi po porodzie może rozciągnąć się na cztery miesiące i jest najdłuższa wśród dzisiejszych torbaczy Ameryki Południowej. Samiec tymczasem nie bierze udziału w wychowywaniu potomstwa^[15].

Przypisy

Bibliografia

• CzesłąwC. Błaszak CzesłąwC., Gromada: Ssaki – Mammalia, [w:] CzesławC. Błaszak, Zoologia, t. Tom 3, część 3. Ssaki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020, ISBN 978-83-01-17337-1  (pol.).

• O. Thomas. On Micoureus griseus, Desm., with the Description of a new Genus and Species of Didelphyidae. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth series. 14, s. 184–1888, 1894. (ang.). 
• Muñoz-Pedreros A, BK Lang & M Bretos & PL Meserve (2005) Reproduction and Development of Dromiciops gliroides (Marsupialia: Microbiotheriidae) in Temperate Rainforests of Southern Chile, Gayana 69(2): 225-233, 2005 ISSN 0717-652X (format pdf) (ang.)
• Jansa, S.: Dromiciops gliroides. (On-line), Animal Diversity Web, 2003. [dostęp 2008-04-07]. (ang.).
• Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 70. ISBN 83-01-14344-4.