Torboraki

Torboraki
Peracarida
Calman, 1904
Ilustracja
© Hans Hillewaert, CC BY-SA 4.0

Bathyporeia elegans z rzędu obunogów

prosionek szorstki z rzędu równonogów
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Podtyp

skorupiaki

Gromada

pancerzowce

Podgromada

pancerzowce właściwe

Nadrząd

torboraki

Torboraki[1] (Peracarida) – nadrząd skorupiaków z gromady pancerzowców i podgromady Eumalacostraca. Obejmuje około 40% opisanych gatunków skorupiaków klasyfikowanych do 12 rzędów. Są to na ogół niewielkie zwierzęta (w większości do 2 cm, wyjątkowo do 40 cm) zasiedlające zróżnicowane siedliska wodne i lądowe. Przechodzą rozwój prosty.

Opis

Grupa o różnorodnej budowie[1]. Większość gatunków nie przekracza 2 cm[2], ale Bathynomus giganteus osiąga ponad 40 cm[3]. Jeden, rzadziej dwa lub trzy segmenty tułowia zrastają się z głową w głowotułów[3][1], natomiast pozostałe segmenty tułowia tworzą pereion. Pierwsza para czułków zwykle z trójczłonowym protopoditem. Pomiędzy częścią trącą a gryzącą żuwaczek osadzona jest zwykle żuwka (lacinia mobilis), w postaci ruchomego wyrostka[3]. Karapaks może być różnie wykształcony do całkiem zanikłego[1], a jeśli jest obecny to nie zrasta się ze wszystkimi segmentami tułowiowymi[3]. Charakterystyczną cechą samic torboraków jest występowanie, zwykle po brzusznej stronie ciała, torby lęgowej (marsupium). Otoczona jest ona przez dwie do siedmiu par oostegitów, będących endytami biodrowych członów odnóży tułowiowych[3][1]. Oostegitów brak jedynie w rzędzie Thermosbaenacea, w którym torba lęgowa wykształcona jest po grzbietowej stronie ciała poprzez rozszerzenie karapaksu[2].

Biologia i ekologia

Zasiedlają wody słone, słodkie i środowiska lądowe. Niektóre gatunki są ektopasożytami[1]. Przechodzą rozwój wprost, ale w niektórych grupach osobniki świeżo wylęgnięte nie mają ostatniej pary odnóży i określane są jako postlarwa (manca)[3].

Systematyka

Należy tu około 40% opisanych gatunków skorupiaków[1]. Torboraki dzieli się na 12 rzędów[4]:

  • Amphipoda – obunogi
  • Bochusacea
  • Cumacea – pośródki
  • Isopoda – równonogi
  • Lophogastrida
  • Mictacea
  • Mysida
  • † Pygocephalomorpha
  • Spelaeogriphacea
  • Stygiomysida
  • Tanaidacea – kleszczugi, odsiężnice
  • Thermosbaenacea

Część systematyków łączy Mysida i Lophogastrida w jeden rząd: lasonogów (Mysidiacea)[3]. W systemie Ahyong i innych z 2011 roku przedstawicieli Stygiomysida włączano do rzędu Mysida[5]. Część autorów wyłącza z torboraków rząd Thermosbaenacea, umieszczając go we własnym nadrzędzie Pancarida[3][2].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 464.
  2. ↑ a b c Edward E. Ruppert, Richard S. Fox, Robert D. Barnes: Invertebrate Zoology. Wyd. VII. Cengage Learning, 2004, s. 652. ISBN 978-81-315-0104-7.
  3. ↑ a b c d e f g h Nadrząd: torboraki – Peracarida. W: Krzysztof Jażdżewski: Zoologia: Stawonogi. T. 2, cz. 1. Szczękoczułkopodobne, skorupiaki. Czesław Błaszak (red. nauk.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 309-318. ISBN 978-83-01-16568-0.
  4. ↑ Peracarida. [w:] World Register of Marine Species [on-line]. [dostęp 2016-03-31].
  5. ↑ Shane T. Ahyong i inni, Subphylum Crustacea Brünnich, 1772 Linnaeus, 1758, „Zootaxa”, 3148, 2011 (Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness), s. 165–191 [dostęp 2016-03-31].

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Bathyporeia elegans.jpg
© Hans Hillewaert, CC BY-SA 4.0
Burying amphipod from subtidal sandy substrates.
Camera mounted on a Zeiss Stemi C-2000 binocular microscope
Length: ~5 mm.
Belgian Continental Shelf.
Porcellio scaber - male side 2 (aka).jpg
Autor:

André Karwath aka Aka

, Licencja: CC BY-SA 2.5
This image shows a 0.4 inch (10 mm) large male Common woodlouse (Oniscus asellus).