Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Poznaniu

Poznańskie gniazdo Sokołów na paradzie w Poznaniu w 1932 roku

Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Poznaniu – założone w roku 1886 w Poznaniu, najstarsze stowarzyszenie sportowe w mieście będące regionalnym gniazdem Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Oficjalnie działało w mieście do wybuchu II wojny światowej w 1939 roku. W 1947 zostało zdelegalizowane przez władze komunistyczne PRL, a jego działalność zakazana.

Historia

Ozdobny listownik Towarzystwa Gimnastycznego Sokół w Jeżycach 1902 r. (miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Poznaniu)
Towarzystwo Gimnastyczne Sokół w Poznaniu zaprasza na zabawę karnawałową 1902 r. (miejsce przechowywania Archiwum Państwowe w Poznaniu)

Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Poznaniu powstało 2 czerwca 1886 roku z inicjatywy Ignacego Andrzejewskiego. Zebrał on kilkunastu obywateli miasta Poznania i podpisał wraz z nimi akt założycielski w sali Bolesława Knolla mieszczącej się przy Starym rynku nr 58[1]. Byli to oprócz Andrzejewskiego także: Władysław Seydlitz, Józef Ganke, Leon Rudzki, Bolesław Samoliński, Roman Lisiecki, Franciszek Januszewski i inni.

Na pierwszym zebraniu, które odbyło się15 lipca 1886 roku ustalono zarząd. Prezesem organizacji został wybrany Władysław Seydlitz, a w skład zarządu weszli Kazimierz Klemczyński - zastępca, Leon Rudzki - nauczyciel gimnastyki oraz naczelnik, którego zastępcą był Franciszek Januszewski.

Pierwsze spotkania miały charakter organizacyjny oraz oświatowy, a pierwsze lekcje gimnastyki miały miejsce w sali Klundera na Wildze[1]. Po roku działalności organizacja rozrosła się do 120 członków. Delegacja towarzystwa z powodu zakazu władz pruskich nie mogła uczestniczyć w zlocie Sokoła czeskiego w 1887 roku w Pradze.

W 1893 roku następuje integracja organizacji sokolskich działających w regionie w „Związek Sokołów Wielkopolskich”, w którego skład wchodzi 9 gniazd: inowrocławskie, kruszwickie, bydgoskie, poznańskie, szamotulskie, śremskie, berlińskie, pleszewskie oraz ostrowskie[1]. W 1892 roku w poznańskim gnieździe powstaje koło muzyczne pod dyrekcją Bolesława Zaremby.

Działalność sportowa

Początkowo członkowie organizacji propagowali i uprawiali jedynie gimnastykę sportową na przyrządach oraz ćwiczenia wolne w sali i na świeżym powietrzu. W 1894 roku powstała sekcja rowerowa tzw. „kołowników”. W 1900 roku powstaje w organizacji sekcja kobieca pod nazwą „Oddział kobiet gimnastykujących"[1]. W 1904 powstają sekcje pięściarska, wycieczkowa, zapaśnicza oraz sekcje lekkoatletyczne. W 1911 powstaje koło szermiercze, a po zakończeniu I wojny światowej oddział piłki nożnej oraz wiele innych. W okresie międzywojennym w poznańskim Sokole uprawiano wiele różnych dyscyplin sportowych.

W maju 1925 roku sekcja gimnastyczne poznańskich Sokołów brała udział w Międzynarodowych Zawodach Gimnastycznych w Asti we Włoszech. Miejscowe Towarzystwo Gimnastyczne „Fulgor” pod patronatem następcy tronu włoskiego obchodziło 25. lecie działalności organizując międzynarodowe zawody gimnastyczne. W wydarzeniu tym wzięła udział 10. osobowa drużyna polskich sokołów złożona głównie z gniazda poznańskiego w składzie: Chałupka, Nochowicz, Jóźwiak, Nawrot, Baraniak, Patalas oraz Tadeuszczak[1]. Zaprezentowali pokaz ćwiczeń gimnastycznych według systemu szwedzkiego[2] zdobywając pierwsze miejsce oraz puchar[1].

Sokół poznański w dwudziestoleciu międzywojennym mógł się poszczycić wieloma sportowcami. Należeli do niego m.in. gimnastyk, reprezentant Polski oraz olimpijczyk Bernard Radojewski, Stanisław Chałupka, M. Andersz i wielu innych[1]. Najbardziej znanym sportowcem należącym do poznańskiego Sokoła w dwudziestoleciu międzywojennym był polski lekkoatleta, olimpijczyk oraz 10-krotny mistrz Polski w biegach długodystansowych Józef Noji [3][4].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Praca zbiorowa: Złota księga Sokoła poznańskiego. Poznań: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Poznaniu, 1936.
  2. ↑ Praca zbiorowa: Stanica jednodniówka poświęcona prezesowi Związku Sokolstwa Polskiego, druhowi Adamowi Zamoyskiemu. Katowice: Księgarnia i drukarnia Katolicka S.A., 1929.
  3. ↑ Praca zbiorowa: Kronika sportu. Warszawa: Chronik Verlag, 1993, s. 386, 394, 405, 429, 431, 432. ISBN 83-900331-8-6.
  4. ↑ Praca zbiorowa: Mała encyklopedia sportu t. II L-Ż hasło „Noji Józef”. Warszawa: Sport i Turystyka, 1987, s. 204. ISBN 83-217-2564-3.

Bibliografia

  • „Złota księga Sokoła poznańskiego”, Praca zbiorowa, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Poznaniu, Poznań 1936.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie