Towarzystwo Akcyjne Telefonów „Cedergren”

Sąsiadujące ze sobą budynki Towarzystwa „Cedergren” przy ul. Zielnej 37 i 39
Telefonistki w siedzibie spółki (1904)

Towarzystwo Akcyjne Telefonów „Cedergren” – polska filia szwedzkiego towarzystwa akcyjnego założonego przez Henrika Tore Cedergrena, działająca przy ul. Próżnej 10, a następnie przy ul. Zielnej 37 w Warszawie.

W 1922 majątek przedsiębiorstwa został wniesiony do Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej.

Opis

Po wygaśnięciu 20-letniej koncesji amerykańskiej spółki Bell International Company, w listopadzie 1901 Towarzystwo otrzymało od rządu rosyjskiego na 18 lat koncesję na rozbudowę i eksploatację sieci telefonicznej w Warszawie[1][2]. Warszawska stacja telefoniczna liczyła wtedy 2248 aparatów, a przedsiębiorstwo zatrudniało 42 telefonistki[2]. Towarzystwo „Cedergren” odkupiło od Bella sieć wraz z infrastrukturą przy ul. Próżnej 10, gdzie działało do 1904, tj. do zakończenia budowy nowej centrali telefonicznej przy ul. Zielnej 37. W 1908 zakończono budowę sąsiadującego z pierwszym budynkiem gmachu pod nr 39, znanego później jako PAST-a[1].

Towarzystwo wydawało co roku książkę telefoniczną[3]. Pod koniec 1911, tj. po 10 latach funkcjonowania „Cedergrena” liczba aparatów wynosiła ponad 25 000, a łączna liczba zatrudnionych przekraczała 1000 osób (w tym 435 telefonistek)[2]. Od początku istnienia Towarzystwa „Cedergren” do śmierci w 1916 stanowisko naczelnego dyrektora stacji telefonicznej sprawował szwedzki inżynier Torsten Vingqvist[2][4][5].

Po wygaśnięciu koncesji w listopadzie 1919, Ministerstwo Poczt i Telegrafów wyraziło zgodę na przedłużenie przez Cedergren eksploatacji sieci, 1 stycznia 1921 wprowadzono tymczasowy zarząd składający się z przedstawicieli rządu i towarzystwa, a następnie powołano Polską Akcyjną Spółkę Telefoniczną, która 1 lipca 1922 uzyskała koncesję na 25 lat[6]. W nowo powołanej spółce Skarb Państwa i „Cedergren” otrzymały po 3/7 akcji, a 1/7 akcji zostało przeznaczonych do sprzedaży osobom prywatnym (zostały one później także wykupione przez szwedzkiego akcjonariusza)[7].

Przypisy

  1. ↑ a b Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 883. ISBN 83-01-08836-2.
  2. ↑ a b c d Warszawa w powodzi jubileuszów. „Nowości Illustrowane”. Nr 49, s. 8, 9 grudnia 1911. 
  3. ↑ Jadwiga Waydel Dmochowska: Jeszcze o dawnej Warszawie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1960, s. 156.
  4. ↑ Ś. p. Torsten Vingqvist. „Kurier Warszawski”. Nr 34, s. 4, 3 lutego 1916. 
  5. ↑ Warszawa II Rzeczypospolitej. T. 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 96.
  6. ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 884. ISBN 83-01-08836-2.
  7. ↑ Henryk Janczewski: Warszawa. Geneza i rozwój inżynierii miejskiej. Warszawa: Arkady, 1971, s. 457.

Media użyte na tej stronie

Telefonistki.jpg
Główna sala centrali telefonicznej przy Zielnej 37 z 1904 r.
PAST.jpg
Budynek PAST przy ulicy Zielnej.