Tove (film)
Gatunek | dramat biograficzny |
---|---|
Rok produkcji | 2020 |
Data premiery | 9 września 2020 |
Kraj produkcji | Finlandia Szwecja |
Język | szwedzki |
Czas trwania | 115 min |
Reżyseria | Zaida Bergroth |
Scenariusz | Eeva Putro |
Główne role | Alma Pöysti Krista Kosonen Shanti Roney Joanna Haartti Kajsa Ernst Robert Enckell Wilhelm Enckell |
Muzyka | Matti Bye |
Zdjęcia | Linda Wassberg |
Montaż | Samu Heikkilä |
Produkcja | Helsinki-filmi Anagram Sverige |
Dystrybucja | Nordisk Film |
Budżet | 3,4 mln euro |
Tove – fińsko-szwedzki dramat biograficzny z 2020 roku w reżyserii Zaidy Bergroth, poświęcony pisarce Tove Jansson. Budżet filmu wyniósł 3,4 miliona euro, co czyni go drugim pod tym względem filmem w Finlandii (droższy był tylko Żołnierz nieznany / Tuntematon sotilas z 2017 roku)[1].
Fabuła
Helsinki, rok 1945. Zakończenie wojny daje Tove Jansson poczucie wolności twórczej i społecznej. Niekonwencjonalny styl życia artystki – sztuka współczesna, imprezy i otwarty związek z żonatym politykiem – kłóci się z ideałami jej ojca. Pragnienie wolności głównej bohaterki zostaje wystawione na próbę, gdy poznaje ona reżyser Vivicę Bandler. W czasie rozterek uczuciowych, jej kariera twórcza przybiera nieoczekiwany obrót[2].
Obsada
Na podstawie[3]:
- Alma Pöysti – Tove Jansson
- Krista Kosonen – Vivica Bandler
- Shanti Roney – Atos Wirtanen
- Joanna Haartti – Tuulikki Pietilä
- Kajsa Ernst – Signe Hammarsten-Jansson
- Robert Enckell – Viktor Jansson
Odbiór
Film po raz pierwszy pokazano 9 września 2020 na festiwalu w Toronto[4], natomiast premiera w Finlandii odbyła się 2 października 2020[5]. W ciągu niespełna czterech tygodni od premiery obejrzało go ponad 100 tysięcy widzów, co uczyniło go najchętniej oglądanym fińskim filmem szwedzkojęzycznym od 40 lat[6]. Do stycznia 2021 film obejrzało niemal 160 tysięcy osób, a ponadto został on dystrybuowany do ponad 50 państw[7]. W Finlandii film otrzymał ograniczenie wiekowe od 12 lat, natomiast w Rosji, ze względu na przepisy zabraniające promocji homoseksualizmu osobom nieletnim, otrzymał ograniczenie 18+[8].
Martta Kaukonen z „Me Naiset” pochwaliła scenarzystkę za dialogi, a reżyser za to, że znalazła kompromis między opowiadaniem o życiu uczuciowym i karierze pisarki. Zauważyła również, że film kończy się w nietypowym momencie – w czasie, gdy Jansson nawiązała znajomość z Tuulikki Pietilą, co wydało jej się dziwnym[9]. W Szwecji dzieło oceniono w większości pozytywnie. Eva af Geijerstam z „Dagens Nyheter” szczególną uwagę zwróciła na rolę Pöysti, która jej zdaniem znakomicie zagrała pisarkę[10]. Fredrik Sahlin stwierdził natomiast, że film go rozczarował, jednakże za przyczynę uznał duże oczekiwania dotyczące filmu, chwaląc jednocześnie reżyserię i rolę Almy Pöysti[11]. Z drugiej strony, Emma Grey Munthe z „Aftonbladet” skrytykowała film, twierdząc iż nie oddaje on mądrości, elokwencji i humoru pisarki, a końcowe sceny obrazu, w których Jansson poznaje Pietilę, są wypełnione większą energią niż cała reszta dzieła[12].
W Rosji film zebrał mieszane recenzje. Natalja Pamsik określiła go „artystycznym” i pochwaliła za wyraziste postaci oraz przyciągającą historię. Uznała również, że był on na tyle efektowny, że była przekonana, iż został on nakręcony przez reżysera z Hollywood, zwracając jednocześnie uwagę, że Jansson zasługuje na bardziej subtelne odniesienie do swojej osobowości niż wolna interpretacja jej życia osobistego. Z drugiej strony, jej zdaniem „uporczywe skupianie się na orientacji artystki (...) okazało się ważniejsze niż jej twórczość”. Mimo to pochwaliła jednak grę aktorską Almy Pöysti[13]. Film został również skrytykowany przez Tatjanę Trejster z portalu Intermedia. Jej zdaniem nie przedstawia on żadnych walorów artystycznych, a historia w nim przedstawiona jest „nudna i trywialna, podobnie jak jego bohaterowie”. Uznała też, że obraz „jest pełen sztampowych i wulgarnych w najgorszym tego słowa znaczeniu scen miłosnych”. Skrytykowała ona również przedstawienie pisarki w filmie, stwierdzając że prawdziwa Jansson była błyskotliwa, odważna i pogodna, natomiast w obrazie przedstawiono ją jako zwariowaną, pożądliwą i niezbyt inteligentną kobietę, dla której w życiu liczy się tylko seks i malarstwo[14]. Anna Niechajewa z RIA Nowosti uznała, że film, mimo kontrowersyjnej fabuły, okazał się ciekawy estetycznie i niepozbawiony intryg[15]. Julija Szagielman z Kommiersanta określiła obraz jako „uspokajający” i „naładowany spokojnym optymizmem i zdrową, spokojną akceptacją życia w każdym jego aspekcie”[16].
Alexandra Heller-Nicholas z Alliance of Women Film Journalists nazwała film „pełnym miłości portretem światowej ikony”, a także pochwaliła go za rolę głównej aktorki oraz scenografię, która ożywiła dzieło[17]. Również Leslie Felperin z „The Hollywood Reportera” pozytywnie oceniła grę aktorską Almy Pöysti, a także dopasowane kostiumy i scenografię[18]. Lee Jutton z „Film Inquiry” stwierdziła, iż w przeciwieństwie do większości filmów biograficznych, Tove inspiruje i dodaje energii. Ponadto wyróżniła także Pöysti, zwracając jednocześnie uwagę na dobrą grę aktorską pozostałych członków obsady; pozytywnie oceniła też montaż i scenografię[19]. Również Alissa Simon z „Variety” pozytywnie oceniła film, zwracając uwagę na rolę Pöysti oraz reżyserię[20].
Nagrody
Film został fińskim kandydatem do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego w 2021 roku[21], jednak nie otrzymał nominacji[22]. Film został nominowany do nagrody Jussi w 10 kategoriach – najlepszy film, reżyseria, główna rola kobieca, drugoplanowa rola męska, scenariusz, zdjęcia, muzyka, scenografia, kostiumy i charakteryzacja[23]. Ostatecznie wygrał w 7 kategoriach – najlepszy film, reżyseria, główna rola kobieca, zdjęcia, kostiumy, scenografia i charakteryzacja[24][25].
Przypisy
- ↑ Katariina Lehtikanto: Tove-elokuvalla 3,4 miljoonan jättibudjetti - intiimikohtausten koordinaattori mukana rakkauskohtauksissa (fiń.). Iltalehti, 2020-09-15. [dostęp 2021-09-17].
- ↑ Tove (fiń. • szw.). Nordisk Film. [dostęp 2021-09-17].
- ↑ Tove (fiń.). Elonet. [dostęp 2021-09-17].
- ↑ TOVE sai maailmanensi-iltansa Torontossa – kansainvälinen elokuvalehdistö ylistää/TOVE hade världspremiär i Toronto – internationella recensionerna av filmen är lysande (fiń. • szw.). Nordisk Film, 2020-09-10. [dostęp 2021-09-17].
- ↑ Tove (fiń.). Finnkino. [dostęp 2021-09-17].
- ↑ Pekka Torvinen: Tove-elokuva on rikkomassa vanhoja ennätyksiä: Tiettävästi katsotuin suomenruotsalainen elokuva 40 vuoteen (fiń.). Helsingin Sanomat, 2020-10-29. [dostęp 2021-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-01)].
- ↑ TOVE jatkaa maailmanvalloitustaan – elokuva on myyty Yhdysvaltoihin, Kanadaan ja Isoon-Britanniaan/TOVE fortsätter att erövra världen – nu har filmen sålts till USA, Kanada och Storbritannien (fiń. • szw.). Nordisk Film, 2021-01-20. [dostęp 2021-09-17].
- ↑ Arja Paananen: Tove-elokuva pyörii Venäjällä homopropagandalaista huolimatta – pietarilainen Jelena liikuttui näkemästään (fiń.). Ilta-Sanomat, 2021-06-29. [dostęp 2021-09-17].
- ↑ Martta Kaukonen: Arvostelussa Tove-elokuva! Keskiössä Tove Janssonin kiihkeä romanssi naimisissa olevan ohjaajan kanssa (fiń.). Ilta-Sanomat, 2020-10-02. [dostęp 2021-09-17].
- ↑ Eva af Geijerstam: Vilt och vackert om konstnärsliv i finska ”Tove” (szw.). Dagens Nyheter, 2021-05-27. [dostęp 2021-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-27)].
- ↑ Fredrik Sahlin: Filmrecension: Tove – en konventionell film om en okonventionell ikon (szw.). Sveriges Television, 2021-01-29. [dostęp 2021-09-18].
- ↑ Emma Gray Munthe: Traditionellt på gränsen till träigt (szw.). Aftonbladet, 2021-05-28. [dostęp 2021-09-18].
- ↑ Natalja Pamsik: "Поцелуйсла менясла". Про фильм о Туве Янссон (ros.). 2021-05-25. [dostęp 2021-09-17].
- ↑ Tatjana Trejster: Рецензия на фильм «Туве»: Это не настоящая Туве (ros.). InterMedia, 2021-05-25. [dostęp 2021-09-17].
- ↑ Муми-мама, ирландские гопники и якутская тайна. Что идет в кино (ros.). RIA Nowosti, 2021-05-27. [dostęp 2021-09-17].
- ↑ Julija Szagielman. Нежный троллинг. „Kommiersant”. 90, s. 11, 2021-05-28. ISSN 1563-6380 (ros.).
- ↑ Alexandra Heller-Nicholas: TOVE (TIFF20) – Review by Alexandra Heller-Nicholas (ang.). Alliance of Women Film Journalists, 2020-09-08. [dostęp 2021-09-17].
- ↑ Leslie Felperin: ‘Tove’: Film Review (ang.). The Hollywood Reporter, 2020-12-16. [dostęp 2021-09-17].
- ↑ Lee Jutton: TOVE: Meet the Mind Behind the Moomins (ang.). Film Inquiry, 2021-05-31. [dostęp 2021-09-17].
- ↑ Alissa Simon: ‘Tove’ Review: An Engaging Biopic on Moomins Creator Tove Jansson (ang.). Variety, 2020-09-09. [dostęp 2021-09-17].
- ↑ Janne Sundqvist: Tove on Suomen Oscar-ehdokas (fiń.). Yle, 2020-11-18. [dostęp 2021-09-17].
- ↑ Miia Gustafsson: Tove-elokuva ei päässyt jatkoon Oscar-kisassa (fiń.). Yle, 2021-02-10. [dostęp 2021-09-17].
- ↑ Tässä ovat Jussi-ehdokkaat – Tove-elokuva kahmi jopa 10 ehdokkuutta (fiń.). Ilta-Sanomat, 2021-02-11. [dostęp 2021-09-17].
- ↑ Tero Kartastenpää: Tove rohmusi seitsemän Jussia: paras elokuva, ohjaus ja naispääosa – elämäntyöpalkinto akateemikko Pirjo Honkasalolle (fiń.). Helsingin Sanomat, 2021-09-15. [dostęp 2021-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-09-16)].
- ↑ Taneli Topelius: Tove voitti 7 Jussia ja oli paras elokuva, Alma Pöystille naispääosan palkinto – katso tästä kaikki palkitut (fiń.). Ilta-Sanomat, 2021-09-15. [dostęp 2021-09-17].