Towarzystwo Miłośników Polanicy

Towarzystwo Miłośników Polanicy – towarzystwo regionalne w Polanicy-Zdroju, założone w 1973.

Historia

W 1973 w Polanicy zebrała się grupa ok. 20 osób chętnych do ożywienia życia kulturalnego w mieście. Byli to m.in. naczelni lekarze uzdrowiska Józef Matuszewski i Wiesław Malka, nauczyciele: Leszek Majewski, przewodnik turystyczny i autor przewodników sudeckich, Jan Pisarczyk; działacze i przewodnicy PTTK: Włodzimierz Młotkowski (twórca i przewodniczący Komisji Zdrojowej), Jan Kleniewski, działacze społeczni: Zygmunt Bratkowski, Kazimierz Klimkiewicz, przedstawiciele kadry zarządzającej życia gospodarczego i administracji: Antoni Piekarski, dyrektor Zespołu Uzdrowisk Kłodzkich, Karol Klich, dyrektor oddziału FWP, Marian Kilianek, dyrektor Huty Szkła, pracownicy uzdrowiska, działacze kulturalni^[2]. Większość z nich przybyła do Polanicy tuż po zajęciu miasta przez Armię Czerwoną w 1945 roku^[3][4].

Zebranie założycielskie odbyło się 23 października 1973 i ten dzień jest uznawany za początek działalności Towarzystwa, wówczas nazywanego Towarzystwem Miłośników Uzdrowiska w Polanicy Zdroju.

Pierwszy zarząd składał się z członków założycieli: prezes – dr Józef Matuszewski, długoletni naczelny lekarz uzdrowiska oraz wiceprezes – Włodzimierz Młotkowski^[2]. W 1977 prezesem TMP był Zygmunt Bratkowski, w kolejnych latach Kazimierz Klimkiewicz, Jan Myczka, Jan Nowak, Wiesław Malka, Tomasz Tymeński, Tytus Wyczałek, Karol Klich, Wiesław Lewicki, Jolanta Bachry (1999–2003)^[2]. Od 2003 jest nim Edward Wojciechowski^[5].

Od niemal 50 lat TMP działa w środowisku lokalnym koncentrując się na zachowaniu dziedzictwa narodowego i kulturowego oraz promocji miasta poprzez badanie i przybliżanie jego historii, wydawnictwo książek i okolicznościowych publikacji, wydawanie pisma „Nieregularnik Polanicki”, współpracę z regionalistami z DTSK we Wrocławiu i profesorami uczelni wrocławskich i wałbrzyskich oraz nauczycielami i młodzieżą polanickich szkół. TMP przywiązuje dużą wagę do utrzymania więzi i integracji z towarzystwami o podobnym charakterze działalności statutowej, w tym zwłaszcza z Towarzystwem Miłośników Ziemi Kłodzkiej i towarzystwami z Dusznik-Zdroju, Szalejowa Dolnego czy Krosnowic. Autorem logo TMP był w 1978 artysta plastyk Edmund Mańczak^[2].

W latach ubiegłych TMP współorganizowało m.in. ogólnopolski Międzynarodowy Festiwal Filmów Amatorskich POL-8 (wrzesień) i Memoriał Akiby Rubinsteina (sierpień). Obecnie animatorem tych imprez jest Teatr Zdrojowy – Miejskie Centrum Kultury.

Od 11 stycznia 2014 siedzibą TMP jest zabytkowy obiekt w centrum uzdrowiska^[5]. Przy Towarzystwie Miłośników Polanicy 5 sierpnia 2016 powstał Klub Literacki „Helikon”^[6][7].

Działalność i osiągnięcia

Osiągnięcia i działalność towarzystwa^[8]:

Działalność wydawnicza

TMP wydało szereg publikacji jak:

• książka Zakochani w Polanicy. Wspomnienia pionierów i o pionierach^[9] (1997)
• folder o historycznych obiektach Polanicy-Zdroju; 2003
• książka o historii miasta Polanica Zdrój wczoraj i dziś w dwóch tomach (dwa wyd.); 2006:
  • Tom 1. 1347–1946 (red. Henryk Grzybowski, Georg Wenzel)^[10],
  • Tom 2. 1945–2005 (red. Krystyna Jazienicka-Wytyczak)^[11]
• album Polanica Zdrój – Czas, przestrzeń, architektura^[12]; 2008
• kalendaria wydarzeń 1347–1946, w 2006 oraz 1945–2007; 2007 (autorstwa Henryka Grzybowskiego)
• folder-przewodnik po zabytkach miasta Polanica-Zdrój – zabytki i legendy (autor Bolesław Jaśkiewicz) w 2010
• plan Polanicy Spacerkiem przez historię (koncepcja Edward Wojciechowski), 2016. ISBN 978-83-937010-2-5.
• kalendarium Z biegiem dni… Z biegiem lat… Z kart historii Polanicy-Zdroju. Ludzie i wydarzenia 1347–2016 (E. Wojciechowski, H. Grzybowski, projekt graf. Jan Stypuła), 2017. ISBN 978839220720^[13].
• Polanicki ogród sztuk (pod red. E. Wojciechowskiego), na zlec. TMP Elbi plus. 2020. ISBN 978-83-922072-1-4.
• Zdrój pięknych słów (wiersze poetów Klubu Literackiego „Helikon”), (red. J. Olearnik, E. Wojciechowski, W.A. Kubik), 2020. ISBN 978-83-959354-0-4.
• pismo „Nieregularnik Polanicki” (wydawane od 2001, twórca i redaktor naczelny do 2006 Konstanty Goleń, następnie Grażyna Redmerska), poświęcone historii i teraźniejszości miasta i sąsiednich miejscowości ziemi kłodzkiej; kilka publikacji było drukowanych zarówno w „Nieregularniku”, jak i w „Altheider Weihnachtsbrief” (piśmie dawnych niemieckich mieszkańców) w języku niemieckim
• Kalendarze Polanickie (wydawane od 2007) przedstawiały kolejno:
  • Kalendarz Polanicki 2008: dawna i współczesna Polanica, z uwzględnieniem w kalendarium ważnych dat z historii miasta (pomysł i autorstwo Henryk Grzybowski),
  • Kalendarz Polanicki 2009: nietypowe zdjęcia miasta oraz ujęcia z odbywających się w nim imprez (koncepcja H. Grzybowski, współautorzy Robert Serafin i E. Wojciechowski),
  • Kalendarz Polanicki 2010: (szkło artystyczne Zbigniewa Horbowego),
  • Kalendarz Polanicki 2011: (ikony Jerzego Zenki)
  • Kalendarz Polanicki 2012: architektura i wystrój kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w związku ze stuleciem jego powstania (koncepcja E. Wojciechowski i R. Serafin, opracowanie Łukasz Czaniecki i Antoni Kopacz)
  • Kalendarz Polanicki 2013: Park Zdrojowy. Cztery pory roku (opracowanie E. Wojciechowski, R. Serafin, Ł. Czaniecki i A. Kopacz, projekt graficzny Ł. Czaniecki)
  • Kalendarz Polanicki 2014: Polanica-Zdrój w grafice Andrzeja Rozina (koncepcja E. Wojciechowski, J. Bachry i A. Kopacz, projekt graficzny Wojciech Sadko)
  • Kalendarz Polanicki 2015: Polanica-Zdrój w akwarelach Henryka Szypuły (projekt graf. Jan Stypuła)
  • Kalendarz Polanicki 2016: Polanickie hotele i sanatoria (proj. graf. J. Stypuła)
  • Kalendarz Polanicki 2017: Polanica-Zdrój z lotu ptaka (proj. graf. J. Stypuła)
  • Kalendarz Polanicki 2018: Polanica-Zdrój. Cztery pory roku (proj. graf. J. Stypuła)
  • Kalendarz Polanicki 2019: Piękno wokół nas (koncepcja E. Wojciechowski, proj. graf. J. Stypuła).
  • Kalendarz Polanicki 2020: Zbigniew Horbowy, Jerzy Zenka (proj. graf. J. Stypuła).
  • Kalendarz Polanicki 2021: W obiektywie Dariusza Ogłozy. Fotografie przyrody (red. J. Olearnik, E. Wojciechowski). ISBN 978-83-959354-0-4.

Tablice pamiątkowe

Odsłonięto tablice pamiątkowe poświęcone zasłużonym mieszkańcom Polanicy oraz jubileuszom:

• prof. Henrykowi Schlechtowi, wybitnemu kardiologowi, długoletniemu naczelnemu lekarzowi uzdrowiska, nauczycielowi polanickich lekarzy; 2004
• dr. Józefowi Matuszewskiemu, pierwszemu naczelnemu lekarzowi uzdrowiska, prezesowi i założycielowi TMP; 2002
• Stanisławowi Kozickiemu, orędownikowi interesów Polski w zakresie ustalenia granic odrodzonej Polski, uczestnikowi konferencji paryskiej; 2001
• Kazimierzowi Dąbrowskiemu, pierwszemu burmistrzowi w 1945; 2005
• odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej 100-leciu polanickich źródeł (2004); kamienia pamiątkowego kościoła ewangelickiego (2005); obelisku upamiętniającego postać papieża Jana Pawła II (2006); rekonstrukcja i restauracja krzyża wotywnego przy ul. Dąbrowskiego (2009)
• renowacja nagrobka mjr dypl. Józefa Szerwińskiego, szefa sztabu Lądowej Obrony Wybrzeża w okresie 10–19 września 1939
• odsłonięcie „Polanickiego przewodnika historycznego”, „kamieni milowych” – tablic z datami z historii miasta w parku Szachowym; 2015^[14]
• wmurowanie „Kapsuły Czasu”, „zdjęcia teraźniejszości” współczesnych polaniczan z aktualnymi dokumentami i fotografiami mającymi być świadectwem chwili w życiu miasta (we współpracy z Polanicką Izbą Gospodarczą), 2015^[15]

Wystawy i wydarzenia

Zorganizowano m.in. wystawy:

• poświęconą miastu i jego mieszkańcom w latach 1945–1950, nazwanej „Oni tu byli pierwsi”, 2000;
• poświęconą sylwetce prof. Henryka Schlechta, 2004
• wystawę pokazującą stare i nowe oblicza miasta „Polanica Zdrój wczoraj i dziś”, 2006,
• wystawę grafik artysty i fotografika Jarosława Jakowczuka
• wystawę z okazji 40-lecia Towarzystwa^[5]
• wystawę „Z biegiem dni… Z biegiem lat…” z okazji 70-lecia praw miejskich, 2015^[16]

Praca programowa i organizacja wydarzeń

• organizowanie corocznych konkursów dla młodzieży szkolnej z wiedzy o Polanicy i miastach partnerskich,
• zorganizowanie rekonstrukcji historycznej „Osadnicy w Puszczykowie” z okazji 70-lecia nadania praw miejskich, 2015^[17]
• udział jako współorganizator Festiwalu Poezji „Poeci bez granic”, Festiwalu Muzyki Organowej i Kameralnej, Festiwalu Filmowego Pol-8, Turniejów Szachowych pamięci Akiby Rubinsteina (w różnych latach)
• tworzenie archiwum obejmującego dokumentację fotograficzną i opisową Polanicy
• zorganizowanie udziału młodzieży polanickiej w Olimpiadzie Przyjaźni w Telgte, będącej miejscem sportowego współzawodnictwa młodzieży polskiej, niemieckiej i rosyjskiej, w 2004
• współpraca z sympatykami Polanicy w Telgte i Lingen (Ems) w Niemczech

Cele statutowe TMP

1. Tworzenie i kształtowanie przestrzeni historyczno-kulturowej miasta w oparciu o działania poprzednich pokoleń i współczesnych mieszkańców.
2. Współudział w kształtowaniu infrastruktury środowiskowej miasta jako uzdrowiska, wczasowiska oraz ośrodka turystyki.
3. Otaczanie opieką i podejmowanie działań o charakterze zachowawczym materialnych świadectw lokalnej historii, w tym pomników, figur wotywnych, symbolicznych miejsc, zadrzewień śródpolnych, parków, budowli i innych elementów przestrzennych.

Stowarzyszenie realizuje swoje cele poprzez^[18]

• Zrzeszanie osób zainteresowanych kultywowaniem walorów służących utrwalaniu tożsamości lokalnej.
• Inicjowanie lub uczestniczenie w procesie kształtowania elementów integrujących społeczność miasta.
• Współpracę ze środowiskiem naukowym w zakresie tworzenia archiwalnych zbiorów o przeszłości Polanicy.
• Kolportaż publikacji i informatorów o regionie i mieście.
• Wykorzystywanie funkcji kulturotwórczych szkół i instytucji kulturalno-oświatowych.
• Popieranie, organizowanie we własnym zakresie i przy współpracy z innymi wszelkiego rodzaju imprez kulturalno-oświatowych w tym konkursów, pokazów, odczytów, seminariów, warsztatów tematycznych oraz wystaw.
• Publikowanie własnych i pozyskanych w drodze darowizn opracowań popularyzujących wiedzę o Polanicy.
• Współdziałanie z władzami miasta w sprawach istotnych dla Polanicy-Zdroju.
• Wyrażanie opinii i występowanie w roli rzecznika społecznego w sprawach istotnych dla społeczności miasta.
• Utrzymywanie i nawiązywanie kontaktów ze stowarzyszeniami działającymi w innych miastach oraz z instytucjami naukowymi.

Zakres prowadzonej działalności statutowej

• wydawanie książek poświęconych historii i architekturze miasta
• organizacja lub współorganizacja (w różnych latach) imprez: Międzynarodowy Turniej Szachowy pamięci Akiby Rubinsteina, Festiwal Filmów Amatorskich POL 8, Międzynarodowy Festiwal Muzyki Kameralnej i Organowej, Festiwal Poezji Poeci bez granic, spotkania polanickich twórców,
• współpraca ze środowiskiem naukowym w zakresie tworzenia archiwalnych zbiorów o przeszłości Polanicy,
• wydawnictwo niskonakładowego pisma „Nieregularnik Polanicki” 1–2 razy w roku, zbiór i katalogowanie materiałów dotyczących historii i dnia codziennego Polanicy-Zdroju,
• coroczne edycje konkursu dla młodzieży szkolnej „Wszystko o Polanicy”, udział młodzieży polanickich szkół w „Olimpiadzie młodzieży” w zaprzyjaźnionym z Polanicą niemieckim Telgte.

Przypisy

Bibliografia

• Leszek Barg, Polanica. Monografia wsi dolnośląskiej ze szczególnym uwzględnieniem życia prawnego chłopstwa w schyłkowym feudalizmie [praca doktorska], Uniw. Wroc., Wrocław 1964, maszynopis. Rozdziały tej pracy 1. Właściciele, 2. Rozwój demograficzny, 3. Uzdrowisko (wcześniej również publikowane w czasopismach), ponownie opracowane, zaktualizowane i uzupełnione zamieszczono w t. I książki Polanica Zdrój wczoraj i dziś
• HenrykH. Grzybowski HenrykH., GeorgG. Wenzel GeorgG. (red.), Polanica Zdrój wczoraj i dziś. Tom I (1347–1946), Nowa Ruda-Polanica-Zdrój: Wyd. Maria, Towarzystwo Miłośników Polanicy, 2006, ISBN 978-83-88842-95-5, OCLC 836320119 . Spis treści.
• KrystynaK. Jazienicka-Wytyczak KrystynaK. (red.), Polanica Zdrój wczoraj i dziś. Tom II (1946–2005), Nowa Ruda–Polanica-Zdrój: Wyd. Maria, Towarzystwo Miłośników Polanicy, 2006, ISBN 978-83-88842-98-6, OCLC 836320125 . Spis treści.
• BeataB. Burtowska-Procak BeataB., HenrykH. Grzybowski HenrykH., Polanica-Zdrój, [w:] JanuszJ. Laska, MieczysławM. Kowalcze, Popularna Encyklopedia Ziemi Kłodzkiej, t. 3 (N–S), Kłodzko–Nowa Ruda: Kłodzkie Towarzystwo Oświatowe, 2010, s. 132–134, ISBN 978-83-62337-24-8 .
• GeorgG. Wenzel GeorgG. (red.), Heimatbuch. Altheide Bad, Kreis Glatz/Schlesien, Lingen 1991, ISBN 978-3-928539-00-5, OCLC 836189709 .

Linki zewnętrzne

• Strona Towarzystwa Miłośników Polanicy
• O książce Polanica Zdrój wczoraj i dziś. naszesudety.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-29)].
• „Nieregularnik Polanicki”